Polityczne hasła „Proces Warszawski”, „Deklaracja Warszawska” i „Globalny Instytut Warszawski” można odczytać w nawiązaniu do postulatu powołania unijnego IHS jako placówki naukowej, która prowadziłaby badania nad postępem wyznaniowym integrującym kraje członkowskie ONZ w zachowaniu pokoju światowego.
Oceniając program badawczy pozycjonowany w czterech artykułach opublikowanych w „Forum Akademickim” (nr 4/2004, nr 7-8/2017, nr 7-8/2018, nr 9/2018), czytelnicy będą przygotowani do debaty nad związaną z tym programem inicjatywą utworzenia w Polsce instytutu naukowego jako jednostki organizacyjnej JRC. Rozpatrując możliwość realizacji tej inicjatywy, z uwzględnieniem niepewnej przyszłości, jaką generuje tzw. brexit, należałoby wymagać, żeby badania prowadzone w nowym instytucie służyły unijnym organom zarządzającym do przeciwdziałania destrukcji Wspólnoty. Do spełnienia tego wymogu pretenduje koncepcja tworzenia postulowanej jednostki JRC w ramach harmonogramu projektu demonstracyjnego pn. „Nawigacja Naukowa 4.0”. Wspomniany program badawczy, przedstawiony w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2017), jest pozycjonowany jako program naukowego rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Uzasadnia się, że realizacja tego programu będzie przeciwdziałać wzrostowi nierówności dochodowych i rozwarstwienia majątkowego, które zagrażają stabilności pokoju światowego. Podstawą naukową programu jest zapowiadana przez uczonych adekwatna teoria ludzkiego umysłu, której opracowania – w odpowiedzi na pytanie przypomniane w „Forum Akademickim” (nr 7-8/2017): jaka teoria umysłu w pełni nas zadowoli? – oczekuje się jako kontynuacji osiągnięć Dekady Mózgu, Dekady Badań nad Zachowaniem i Dekady Umysłu.
Wizja i misja projektu i programu
We wspomnianym programie badawczym wskazuje się na konieczność antycypacji zagrożeń przyszłości świata nie tylko w perspektywie „roku 2112, lecz również 3113 i kolejnych tysiącleci dziejów ziemskiej cywilizacji”. Stosując w tej perspektywie innowacyjne metody antycypacyjne, znane w projektach iKnow (https://cordis.europa.eu/article/id/90305-preparing-for-the-unknown/pl) jako Słabe Sygnały i Dzikie Karty (Weak Signals and Wild Cards), można oceniać, że wzrost nierówności dochodowych i rozwarstwienia majątkowego, w sytuacji celowego medialnego wykorzystania technik cyfrowych, generuje protesty społeczne nasilające się ekstremalnie w szerokiej przestrzeni publicznej. Sytuacja stanie się dramatyczna w warunkach podatności na profilowanie przestępcze znacznych grup specjalistów, wyróżniających się wysokimi kwalifikacjami wśród wchodzących corocznie na rynek medialny w skali całego świata milionowych rzesz absolwentów informatyki. Ocena tego stanu rzeczy, jako słabego sygnału, zmusza do antycypowania możliwości nagłego załamania się pokoju światowego. Takiej przewidywanej dzikiej karcie będzie przeciwdziałać misja prezentowanego programu. Jest nią urzeczywistnianie idei równości i sprawiedliwości społecznej jako idei solidarności globalnej, wyrażającej się zmniejszaniem nierówności dochodowych i rozwarstwienia majątkowego przez wdrażanie zasady <każdemu według pracy> na podstawie adekwatnej teorii ludzkiego umysłu, niezbędnej do ewolucyjnego upowszechniania demokratycznych form rządzenia w każdym kraju zgodnie z doktryną zrównoważonego rozwoju.
Wizja kreacji przyszłości na podstawie teorii umysłu wydaje się być nieuchronnością dziejową w rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Jak pokazuje Raport Specjalny „Nauka o nierównościach” („Świat Nauki”, nr 12/2018, s. 46–69), wzrost nierówności dochodowych i rozwarstwienia majątkowego, oceniany jako niesprawiedliwość społeczna, odciska swoje piętno na niemal wszystkich aspektach ludzkiego życia. Z doświadczeń polityki gospodarczej wynika, że sterowanie procesami dystrybucji dochodu za pomocą progów podatkowych w celu eliminowania tej niesprawiedliwości kapitalizmu okazuje się nieskuteczne. Jest to tzw. sterowanie racjonalizatorskie, które w teorii ekonomii nie ma ugruntowanej podstawy naukowej. Wobec tego, słuszny miałby być pogląd, że jedyną alternatywą dla nieskutecznych prób przeciwdziałania wzrostowi nierówności społecznych jest sterowanie dystrybucją dochodu zgodnie z zasadą „każdemu według pracy”. Okaże się, że jest to sterowanie naukowe, jeśli wdrażanie tej znanej zasady będzie uprawomocnione w teorii ekonomii na podstawie teorii umysłu. Dlatego pierwszoplanowym celem narodowym i zarazem celem ogólnoświatowym uczonych w każdym kraju, postawionym w projekcie demonstracyjnym pozycjonującym program rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego, jest zmierzenie się z zadaniem opracowania oczekiwanej adekwatnej teorii ludzkiego umysłu.
