Zdarza się coraz częściej – w ostatniej dekadzie już co roku. Obejmuje swym zasięgiem coraz więcej terenów. Przed trzema laty straty z jej powodu wyniosły około 3 mld zł. Przyczynia się do degradacji ekosystemów wodnych, pożarów lasów, obniżenia plonów… W najnowszym numerze „Forum Akademickiego” polecamy blok tekstów poświęconych suszy.
Analizując stosowane do predykcji zmian klimatycznych wyraźnie pokazują, że do 2100 roku na terenie Polski będzie następowało nasilenie ekstremalnych zjawisk w przyrodzie. W głównej mierze chodzi o gwałtowne opady oraz długotrwałe okresy suszy. I właśnie do dyskusji na temat suszy zaprosiliśmy na nasze łamy ekspertów z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Badawczym w Bydgoszczy oraz Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku.
Okładkowy blok tekstów „Do suchej nitki” otwiera artykuł dr. hab. Andrzeja Doroszewskiego, prof. IUNG-PIB, o nieustannych problemach z suszą:
Susza narasta stopniowo, a jej efekty kumulują się w pewnym okresie i mogą się ujawnić dopiero po jej zakończeniu. Jest to przyczyną trudności i często niemożności precyzyjnego określenia początku ani końca suszy, często też występują trudności ze stwierdzeniem, czy zjawisko deficytu wody jeszcze trwa, czy zostało już zakończone.
Dr hab. inż. Tamara Tokarczyk, prof. IMGW-PIB i dr inż. Wiwiana Szalińska z IMGW-PIB piszą o wskaźnikach suszy:
Wskaźniki suszy mogą wykorzystywać pojedyncze parametry lub kilka jednocześnie, dane mogą pochodzić z pomiarów naziemnych lub zdalnych (radarowych, satelitarnych), wskaźniki mogą być wyznaczane z różnym krokiem czasowym (doba, dekada, miesiąc, sezon, półrocze, rok, wielolecie). Kluczowe jest jednak, aby zastosowane wskaźniki wnosiły istotną wartość informacyjną, łatwą do interpretacji w procesach podejmowania decyzji na potrzeby informowania, ostrzegania i przeciwdziałania skutkom suszy.
Susza… i co dalej? – zastanawia się dr inż. Ewa Kanecka-Geszke z ITP:
Skuteczne działania w walce z suszą nie powinny mieć charakteru interwencyjnego. Nie powinny być działaniami doraźnymi. Powinny być zaplanowane, spójne i gotowe do wdrożenia, gdyż suszy całkowicie wyeliminować się nie da. To od naszych działań zależy, jak sobie poradzimy z tym zjawiskiem. Na ile jesteśmy w stanie złagodzić jego skutki? Co możemy w tym względzie zrobić?
O tym, co się dzieje w lesie w czasie suszy, poświęcony jest artykuł współautorstwa prof. dr. hab. inż. Andrzeja M. Jagodzińskiego, dr. inż. Marcina Pietrasa, dr. hab. Grzegorza Iszkuły, dr. hab. Daniela J. Chmury i dr hab. Eweliny Ratajczak z ID PAN:
Skoro stres suszy występuje naturalnie, to może nasunąć się pytanie, dlaczego dziś tak często się o nim wspomina w kontekście zmiany klimatu? Susza powoduje istotne zmiany w adaptacji osmotycznej oraz w funkcjonowaniu aparatu fotosyntetycznego u roślin. W toku ewolucji wykształciły one szereg mechanizmów pozwalających zminimalizować skutki suszy, np. zamykanie aparatów szparkowych, rozrost systemu korzeniowego w wyniku aktywacji fitohormonów, zintensyfikowanie kooperacji korzeni z grzybami mykoryzowymi, zmniejszanie powierzchni korony, opadanie liści albo nawet całych pędów, a także utrzymywanie odpowiedniego potencjału wodnego, za który odpowiadają osmolity.
W majowym numerze, rzecz jasna, nie tylko o suszy. Oprócz tematu głównego, proponujemy również ciekawe wywiady z:
Ponadto m.in.:
Jak zwykle nie zabraknie aktualności, recenzji książek, felietonów, czytelni czasopism, „Kartek z dziejów nauki w Polsce” oraz cyklu „Publikuj lub giń”…
Najnowszy numer „Forum Akademickiego” jest już dostępny na naszej stronie internetowej. Zachęcamy do całorocznej prenumeraty.
MK