Przyczynowość, sceptycyzm, geneza myśli nowożytnej, decyzje w sytuacjach niepewności normatywnej, konsumpcjonizm i wolność, metafizyka i idea zbawienia – to tylko niektóre z tematów wykładów plenarnych XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego, który już w najbliższy poniedziałek, 9 września, rozpoczyna się w Lublinie.
Gospodarzem i głównym organizatorem Zjazdu jest Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Współorganizatorami zaś są: Komitet Nauk Filozoficznych PAN i Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Intencją organizatorów jest stworzenie okazji i ram spotkania filozofów polskich z kraju i z zagranicy, a także badaczy zajmujących się filozofią polską, do zaprezentowania aktualnie prowadzonych badań i toczonych dyskusji, a także namysłu nad miejscem i rolą filozofii w kontekście szybkich i radykalnych przemian, którym podlegają dzisiaj środowiska naukowe. Zjazd organizowany jest z nadzieją, że przyczyni się do konsolidacji polskiego środowiska filozoficznego i jego rozwoju, a także wniesie istotny merytoryczny wkład w rozwój filozofii, nauki i polskiej kultury.
Udział w Zjeździe weźmie około 650 uczestników ze 110 ośrodków naukowo-badawczych i dydaktycznych – z Polski oraz Europy, a także z Chin i Japonii. Bogaty program Zjazdu obejmuje wykłady plenarne, panele dyskusyjne, sympozja specjalne i sekcje tematyczne. Tematyka obrad reprezentuje całe spektrum dziedzin filozofii oraz pogranicza filozofii i innych nauk. Wykłady plenarne podejmują centralne filozoficznie i aktualnie dyskutowane problemy jak: przyczynowość, sceptycyzm, geneza myśli nowożytnej, decyzje w sytuacjach niepewności normatywnej, konsumpcjonizm i wolność, metafizyka i idea zbawienia. Ogromną różnorodność tematyczną odzwierciedla 20 sekcji tematycznych, w ramach których toczyć się będą obrady, m.in. Sekcja Antropologii Filozoficznej, Sekcja Dydaktyki Filozofii, Sekcja Epistemologii i Metafilozofii, Sekcja Etyki Szczegółowej i Stosowanej, Sekcja Filozofii Kultury, Sekcja Filozofii Przyrody i Filozofii Przyrodoznawstwa, Sekcja Filozofii Religii, Sekcja Filozofii Społeczeństwa, Prawa i Polityki, Sekcja Filozofii Sztuki i Estetyki, Sekcja Filozofii Techniki, Sekcja Filozofii Umysłu i Kognitywistyki, Sekcja Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej, Sekcja Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej, Sekcja Logiki, Sekcja Metodologii i Filozofii Nauki, Sekcja Ontologii i Metafizyki, Sekcja Semiotyki i Filozofii Języka.
Podejmowane będą i klasyczne, tzw. wieczyste problemy filozofii, i problemy, które stawia przed filozofią współczesny świat: etyka biznesu, nauka a religia, interdyscyplinarność w nauce, logiki nieklasyczne, samochody autonomiczne i ich wybory, odpowiedzialność robotów, koncepcje sztuki i estetyki – ujęcia neuronalne, ewolucyjne, koncepcje multiświata, „informacja” w przyrodzie, naturalizm i nadnaturalizm, problem Big Data, ontologia topologiczna, rola intuicji w poznaniu naukowym i potocznym, czy ludzkie chimery. Ciekawy i zróżnicowany blok obrad poświęcony będzie filozofii religii (m.in. dyskusja panelowa „Filozofia, nauka i religia – oczekiwania, roszczenia i kompetencje”; sympozjum specjalne „Analityczna filozofia religii Alvina Plantingi”; dyskusja nad książką „Filozofia religii. Kontrowersje”, red. J. Hołówka, B. Dziobkowski, Warszawa 2019; sympozjum specjalne „Filozofia a religia”). Nie zabraknie także wydarzeń prezentujących dorobek lubelskiego środowiska filozoficznego, m.in. dyskusja panelowa „Lubelska Szkoła Filozoficzna”; sympozjum specjalne „Pytanie o metodologię nauk dziś” w 100 rocznicę urodzin księdza profesora Stanisława Kamińskiego; czy sympozjum specjalne „Pamięci i dziełu profesora Leona Koja”. Podjęta zostanie także problematyka ważna dla wszystkich osób związanych z edukacją filozoficzną, w tym nauczycieli filozofii i etyki, m.in. dyskusja panelowa „Filozofia w szkole” i sympozjum specjalne „Przedmioty światopoglądowo-aksjologiczne w szkole. Spór o pluralizm w edukacji”. Szczegółowe informacje o Zjeździe dostępne są na stronie internetowej: zjazdfilozoficzny.kul.pl.