Harmonogram projektu
W planowanym projekcie wskazuje się na uwarunkowania instytucjonalne, których spełnienie przyczyni się do opracowania teorii umysłu. Zakłada się, że projekt ten będzie realizowany przez 25 lat, w okresie 2020–2044, w następujących etapach działania:
Projekt demonstracyjny, na który składają się: sondaże, prezentacje i sesje konwersatoryjne, planowany w pięciu etapach przedstawia się jak niżej.
1. W ramach pierwszego etapu będą wykonywane zadania postawione w planie działania wspomnianym w „Forum Akademickim” (nr 7-8/2018, s. 35). Sondaż dotyczy problemów kluczowych podanych w oznaczonych akronimami segmentach priorytetowych zadanego programu – akronimy są wyjaśnione w „Forum Akademickim” (nr 7-8/2017, s. 32). W segmencie NASANEST jako problem kluczowy, blokujący postęp w teorii umysłu i teorii ekonomii, ukazuje się tzw. problem Tarskiego; w segmencie LAMSDEQM problemem kluczowym jest znany pierwszy problem metrologiczny; w segmencie LAEMS problem kluczowy jest rozpoznawany jako tzw. problem Marka Blauga, w uznaniu dla dokonanej przez wspomnianego badacza retrospektywnej analizy rozwoju teorii ekonomii.
W sondażu, na pytania dotyczące problemów kluczowych, podanych we wspomnianym planie działania, odpowiedzi będą udzielali polscy doktoranci obeznani z tematyką zadanego programu. Odpowiedzi będą przedmiotem oceny polskich specjalistów z krajowych uczelni i centralnych instytucji naukowych ze wskazaniem wniosków przydatnych do profilowania tematyki konkursowej NCN i NCBR. Doświadczenia naukowe i organizacyjne wyniesione z warsztatów krajowych będą przydatne do przeprowadzenia warsztatów międzynarodowych.
2. W ramach drugiego etapu będą wykonywane zadania takie same, jak na etapie poprzednim. W sondażu, na pytania dotyczące problemów kluczowych, odpowiedzi będą udzielali doktoranci zaproszeni do udziału w projekcie z wybranych krajów, należących do obszarów kontynentalnych wspomnianych w „Forum Akademickim” (nr 7-8/2018, s. 35). Podobnie, jak w warsztatach krajowych, problemy kluczowe będą traktowane jako tzw. znaki nawigacyjne w celu zapewnienia stricte naukowego charakteru udzielanych odpowiedzi. Koncentrując uwagę na tych problemach, nabiera się przekonania, że bez ich rozwiązania nie będzie możliwe uzyskanie postępu w teorii umysłu i teorii ekonomii, niezbędnego do zapewnienia stabilnego rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego.
3. W trakcie trzeciego etapu projektu zostanie przeprowadzona prezentacja założeń organizacyjnych tworzenia i funkcjonowania GWI, wspomnianych w „Forum Akademickim” (nr 9/2018, s. 27–28). Do wysłuchania i obejrzenia prezentacji, realizowanej z Polski za pomocą Internetu w polskich placówkach dyplomatycznych, zostaną zaproszeni przedstawiciele doktorantów ze wszystkich krajów członkowskich ONZ. Po prezentacji odbędą się sesje konwersatoryjne na trzy tematy. Pierwszym tematem będzie dokonywanie oceny roli GWI w międzynarodowym przedsięwzięciu pn. „Human Mind Project”, które byłoby kontynuacją flagowego europejskiego zamierzenia Human Brain Project. W ramach HMP, uruchomionego przez GWI, byłby finansowany ogólnoświatowy konkurs badawczy na opracowanie teorii ludzkiego umysłu jako podstawy naukowej budowania gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa wiedzy. Drugim tematem sesji konwersatoryjnych będą pomysły przedstawiane przez doktorantów dla wsparcia Manifestu Dekady Umysłu (The Decade of the Mind Manifesto), ogłoszonego przez amerykańskich badaczy, zawierającego wezwanie do zainwestowania 4 mld USD w latach 2012–2022 w dyscyplinach zajmujących się badaniami umysłu. Trzecim tematem konwersacji będzie dokonywanie oceny pomysłów doktorantów na lokalizację instytutów badawczych, które byłyby tworzone jako placówki partnerskie GWI do prowadzenia badań w ramach sieci globalnej składającej się z kontynentalnych osi priorytetowych. Oprócz wspomnianych w „Forum Akademickim” (nr 9/2018, s. 29): (1) osi Europa-Ameryka do badań w celu ustanowienia naukowych podwalin bezpiecznego ładu światowego, (2) osi Europa-Afryka do naukowego unormowania procesów migracyjnych, (3) osi Ameryka-Azja do osiągania postępu w demilitaryzacji, sieć globalną stanowiłyby: (4) oś ekologiczna Australia-Afryka oraz 5) oś transkontynentalna Europa-Azja-Afryka do naukowego unormowania komplementarności argumentacji religijnej w celu zapewnienia pokojowego współistnienia wyznań światowych. Otrzymując środki finansowe od GWI, każdy instytut byłby placówką integrującą badania w ramach własnej osi priorytetowej.
