Co w wakacyjnym numerze „Forum Akademickiego”?

Wywiad z przewodniczącym Rady Doskonałości Naukowej, finanse uniwersytetów, system oceny „humanistyki narodowej”, trójgłos dotyczący Jednolitego Systemu Antyplagiatowego, blok tekstów ukazujących unię polsko-litewską z naukowej perspektywy – to tylko wybrane propozycje z najnowszego, lipcowo-sierpniowego, numeru „Forum Akademickiego”. Wakacyjne wydanie, tradycyjnie o zwiększonej objętości, już do kupienia.

Okładkowym tematem tego blisko 120-stronicowego numeru uczyniliśmy tym razem jubileusz zawarcia unii lubelskiej. W związku z nim zaprosiliśmy na nasze łamy znakomitych historyków: prof. Andrzeja Nowaka i prof. Roberta I. Frosta, którzy z dwóch różnych punktów widzenia, spoglądają na polsko-litewskie przymierze:

„Polska kultura mogła rozkwitnąć dzięki połączeniu i z dopływem talentów idącym z ziemi ruskiej i litewskiej, bo przecież Mickiewicz i Słowacki to nie byli etniczni Polacy. To byli ludzie, którzy do naszej kultury przylgnęli, bo uważali ją za wysoką, dającą możliwość realizacji najwyższych aspiracji duchowych. A więc w wymiarze kulturowym nam, Polakom dzisiejszej Polski, unia coś ważnego dała” – przekonuje badacz z Uniwersytetu Jagiellońskiego w artykule „Spróbujmy zacząć od miłości”.

„Ileż to razy słyszałem, że nie jestem Polakiem i nigdy nie zrozumiem skomplikowanych losów tego narodu. Otóż ja rozumiem, tyle że inaczej” – udowadnia z kolei kierownik Katedry Historii na Uniwersytecie w Aberdeen, autor „Oxfordzkiej historii unii polsko-litewskiej”.

O tym, że dziś unia polsko-litewska nie dzieli już tak historyków z obu krajów, jak to miało miejsce jeszcze kilka lat temu, pisze Dominik Szulc z Instytutu Historii im. T. Manteuffla PAN w Warszawie
Jak wyglądała unia okiem Litwinów, Białorusinów, Ukraińców i Polaków, a więc narodów tworzących w jej wyniku jeden organizm państwowy? O tym dyskutowano podczas Kongresu Dwóch Unii w Lublinie, który obszernie relacjonujemy na naszych łamach.

Oczywiście, poza blokiem historycznym, proponujemy garść materiałów odnoszących się do aktualnych problemów nauki:

W 2018 roku przychody ogółem z działalności naukowo-badawczej 19 uniwersytetów publicznych wyniosły 1 311 156,6 tys. zł, co oznacza wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 12,2%. Jest to drugi rok z rzędu rosnącego tempa wzrostu tej kategorii przychodów, które są obecnie aż o ponad 42% wyższe niż w roku 2013 – finanse uniwersytetów analizuje prof. Mirosław Szreder z Uniwersytetu Gdańskiego.
W świetle nowej ustawy całe postępowanie awansowe ma charakter administracyjny. Jeśli tak, to wystarczy spełnić wymogi formalne do pozytywnego rozstrzygnięcia. Nie ma mowy o jakości, doskonałości. Wydaje się, że należy ten zapis ustawy niezwłocznie zmienić – ocenia prof. Grzegorz Węgrzyn, przewodniczący Rady Doskonałości Naukowej.
Ewolucja kryterium IV jak w soczewce pokazuje wszystkie napięcia i problemy związane z procesem ewaluacji jednostek naukowych w Polsce. Głośno artykułowanej potrzebie wprowadzenia peer-review jako przeciwwagi dla ujmowania nauki w formie punktów towarzyszy, jak widać, głęboka nieufność wobec roli ekspertów – piszą autorzy-członkowie Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych.
Moglibyśmy stworzyć jasny i wiarygodny system oceny „humanistyki narodowej”, łączący w sobie elementy oceny parametrycznej, niezależnej oceny eksperckiej oraz „projakościową”, oddolną akredytację polskich wydawnictw naukowych oraz czasopism specjalistycznych – podpowiada dr hab. Marek Węcowski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Analiza „na piechotę” milionów publikacji i setek milionów cytowań jest niewykonalna, ale zadaniu temu mogą podołać komputery. Allen Institute for Artificial Intelligence stworzył Semantic Scholar, powszechnie dostępną wyszukiwarkę cytowań o „dużym wpływie”. Podroż przez nią jest prawdziwą przygodą; patrzymy, kto wpłynął na nas w znaczącym stopniu, a na kogo wpływ wywarły nasze publikacje – opisuje prof. Andrzej Pilc z Instytutu Farmakologii PAN i Collegium Medicum UJ.
Staraliśmy się dowartościować czasopisma, które pełnią wiodące role w subdyscyplinach nauk historycznych, a zatem np. w mediewistyce, historii kultury czy dziejach dyplomacji. Jeśli jakieś polskie czasopismo zajmowało dotychczas kluczowe miejsce, postulowaliśmy, by przyporządkować mu najwyższą możliwą wartość, czyli 70 punktów – prace zespołu przygotowującego punktację czasopism z dyscypliny historia przybliża jego przewodniczący prof. Marek Kornat z Instytutu Historii PAN.
Polskie uczelnie i instytuty badawcze zatrudniają w przeważającej mierze osoby urodzone w Polsce. Motywacje obcokrajowców do podjęcia pracy w Polsce nie są zwykle związane z atutami naszych jednostek, lecz rożnymi przypadkowymi okolicznościami – pokazał projekt, którego wyniki przybliża dr Kamil Łuczaj z Komitetu Badań nad Migracjami PAN, adiunkt Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie.
Zajrzeliśmy do Florencji, do Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego, gdzie co roku przyjeżdża na studia ponad 150 doktorantów z 23 krajów, a polski limit miejsc rzadko kiedy udaje się jednak wypełnić. „Jeżeli chodzi o podejście do nauki, jest to z pewnością bardzo stymulujące, ale i wymagające środowisko” – mówi jedna z doktorantek. „Mało kto z moich kolegów i koleżanek po ukończeniu tutaj pierwszego roku dalej patrzy na polską akademię tak, jak wcześniej” – dodaje były już stypendysta.

