O istotne zwiększenie dotacji SPUB oraz wprowadzenie programu stabilnego i systematycznego wsparcia utrzymania aparatury naukowo-badawczej apelują do Ministerstwa Edukacji i Nauki członkowie Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Ich zdaniem brak odpowiedniego finansowania grozi znacznym ograniczeniem potencjału naukowego, badawczego oraz rozwojowego wielu ośrodków w kraju.
Przyjęta 4 września uchwała Zebrania Delegatów Polskiego Towarzystwa Fizycznego dotyczy środków finansowych przekazywanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki na utrzymanie aparatury naukowo-badawczej, stanowisk badawczych oraz specjalnej infrastruktury informatycznej. W ubiegłym roku dotacja SPUB wyniosła tylko 242,7 mln złotych. W tym roku spośród 271 zgłoszonych wniosków pozytywną ocenę przeszło 260 na ogólną kwotę 461 mln zł (w tym 180,3 mln zł na 2023 r.). Jak zauważono w stanowisku PTF, z tych 260 wniosków sfinansowanych został faktycznie mniej niż co czwarty.
W ostatnich dziesięciu latach w rezultacie realizacji wielu projektów krajowych i unijnych, których celem było wytworzenie lub zakup unikalnej aparatury naukowo-badawczej, istotnie wzrósł potencjał naukowy, badawczy oraz rozwojowy polskich uczelni, instytutów PAN oraz ośrodków badawczych. Wyposażenie wielu ośrodków w nowoczesną aparaturę naukowo-badawczą umożliwiło prowadzenie w krajowych laboratoriach działalności naukowej na poziomie światowym i spowodowało, że polscy naukowcy stali się równorzędnymi partnerami w wielu międzynarodowych konsorcjach i kolaboracjach naukowych, a polskie ośrodki zaczęły przyciągać wybitnych naukowców z zagranicy – zauważają członkowie PTF.
Dodają zarazem, że utrzymanie tego potencjału wymaga stabilnej i przewidywalnej perspektywy finansowej dotyczącej utrzymania posiadanej przez ośrodki naukowe aparatury naukowo-badawczej. Stało się to o wiele trudniejsze wobec rosnących kosztów mediów, napraw, przeglądów okresowych, części zamiennych (w szczególności elektroniki), materiałów eksploatacyjnych (na przykład gazów technicznych). Nie da się ich udźwignąć przy obecnej wysokości dotacji. Jak podkreślono w piśmie, dotyczy to w szczególności ośrodków wyposażonych w aparaturę, której wymuszone brakiem finansowania wyłączenia często wiążą się z wieloma konsekwencjami utrudniającymi lub wręcz uniemożliwiającymi jej późniejszą eksploatację (pogorszenie próżni, korozja elementów w powietrzu, zanieczyszczenie biologiczne, zawilgocenie elektroniki), przekładającymi się bezpośrednio na bardzo duże koszty jej ponownego uruchomienia oraz znacznie wyższe koszty utrzymania, niż w przypadku standardowej procedury działania.
W związku z tym postulujemy nie tylko o urealnienie, ale także i istotne zwiększenie puli środków przeznaczanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki na utrzymanie aparatury naukowo-badawczej w ramach tzw. SPUB-ów. Apelujemy również o wprowadzenie programu stabilnego i systematycznego
wsparcia utrzymania aparatury naukowo-badawczej (…) Kluczowa w tym przypadku jest stabilność finansowania w dłuższym okresie czasu (dotacja SPUB przyznawana na okres 5 lat), która znacznie zwiększy efektywność zarządzania aparaturą naukowo-badawczą – piszą fizycy, dodając, że brak odpowiedniego finansowania grozi znacznym ograniczeniem potencjału naukowego, badawczego oraz rozwojowego wielu ośrodków w kraju.
MK