Nowa normalizację punktacji wniosków uwzględniającą specyfikę dyscyplin, usunięcie oceny współpracy zagranicznej, wprowadzenie opisu wkładu w publikacje wieloautorskie i powiększenie grona ekspertów – to kilka z propozycji zmian Akademii Młodych Uczonych PAN w regułach przyznawania ministerialnych stypendiów dla wybitnych młodych naukowców.
W ubiegłym tygodniu minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek wręczył stypendia wybitnym młodym naukowcom, którzy prowadzą innowacyjne badania naukowe na wysokim poziomie i mają na koncie imponujący dorobek naukowy o wysokim prestiżu i międzynarodowym zasięgu. W tym roku przyznano je 217 osobom, w tym 52 doktorantom. Wszyscy będą otrzymywali stypendia w wysokości 5 390 zł miesięcznie przez okres do 3 lat. Akademia Młodych Uczonych PAN przyjrzała się regulacjom w sposobie oceniania wniosków i proponuje wprowadzenie kilku zmian.
Jedna z rekomendacji dotyczy wymogu udokumentowania zagranicznego stażu naukowego lub wizyty studyjnej. Obecnie ciężar weryfikacji faktu odbycia i charakteru stażu czy wizyty studyjnej spoczywa w całości na ekspertach, którzy nie zawsze posiadają wiedzę lub narzędzia pozwalające sprawdzić informacje podane we wniosku. AMU PAN proponuje, by wnioskodawca przedkładał kopię umowy stażowej lub poświadczenie wystawione przez jednostkę
goszczącą.
W zakresie publikacji i osiągnięć naukowych Akademia zwraca uwagę, że wniosek o przyznanie stypendium nie pozwala obecnie ocenić, czy i jak młody badacz rozumie oryginalność i znaczenie swoich osiągnięć dla rozwoju dyscypliny czy tematyki badawczej. „Dopracowania wymaga skalowanie ocen przyznawanych przez ekspertów, zwłaszcza za artykuły i monografie, oraz ocena patentów, szczególnie że w niektórych dyscyplinach nie ma możliwości ich zdobycia” – czytamy w stanowisku.
Wśród rekomendacji dotyczących tego obszaru AMU PAN wymienia m.in. wprowadzenie wymogu uzasadnienia oryginalności i znaczenia poszczególnych monografii, artykułów i patentów/zastosowań praktycznych wyników badań dla reprezentowanej przez młodego naukowca dyscypliny; wprowadzenie wymogu opisu przez wnioskodawcę wkładu w publikację wieloautorską i badania będące jej podstawą; ograniczenie wykazu patentów do tych, których
pierwszym autorem jest wnioskodawca, a także wykluczenie możliwości przedstawiania wzorów użytkowych.
Akademia Młodych Uczonych PAN odniosła się także do kwestii ekspertów. Jej zdaniem, zespół do oceny wniosków o przyznanie stypendium jest nie dość liczny, co sprawia, że recenzenci są często zobowiązani do oceny w krótkim czasie nawet kilkudziesięciu wniosków. Dodatkowym utrudnieniem jest tematyka badań autorów wniosków, która niekiedy wykracza poza kompetencje eksperta. W tej sytuacji zasadne, w ocenie AMU PAN, wydaje się powiększenie grona ekspertów, tak aby każda dyscyplina naukowa była reprezentowana przez co najmniej dwie osoby oraz wydłużenie czasu na ocenę wniosków do co najmniej 30 dni.
Do oceny eksperckiej trafia obecnie zbyt wiele wniosków słabych i bardzo słabych. Konieczne jest zatem wprowadzenie znanych np. z konkursów ERC oraz NCN mechanizmów, które skłonią autorów wniosków do racjonalnej oceny swoich szans. Wdrożenie takiego rozwiązania przyczyni się do podwyższenia poziomu składanych wniosków, nie ograniczając jednocześnie dostępu do stypendium znakomitym młodym uczonym czy studentom – czytamy w piśmie podpisanym przez Karola Palkę, przewodniczącego AMU PAN.
Wśród zaproponowanych rozwiązań jest roczna karencja dla tych, których wnioski nie znalazły się wśród 50% najlepszych wniosków w danym roku.
Na koniec, w związku z tym, że wyliczanie punktacji znormalizowanej w ten sam sposób dla wszystkich dyscyplin
należących do jednej dziedziny nie uwzględnia w wystarczającym stopniu istotnych różnic między nimi, np. odmiennego modelu publikowania czy współpracy, Akademia Młodych Uczonych rekomenduje nowy sposób obliczania punktacji znormalizowanej wniosku.
MK
Rekomendacje AMU PAN dotyczące przyznawania stypendiów dla wybitnych młodych naukowców