Ponadto trójgłos w sprawie Jednolitego Systemu Antyplagiatowego:

dr Paweł Jarnicki: JSA nie spełnia funkcji, do której został stworzony, praktycznie nie widzi zapożyczeń z Internetu, a to jest główne źródło „inspiracji” studentów;
dr Aleksandra Bagieńska-Masiota z Uniwersytetu SWPS: JSA wymaga nie tylko zmiany strony wizualnej, lecz przede wszystkim poszerzenia baz referencyjnych, z których korzysta. Nie sposób bowiem brać na poważnie Wikipedii jako głównej bazy porównawczej;
dr inż. Andrzej Sobecki z Politechniki Gdańskiej: W naszej opinii JSA jest znakomitym systemem do weryfikacji podobieństwa prac dyplomowych, ale jego skuteczność jest ograniczona dla prac napisanych na podstawie zasobów dostępnych w Internecie.

Sporo dzieje się także w laboratoriach. W dziale przybliżającym badania prowadzone przez polskich naukowców:

mgr Anna Rudnicka, doktorantka w europejskim programie Rep-Biotech Joint Doctoral, pisze o projekcie ze swoim udziałem, w którym udowodniono, że w naszej populacji większe spożycie witaminy C, likopenu i karotenoidów pozytywnie oddziaływało na liczbę ruchliwych plemników, a stosowanie diety śródziemnomorskiej istotnie wpływało na ogólne parametry jakości nasienia;
historię ukrytą pod korzeniami drzew w „Białowieskich Pompejach” odsłania mgr Dariusz Krasnodębski z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN;
z kolei mgr Aleksandra Łoś, doktorantka w Instytucie Ochrony Przyrody PAN, pisze o powrocie do Polski „czarnej” pszczoły – owada o zjawiskowym wyglądzie, który wzbudza skrajne emocje, od strachu i niedowierzania aż do zachwytu;
autostradę dla prądu buduje laureat naszego konkursu „Skomplikowane i proste” dr inż. Grzegorz Szwachta z Akademii Górniczo-Hutniczej.

W tym numerze także:

o problemach niepublicznych uczelni akademickich związanych z nową formułą kształcenia doktorantów;
jak wyglądają studia nad Tamizą, a jak w… Papui Nowei Gwinei;
obszerna relacja z NKN Forum w Katowicach, na którym dyskutowano o ścieżkach kariery w świetle Ustawy 2.0;
świętujemy 30-lecie Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich.

Poza tym stałe cykle: Z archiwum nieuczciwości naukowej, Publikuj lub giń, Rody uczone, Kartki z dziejów nauki w Polsce oraz recenzje książek, zapowiedzi konferencji naukowych, felietony… Podwójny numer „Forum Akademickiego” już dostępny na stronie: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2019/07-08/.

Dyskusja (0 komentarzy)