Polskie Zjazdy Filozoficzne, najdłużej organizowane i najliczniej reprezentowane ogólnopolskie spotkania polskich filozofów, wpisane są w intelektualną historię Polski od odzyskania przez nią niepodległości. I Polski Zjazd Filozoficzny, zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Filozoficzne, odbył się w 1923 roku we Lwowie, kolejne w 1927 i 1936 roku (w Warszawie i w Krakowie). II wojna światowa oraz powojenna polityka reżimu komunistycznego uniemożliwiły organizację Zjazdu Filozoficznego przez następne cztery dekady. Pierwszy po wojnie Zjazd został zorganizowany w 1977 roku przez Międzyuczelniany Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ten i kolejne Zjazdy, których charakter wyznaczały historyczne konteksty, odbywały się nieregularnie, w 1987 roku (Kraków) i 1995 roku (Toruń). Od 2004 roku Zjazdy są organizowane zasadniczo co cztery lata przez różne ośrodki akademickie w Polsce (Szczecin, Warszawa, Wisła). Ostatni, jubileuszowy X Polski Zjazd Filozoficzny miał miejsce w 2015 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II i jego Wydział Filozofii organizuje Zjazd po raz pierwszy. W dziejach KUL filozofia zajmuje miejsce szczególne. Uprawiano ją od początku istnienia uczelni. Powołanie Wydziału Filozofii przewidywał Statut KUL z roku 1938 roku, jednak realizację tych planów uniemożliwił wybuch II wojny światowej. Wydział Filozofii powstał dopiero po wojnie w 1946 roku. W czasach powojennych, wobec ideologicznej dominacji tzw. filozofii naukowej, marksizmu i pozytywizmu, uprawiał i upowszechniał filozofię metodologicznie i merytorycznie autonomiczną wobec nauki i religii, spełniającą standardy naukowości i racjonalności, a równocześnie otwartą na chrześcijańskie Objawienie. Podejście to zaowocowało Lubelską Szkołą Filozofii Klasycznej, stworzoną przez takich koryfeuszy Wydziału, jak Stefan Swieżawski, o. Mieczysław A. Krąpiec, kard. Karol Wojtyła, ks. Stanisław Kamiński, ks. Marian Kurdziałek, Antoni Bazyli Stępień, s. Zofia Józefa Zdybicka i ks. Tadeusz Styczeń.
Merytoryczne i metodologiczne filary Szkoły stanowiły takie główne dyscypliny filozoficzne, jak:
Od ponad półwiecza funkcjonuje na Wydziale unikatowa w skali ogólnopolskiej filozofia przyrody. Na Wydziale Filozofii KUL nadal żywy jest ukonstytuowany wcześniej sposób podejścia, jednak przetworzony (w duchu samej Szkoły) pod wpływem współczesnego kontekstu, problemów i sposobów uprawiania filozofii. Dzisiaj Wydział reprezentuje bogatą paletę różnorodnych zainteresowań badawczych i dziedzin filozofii. Oprócz tradycyjnych dla siebie obszarów badań, jak klasyczna metafizyka ogólna i szczegółowa, klasyczna filozofia religii, mediewistyka, personalistyczna etyka, metodologia nauk, historia logiki czy filozofii przyrody, uprawiana jest m.in. analityczna filozofia religii, bioetyka, historia filozofii nowożytnej (czasów Oświecenia) i współczesnej (zwłaszcza analitycznej), ontologia formalna, logiki nieklasyczne, filozofia nauki, a także filozofia umysłu i kognitywistyka. Ta różnorodność owocuje wieloma kontaktami Wydziału Filozofii KUL z licznymi ośrodkami i środowiskami filozoficznymi w Polsce i za granicą, ostatnio także z uniwersytetami w Chinach. Najbardziej spektakularnym wyrazem tej współpracy są prowadzone na Wydziale wykłady wybitnych filozofów w ramach cykli Memorial Lectures. Prowadzili je dotąd m.in. John Searle (University of California, Berkeley), Richard Swinburne (Oxford University), Barry Smith (State University of New York in Buffalo), Peter Simons (University of Leeds), Simon Blackburn (University of Cambridge), Susan Haack (University of Miami), Peter van Inwagen (University of Notre Dame, USA), Linda Zagzebski (University of Oklahoma), John Skorupski (University of St Andrews), John Crosby (Franciscan University of Steubenville, USA), Rodrigo Guerra López (Centro de Investigation Social Avanzada, Meksyk), Kevin Mulligan (University of Geneva).
źródło: KUL