4. Czwarty etap projektu obejmuje prezentację koncepcji tworzenia unijnego IHS do prowadzenia badań w ramach wspomnianej osi transkontynentalnej Europa-Azja-Afryka nad problemami współistnienia wyznań światowych. Badania realizowane w postulowanym instytucie JRC byłyby ukierunkowane na opracowanie argumentacji naukowej na podstawie teorii ludzkiego umysłu dla wyznawców buddyzmu, hinduizmu, islamu i chrześcijaństwa w celu eliminowania konfliktów wzniecanych na religijnym podłożu.
Do obejrzenia i wysłuchania prezentacji, realizowanej z Polski za pomocą Internetu w polskich placówkach dyplomatycznych, będą zaproszeni doktoranci z krajów europejskich. Po prezentacji odbędą się sesje konwersatoryjne na cztery tematy. Pierwszy temat to dokonywanie oceny skuteczności metod stosowanych dotychczas do zapobiegania konfliktom powstającym na tle religijnym w krajach Unii Europejskiej. Drugi temat, nawiązujący do pierwszego, to ocena postulatu utworzenia jednostki organizacyjnej JRC do instytucjonalnego skoncentrowania badań nad problematyką naukowego unormowania argumentacji religijnej jako warunku sine qua non osiągania postępu wyznaniowego w krajach członkowskich ONZ. Trzecim tematem konwersacji będą: (1) polska tradycja tolerancji wyznaniowej i (2) historia ruchu społecznego Solidarność 1980–1981, którego kreatywnym pokłosiem jest idea globalizacji solidarności polskiego autorstwa – dezyderaty programu, postulowane jako argumenty uzasadniające usytuowanie IHS w Polsce. Czwarty temat to koncepcja współpracy unijnego IHS, jako placówki badawczej, z placówką edukacyjną funkcjonującą pod taką samą nazwą w USA, wspomnianą w „Forum Akademickim” (nr 9/2018, s. 29). Celem współpracy byłoby pozycjonowanie norm prawnych i organizacyjnych, opracowanych na podstawie teorii ludzkiego umysłu, wyrażających ideę solidarności i tolerancji religijnej, implementowanych w społeczeństwach europejskim i amerykańskim jako przykład afirmacji wizji naukowej i misji społecznej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego.
5. Zakłada się, że pierwsze cztery etapy projektu będą realizowane kolejno w latach 2020–2024. Wykonywanie zadań w tych etapach przygotowuje debaty nad uwarunkowaniami implementacji wizji naukowej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Debaty kontynentalne, jako piąty etap projektu realizowany w okresie pozostałych 20 lat, będą profilowane w dwóch komplementarnych kierunkach działania.
Pierwszy kierunek to debaty nad problemami poruszonymi we wspomnianym Raporcie Specjalnym „Nauka o nierównościach”. Prezentacje na temat tych problemów, z udziałem doktorantów z krajów członkowskich ONZ, będą organizowane w panelach tematycznych Forum Ekonomicznego w Krynicy, Światowego Forum Ekonomicznego w Davos, Światowego Szczytu Klimatycznego i w ramach innych, podobnych tematycznie spotkań międzynarodowych. Po realizacji pierwszych czterech etapów projektu, jego cele będą dyskutowane w mediach o zasięgu ogólnoświatowym, co sprawi, że liderzy sfer polityki i biznesu poczują się zobligowani do przybycia na wspomniane spotkania z konkretnymi propozycjami logistycznego i finansowego wsparcia misji społecznej prezentowanego programu. Realizacja tych propozycji będzie świadczyć o odpowiedzialności i kompetencjach poznawczych przedstawicieli tych sfer życia społecznego w zakresie rozumienia problemów zachowania pokoju światowego. Drugi kierunek debatowania przewiduje udział doktorantów z krajów członkowskich ONZ w warsztatach kulturotwórczych organizowanych w polskich placówkach dyplomatycznych według scenariusza założonego w narodowej strategii marketingowej, wspomnianej w „Forum Akademickim” (nr 7-8/2018, s. 35).
