Zupełnie inaczej były w 2019 r. obciążone pracą Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów, dla której był to przedostatni rok pracy, i Rada Doskonałości Naukowej, rozpoczynająca w tamtym roku działalność. CK rozpatrzyła wówczas 6425 spraw, tj. o 60% więcej niż w 2018, a do RDN wpłynęły tylko 144 wnioski.
Blisko 2/3 – czyli 4156 – spraw prowadzonych przez CK stanowiły wnioski habilitacyjne. Było ich o 67% więcej niż rok wcześniej. Co piąty dotyczył wyznaczenia recenzentów w postępowaniach o nadanie tytułu profesora (1280; +33%). Pozostałe dotyczyły przedstawienia kandydata do tytułu profesora (769; +45%), odwołania od uchwał rad jednostek organizacyjnych (116; +5%), nadania uprawnień do nadawania stopnia doktora lub doktora habilitowanego (66; +35%) oraz innych spraw (36).
Poszczególne sekcje oraz Prezydium Komisji odbyły w ub. roku 81 posiedzeń, które zakończyły się 6304 decyzjami pozytywnymi i 127 negatywnymi. Te drugie, podobnie jak w 2018 roku, stanowiły 2% ogółu spraw, co wskazuje na stały poziom wniosków, które nie uzyskują pozytywnej opinii CK. Najbardziej zapracowani byli członkowie Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych, przez których ręce przeszły 1353 wnioski, czyli 21% ogółu. Decyzję pozytywną otrzymało 1289 (95%). Powyżej tysiąca spraw rozpatrzyły także sekcje: Nauk Medycznych (1165, z czego 9 negatywnych) oraz Nauk Technicznych (1165, z czego 14 negatywne). Najwięcej negatywnych decyzji wydali członkowie Sekcji Nauk Ekonomicznych (15 na 634 wnioski), zaś najmniej – zasiadający w Sekcji Nauk Biologicznych, Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych (tylko 4 na 800 spraw). Sekcja Nauk Matematycznych, Fizycznych, Chemicznych i Nauk o Ziemi zajmowała się 725 wnioskami (11 negatywnych), a Sekcja Sztuki – 589 (10 negatywnych). Nie wydano ani jednej decyzji negatywnej w kwestiach odnoszących się do postępowań habilitacyjnych, opinii w sprawie zatrudnienia na stanowisku prof. nadzw., recenzentów w postępowanie o nadanie tytułu prof. oraz zatwierdzenia stopni dr. i dr. hab. Najwięcej negatywnych opinii dotyczyło odwołań od uchwał RW/RN (75) oraz uprawnień do nadawania stopni (20).
Większość spraw 5879 (91%) wniosły uczelnie. Gros z nich dotyczyło powołania komisji habilitacyjnej (3792) oraz recenzentów w postępowaniu o nadanie tytułu prof. (1181). Pozytywnej opinii nie uzyskało 118. Wśród spraw z instytutów PAN było podobnie (216; 31).
W roku 2019 do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniesiono 45 skarg na decyzje wydane przez CK jako organ II instancji, jak i na decyzje Komisji wydane po analizie wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy. Sąd administracyjny 17 z nich oddalił, 8 uznał za uzasadnione, zaś 20 wciąż oczekuje na rozpatrzenie. W roku sprawozdawczym złożono 8 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie – wszystkie czekają na rozpatrzenie.
W czerwcu rozpoczęła działalność Rada Doskonałości Naukowej, która ma docelowo zastąpić Centralną Komisję. Zasiada w niej 141 naukowców, reprezentujących 47 dyscyplin i 8 dziedzin nauki. Aż 56 osób (prawie 40%) to członkowie CK. Do końca grudnia 2019 roku poszczególne gremia RDN odbyły 36 posiedzeń, podczas których omawiano 144 wnioski w sprawie wszczęcia postępowań awansowych, w tym 73 w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego oraz 72 postępowania w sprawie nadania tytułu profesora. Najwięcej w naukach medycznych i naukach o zdrowiu (46), naukach ścisłych i przyrodniczych (24) oraz naukach inżynieryjno-technicznych (18).
Na wniosek habilitanta umorzono jedno postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych w dyscyplinie inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka.
W ramach swej działalności statutowej Prezydium RDN wyznaczyło recenzentów w 41 postępowaniach o nadanie tytułu profesora, co stanowi 58% liczby wniosków, które wpłynęły w tej kategorii spraw oraz wyznaczyło 9 składów komisji habilitacyjnych, co stanowi 12% spraw w zakresie postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego.
MK
Prof. dr hab. Grzegorz Węgrzyn, przewodniczący Rady Doskonałości Naukowej tłumaczy czym się różni funkcjonowanie RDN od pracy Centralnej Komisji:
RDN działa inaczej niż CK. Przede wszystkim postępowania w sprawie nadania tytułu profesora odbywają się wyłącznie przed RDN, bez udziału jednostek naukowych – kandydat składa wniosek do Rady i tutaj jest on w całości rozpatrywany. Drugą ważną różnicą jest sposób wyłaniania recenzentów. Zespoły RDN przygotowują listy kandydatów na recenzentów w liczbie co najmniej 3-krotnie większej od liczby potrzebnych ekspertów, po czym odbywa się losowanie 5 recenzentów. W niektórych przypadkach, w szczególności w postępowaniach o nadanie tytułu profesora, znalezienie 15 kandydatów, którzy mają tytuł profesora, są merytorycznie kompetentni do oceny wniosku i nie mają konfliktu interesu, jest bardzo trudne – po prostu brak jest odpowiedniej liczby specjalistów. W niektórych dyscyplinach standardem stało się proponowanie recenzentów zagranicznych, co z kolei powoduje pewne trudności organizacyjne – na przykład konieczność przygotowania materiałów w języku angielskim (według ustawy kandydat nie ma takiego obowiązku) oraz tłumaczenie recenzji. Procedury nadawania stopni i tytułów podlegają obecnie w całości pod Kodeks Postępowania Administracyjnego, a ten wymaga, aby wszystkie dokumenty były w języku polskim.
Problemy rodzi stosowanie obecnych kryteriów ustawowych przy ocenianiu wniosków profesorskich. Głównym jest wymóg „wybitnego dorobku naukowego kandydata”, co może być różnie rozumiane, a co za tym idzie – opinie, czy wniosek spełnia to kryterium, czy nie, bywają bardzo zróżnicowane. Wiele pracy mają zatem zespoły dziedzinowe, aby rzetelnie rozpatrzyć każdy wniosek i wydać opinię w sprawie jego poparcia.
Wyzwaniem jest przeprowadzenie procedur w poszczególnych dyscyplinach, zważywszy na fakt, że każda dyscyplina jest obecnie reprezentowana w RDN przez 3 członków. Powoduje to bardzo nierównomierne obciążenie pracą w poszczególnych zespołach. Dla przykładu, do końca czerwca 2020 r. wszczętych zostało 86 postępowań profesorskich w naukach medycznych i naukach o zdrowiu, 48 postępowań w naukach ścisłych i przyrodniczych oraz 4 postępowania w naukach teologicznych. Mamy zatem zapracowanych medyków i niezbyt obciążonych pracą teologów.
Notował Piotr Kieraciński