19 Października

Grafika: Sławomir Makal

Październikowy numer „Forum Akademickiego”

Reforma PAN, uniwersytety europejskie oraz „nauka pod kontrolą” to główne tematy październikowego „Forum Akademickiego”.  

W tym numerze poruszamy temat nauki i środowiska akademickiego w okresie PRL. Do stworzenia bloku poświęconego tym sprawom zaprosiliśmy badaczy, których interesują kwestie tworzenia nowych uczelni po wojnie, ówczesne wizje kształcenia elit, nowe sposoby uprawiania badań naukowych, kariera uczonego w PRL, polityka naukowa państwa, praktykowane w środowisku akademickim metody oporu, kontrola uczelni przez służby komunistyczne, próby tworzenia nowej inteligencji… Zagadnienia te w swoich tekstach poruszają:

• dr hab. Marcin Kruszyński, prof. Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie, pracownik Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej:

„Celem pierwotnym PPR było uformowanie własnego inteligenta i własnego uczonego, zależnego od partii i uznającego wyłącznie hegemonię jednego tylko paradygmatu badawczego, tj. paradygmatu marksistowskiego. Chcąc tego dokonać, komuniści musieli porzucić dotychczas obowiązującą wizję uniwersytetu spod znaku Immanuela Kanta czy Johanna Fichtego”.

• dr Agata Zysiak z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego:

„Tworzenie uniwersytetu w Łodzi przedstawiano jako akt dziejowej sprawiedliwości, wyrównanie krzywd, które Łódź przez dekady musiała cierpieć ze względu na swój polityczny radykalizm i proletariacki charakter. Jednocześnie miał to być symbol demokratycznych i egalitarnych przemian, niesionych przez projekt budowy nowej Polski”.

• dr hab. Tadeusz Paweł Rutkowski z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego:

„Wydział Nauki i Oświaty KC odgrywał rolę superarbitra w sprawach rozpatrywanych przez komitety wojewódzkie PZPR, dawał ogólne wytyczne aktualnej polityki wobec nauki i kontrolował ich wykonanie. Pełnił funkcję kreatora i nadzorcy polityki kadrowej, ostatecznego cenzora w zakresie publikacji naukowych, a także bezpośrednio ingerował w działalność PZPR na uczelniach, stanowiąc narzędzie nie tylko do walki, ale i pacyfikacji opozycji wewnątrzpartyjnej. Jemu także podlegały centralne instytucje polskiej nauki”.

• prof. dr hab. Piotr Franaszek z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego:

„Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu stosunkowo niewielu agentów działających na uczelniach zwerbowano na podstawie materiałów kompromitujących, nawet jeśli wliczy się w to obawę przed odpowiedzialnością karną lub dyscyplinarną. Nieuzasadnione wydają się twierdzenia o częstym stosowaniu szantażu podczas działań werbunkowych prowadzonych wobec pracowników akademickich”.

Ponadto w numerze:

• dyskusja o reformie Polskiej Akademii Nauk, w tym komentarze dotyczące „Białej księgi”;
• dociekamy, kto stoi za przeciekiem z Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów;
• nie taki diabeł straszny – pisze o Planie S prof. Zbigniew Błocki, dyrektor Narodowego Centrum Nauki, należącego do cOAlition S;
• konieczna ewaluacja dydaktyki;
• korzyści z sojuszu uniwersytetów europejskich przedstawiają przedstawiciele Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu;
• podsumowujemy ostatnią kadencję Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych i Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych;
• o błędach ludzkich i losowych w badaniach naukowych pisze prof. Mirosław Szreder z Uniwersytetu Gdańskiego;
• CORDIS (Community Research and Development Information Service) – nauka w sieci
• o tym, że silna gospodarka potrzebuje dobrej współpracy z uczelniami przekonuje w wywiadzie Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Polskiego Forum Akademicko-Gospodarczego i Związku Banków Polskich oraz przewodniczący Rady Uczelni Politechniki Warszawskiej;
• zarządzanie danymi badawczymi i ich udostępnianie;
• do swojej zdalnej obrony wraca wspomnieniami dr Anna Jesionek z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego;
• potencjał naukowy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie;
• o tym, jak renifer svalbardzki pomaga poznać ekosystem arktyczny, pisze dr inż. Aneta Pacyna-Kuchta z Politechniki Gdańskiej;
• dwa dni, które wstrząsną światem technologii – Perspektywy Women in Tech Summit.

To, oczywiście, tylko część z październikowych propozycji. Nie zapomnieliśmy o miłośnikach naszych cyklicznych pozycji: „Rodów uczonych” czy „Kartek z dziejów nauki w Polsce”, a także aktualności, recenzji książek, komentarzy, felietonów… Nowy numer „Forum Akademickiego” jest już dostępny na naszej stronie internetowej.

MK