Piotr Olechowski, doktorant Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, został laureatem XI Międzynarodowego Konkursu „Aktualna Nauka” im. Olega Kena. Przygotowany przez niego tekst „Начало деятельности Генерального консульства Республики Польша в Киеве после Второй мировой войны (1947–1949 гг.)” (Początki działalności Konsulatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej w Kijowie po II wojnie światowej (1947–1949) zajął II miejsce.
Międzynarodowy Konkurs „Aktualna Nauka” im. Olega Kena organizowany jest od jedenastu lat przez Instytut Polski w Sankt Petersburgu, tamtejszy Instytut Historii Rosyjskiej Akademii Nauk, oraz Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w Warszawie. Adresatami konkursu są studenci, doktoranci i młodzi naukowcy z jednostek akademickich z Polski, Rosji i innych krajów, podejmujący w swych badaniach kwestie związane z szeroko pojętą tematyką Związku Radzieckiego. W tym roku określonymi przez organizatorów wiodącymi tematami tekstów były: „ZSRR, Polska i inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej w polityce międzynarodowej okresu międzywojennego”; „ZSRR i Polska (Rosja i Polska) w XX wieku: główne problemy wzajemnych relacji”; „Procesy historyczne przez pryzmat kultury ZSRR (Rosji), Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku”.
Tekst P. Olechowskiego dotyczył obecności Polaków na terenie ZSRR po roku 1945. Inspiracją do podjęcia tematyki polskiej dyplomacji w Kijowie były przede wszystkim kilkuletnie już kwerendy w tamtejszych archiwach. Najważniejsze (dotąd nieznane nauce polskiej i światowej) materiały doktorant UR odnalazł w Wydzielonym Państwowym Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, gdzie zgromadzono całą dokumentację służb specjalnych i resortów siłowych ukraińskiej SRR. W połączeniu z materiałami z Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie powstał nagrodzony tekst, w którym autor koncentruje się na organizacji placówki i pracy polskiej służby konsularnej. Warto dodać, że próby uruchomienia urzędu podjęto jeszcze w 1945 roku. Faktycznie jednak polscy dyplomaci rozpoczęli pracę nad Dnieprem dopiero dwa lata później. Najciekawszym i najważniejszym zagadnieniem w artykule są jednak kwestie związane z inwigilacją i obserwacją pracowników placówki ze strony radzieckich służb specjalnych. Ujawniły one m.in. sporą reprezentację osób wyznania mojżeszowego wśród personelu urzędu, skrywających się pod fałszywymi nazwiskami. Końcowa cezura tekstu – rok 1949 – związana jest ze zmianą nazwy placówki z „Konsulat Generalny” na „Konsulat”. Było to podyktowane żądaniem strony radzieckiej, co doskonale ukazało stopień zależności (faktycznie podległości) urzędu, jak i całego aparatu państwowego nad Wisłą wobec Moskwy.
Oprócz okolicznościowego dyplomu, Piotr Olechowski otrzymał także nagrodę pieniężną. Jedyny Polak w gronie nagrodzonych i wyróżnionych młodych naukowców jest absolwentem studiów historycznych na uniwersytetach w Szczecinie i Rzeszowie. Wiosną tego roku odbędzie się publiczna obrona jego pracy doktorskiej „Polacy we Lwowie 1944-1959” przygotowanej pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Bonusiaka, prof. UR. Laureat jest absolwentem XII Wschodniej Szkoły Zimowej oraz VIII Szkoły Polsko-Rosyjskiej Uniwersytetu Warszawskiego, skupiających młodych badaczy zajmujących się problematyką Europy Wschodniej. Odbył również kilkukrotnie staże naukowe na uczelniach ukraińskich: Lwowskim Narodowym Uniwersytecie im. Iwana Franki, Ukraińskim Katolickim Uniwersytecie we Lwowie oraz Przykarpackim Narodowym Uniwersytecie im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Dwukrotny stypendysta Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, a także Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej we Lwowie. Brał również udział w pracach licznych zespołów badawczych i ekspedycjach naukowych, m.in. „Polacy w Rosji i Związku Sowieckim” Biura Badań Historycznych IPN oraz „Strażnicy Narodowej Pamięci”, polegającym na poszukiwaniu nieznanych mogił polskich żołnierzy z września 1939 r. na terenie obecnej Ukrainy. Uczestnik wielu międzynarodowych sympozjów i konferencji naukowych w językach polskim, rosyjskim i ukraińskim. Jest autorem monografii „Stosunki polsko-ukraińskie we Lwowie w świetle wspomnień (1918-1939)”. Ponadto publikował m.in. w „Biuletynie IPN”, „Pamięci i Sprawiedliwości”, „Przeglądzie Wschodnioeuropejskim”, „Glaukopisie” oraz czasopiśmie Narodowej Akademii Nauk Ukrainy „Україна-Польща. Історична спадщина та суспільна свідомість”.
Źródło: URz