Prawie 88 mln zł przekaże resort nauki na przebudowę infrastruktury Polskiej Stacji Antarktycznej im. H. Arctowskiego. To największa dotacja dla badań polarnych od 40 lat.
Polska Stacja Antarktyczna im. H. Arctowskiego to całoroczna jednostka naukowo-badawcza, znajdująca się na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych, u wybrzeża Zatoki Admiralicji, ponad 14 tys. kilometrów od Polski. Zaliczana jest do klimatycznej strefy morskiej Antarktyki. Działa od końca lat 70. ubiegłego wieku. Naukowcy od lat alarmowali o jej złej sytuacji, wynikającej m.in. z położenia głównego budynku stacji. Gdy został wzniesiony 40 lat temu, znajdował się kilkanaście metrów od morza; teraz przy wysokich stanach wód jest to niecały metr. W każdej chwili może dojść do sztormu, w wyniku którego trzeba będzie częściowo wyłączyć ją z użytkowania. Zarządzający stacją Instytut Biochemii i Biofizyki (IBB) PAN od kilku lat zabiegał w resorcie nauki o środki na budowę nowego budynku głównego. Jego postawienie (wraz z kilkoma nowymi laboratoriami i częścią mieszkalną) wyceniono na prawie 90 mln złotych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczyło właśnie dotację celową na przebudowę infrastruktury stacji i budowę nowego budynku głównego.
– Polska jest jednym z pionierów badań polarnych. Osiągnięcia polskich naukowców od lat sytuują nas w ścisłej światowej czołówce pod tym względem. Osiągnięcia były możliwe dzięki temu, że na Antarktydzie ulokowane było miejsce szczególne – stacja Arctowskiego – powiedział minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin. – Niestety stacja ulegała systematycznej dekapitalizacji na skutek zmian klimatycznych i podniesienia poziomu morza. Można też mówić o zagrożeniu jej dalszej egzystencji – dodał.
Stacja jest nieformalną polską „ambasadą” na jedynym niezamieszkanym kontynencie. Polska – jako jeden z sygnatariuszy Układu Antarktycznego – znajduje się w gronie 29 państw konsultatywnych, które mogą podejmować decyzje na temat działalności człowieka na terenie Antarktyki. Jednym z warunków pozwalających dołączyć do tego grona jest prowadzenie istotnej pracy naukowo-badawczej, jak założenie stacji naukowej lub wysłanie wyprawy naukowej. Musi być też zgoda pozostałych państw układu. W stacji im. H. Arctowskiego oraz dwóch polskich bazach terenowych: Lions Rump i Demay prowadzone są badania naukowe w takich dziedzinach, jak: oceanografia, geologia, glacjologia, geomorfologia, klimatologia, mikrobiologia, botanika, ekologia, ornitologia, genetyka, biologia, chemia morza i kartografia, a także stałe monitoringi środowiskowe. Realizowane są także projekty badawcze i monitoringowe we współpracy z wieloma placówkami polskimi i zagranicznymi. Ze stacją kooperuje kilkadziesiąt uniwersytetów i instytutów polskich (m.in. Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Łódzki, Instytut Paleobiologii PAN, Instytut Geofizyki PAN, Instytut Oceanologii PAN, Instytut Lotnictwa) i zagranicznych (Universidad de La Frontera, Australian Antarctic Division, The University of Western Ontario, Scott Polar Reaserch Institutue, Universidade de Brasília i wiele innych). Ponadto, na stacji w ciągu ostatnich 5 lat realizowane były 22 projekty naukowców z Chile, Brazylii, Japonii czy Korei Południowej. Przyszłość tych badań zależy jednak od utrzymania budynku stacji i jej infrastruktury. Projekt nowego budynku przygotowała pracownia architektoniczna Kuryłowicz & Associates. Obiekt o powierzchni ponad 1300 m kwadratowych powierzchni użytkowej będzie miał wydzielone pomieszczenia mieszkalne, laboratoryjne, konferencyjne oraz biblioteczne.
Podczas każdej z wypraw obsługę stacji zapewnia 8 osób z tzw. grupy zimującej, pracujących na stacji ponad rok, 5 osób z tzw. grupy letniej, pracującej na stacji przez 7 miesięcy oraz 3 osoby pracujące w Polsce na rzecz utrzymania ciągłości pracy stacji. W każdej z grup bardzo ważny jest podział zadań, bez którego niemożliwe byłoby sprawne zarządzanie stacją i prowadzenie badań naukowych. W skład grupy zimowej wchodzą: kierownik wyprawy, energetyk, elektryk, mechanik samochodowy, operator PTS, informatyk, elektronik, ratownik medyczny, łącznościowiec, laborant, obserwator ekologiczny, obserwator morski, obserwator hydrochemiczny i glacjologiczny. Członkowie grupy letniej to z kolei: bosman (zajmujący się obsługą i naprawą sprzętu pływającego), asystent terenowy (wspierający naukowców w terenie), kucharz, administrator części hotelowej, pracownicy zajmujący się konserwacją i remontem zabudowań oraz sprzętu stacyjnego i obserwatorzy na Lions Rump (prowadzący monitoring ekologiczny ptaków i ssaków płetwonogich).
MK
(Źródło: Nauka w Polsce, MNiSW)