Rada Doskonałości Naukowej dysponuje narzędziami, które pozwalają w ramach obowiązującego prawa zwiększyć jawność procesu recenzyjnego i skrócić procedurę nadania stopnia doktora habilitowanego – uważają członkowie AMU PAN.
W swoim najnowszym stanowisku Akademia Młodych Uczonych PAN zabrała głos w sprawie procedury habilitacyjnej, podtrzymując tezy zawarte w rekomendacjach przesłanych w ubiegłym roku do Rady Doskonałości Naukowej. Podzielono je na cztery obszary.
W kwestii recenzentów AMU PAN postuluje wprowadzenie mechanizmu zapobiegania konfliktom interesów, w tym możliwość wskazania przez habilitanta osób, które z ważnych względów nie powinny brać udziału w ocenie wniosku. Konieczne, zdaniem młodych uczonych, jest również opracowanie zaleceń dotyczących wymagań, jakie powinni spełniać członkowie komisji habilitacyjnej. Podniesieniu poziomu prowadzonych procedur ma z kolei służyć większy niż do tej pory udział recenzentów zagranicznych w ocenie wniosku. Z kolei do poprawy jakości recenzji ma się przyczynić ustandaryzowanie formularza recenzji (który musi jednak uwzględniać specyfikę dyscyplin) i utworzenie systemu oceny jakości recenzji na wzór stosowanego przez agencje grantowe.
W odniesieniu do jawności postępowań, AMU PAN domaga się pilnego uzupełnienia danych w bazie postępowań habilitacyjnych i profesorskich, do której prowadzenia zobowiązana była od 2011 r. Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów. W ocenie autorów stanowiska baza ta wraz z bazą nowych postępowań powinny być zintegrowane i wyposażone w funkcję wyszukiwania według nazwisk habilitantów i recenzentów, a także według słów kluczowych i tematów badawczych.
Co do procedury nadania stopnia, Akademia odwołuje się do głosów płynących ze środowiska, a dotyczących przedłużających się terminów. Wśród propozycji jest m.in. publikowanie statystyk terminowości zakończonych postępowań oraz apel o pokrycie ich rosnących kosztów przez ministerstwo. Zarekomendowano także ujednolicenie trybu postępowania w podmiotach habilitacyjnych. RDN, zdaniem członków AMU PAN, powinna opracować wytyczne dotyczące procedury powoływania członków komisji habilitacyjnej czy przebiegu kolokwium habilitacyjnego, które zwiększą ich jawność, jak również wskazać na niedopuszczalność niektórych praktyk, np. obowiązkowej oceny wewnętrznej.
W ostatniej części wezwano do zmian w wymaganiach dotyczących wniosku o nadanie stopnia.
Wytyczne RDN powinny w sposób niebudzący wątpliwości wskazywać, że ocenie podlega cały dorobek habilitanta, nie zaś wyłącznie 1 monografia czy 1 cykl artykułów. Wymóg przedkładania autoreferatu powinien być zniesiony, a wzór wniosku winien jasno wskazywać, że omówienie ma charakter fakultatywny (…) Uregulowania i formalizacji domagają się naszym zdaniem zwłaszcza wymogi dotyczące „istotnej aktywności” habilitantów, która w naszej opinii powinna obejmować np. współpracę z działami badawczo-rozwojowymi w przemyśle (…) Należy wprowadzić obowiązek przesyłania wniosku wraz z dokumentacją w formie elektronicznej. Pozwoli to zmniejszyć opóźnienia i ograniczyć zużycie papieru. Publiczna baza postępowań powinna zawierać informacje o wycofaniu wniosku przez habilitanta i jego powodach. Należy dążyć do wprowadzenia wymogu uzasadnienia przyczyn wycofania wniosku. W bazie postępowań szczególnie starannie powinny być udokumentowane przypadki naruszenia etyki badawczej, w tym plagiaty – czytamy w stanowisku Akademii Młodych Uczonych PAN.
MK
Stanowisko AMU PAN w sprawie habilitacji