Charakterystycznym rysem planowanych debat będzie antycypacja zagrożeń pokoju światowego w perspektywie „roku 2112, lecz również 3113 i kolejnych tysiącleci dziejów ziemskiej cywilizacji”. W myśleniu o przyszłości świata w takiej perspektywie ugruntuje się przekonanie, że GWI, powołany w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, rozdzielając środki finansowe na badania profilujące politykę globalną na podstawie teorii ludzkiego umysłu, będzie nawigatorem działalności Instytutu ONZ do Spraw Badań i Szkoleń, Instytutu Badawczego Narodów Zjednoczonych dla Rozwoju Społecznego, wyspecjalizowanych organizacji ONZ, takich jak UNESCO, UNICEF, WHO, FAO itp. oraz instytutów JRC. Postulowany IHS wyróżni się skutecznością w kreowaniu postępu wyznaniowego. Z badań prowadzonych w ramach wspomnianej transkontynentalnej osi priorytetowej wyłoni się paradygmat aksjologiczny do wdrażania w zasięgu globalnym, aby cywilizacja ziemska mogła uniknąć samozagłady, zawinionej przez nią samą. Nowy instytut JRC, funkcjonujący w Polsce w roli europejskiego partnera GWI, będzie instytucją integrującą kraje członkowskie ONZ w osiąganiu celów narodowych, warunkujących zachowanie pokoju światowego.
Marketing projektu i programu
W szczecińskim środowisku akademickim jest rozważana koncepcja, żeby wniosek o finansowanie projektu przedłożyć po zakończeniu 74. sesji Zgromadzenia Ogólnego NZ. W tym celu przydatne jest rozpowszechnianie tez marketingowych: (1) Program badawczy opracowany dla postulowanych GWI i IHS ma charakter ponadpartyjny i ponadnarodowy; (2) Cele narodowe i ogólnoświatowe programu są godne wsparcia ze strony liderów partii politycznych, mediów, dziennikarzy, komentatorów i publicystów politycznych na forum krajowym i międzynarodowym; (3) W każdym kraju, kandydat na prezydenta kraju, ogłaszając afirmację misji społecznej programu, zwiększa swoje szanse na elekcję; (4) Triada polityczna <Proces Warszawski – Deklaracja Warszawska – Globalny Instytut Warszawski> stanowi mapę drogową prowadzącą do powołania GWI i IHS.
Rozpowszechnianie tez marketingowych projektu demonstracyjnego będzie sprzyjać skuteczności działania młodej generacji uczonych XXI wieku i trzeciego tysiąclecia, tych badaczy, którzy w nauce upatrują szanse na ocalenie ludzkości przed zagrożeniami i przetrwanie ziemskiej cywilizacji. Odpowiedzi udzielane przez polskich doktorantów na pytania w pierwszym etapie projektu będą przydatne dla ich kolegów w każdym kraju świata jako podstawa oceny własnego zaangażowania się w realizację misji społecznej programu. Zasięg czasowy projektu wskazuje, że każdy młody badacz może zaplanować dalekosiężnie swój rozwój zawodowy, spójny z historyczną szansą, jaką tworzy wizja naukowa prezentowanego programu w zakresie możliwości kreowania postępu cywilizacyjnego i kulturowego w celu zapewnienia stabilnego rozwoju przyszłych pokoleń, których trwanie jest uwarunkowane stanem zabezpieczenia pokoju światowego.
Mieczysław Koralewski
INSTRUKTAŻ DLA DOKTORANTÓW DO PIERWSZEGO ETAPU PROJEKTU DEMONSTRACYJNEGO „Nawigacja Naukowa 4.0”
Spis treści
Wprowadzenie
1. Problemy i pytania
2. Problem Tarskiego
3. Pierwszy problem metrologiczny
4. Problem Marka Blauga
5. Program analizy logicznej
6. Interdyscyplinarność projektu i programu
7. Promocja projektu i programu
Podsumowanie
WPROWADZENIE
W instruktażu pozycjonuje się nie tylko globalny program neurologiki jako program naukowego rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Zwraca się również uwagę na przykładowy program analizy logicznej w naukach ekonomicznych i zarządzania. Właśnie realizując ten przykładowy program badawczy, uzyskano rozwiązania wyróżnionych trzech problemów kluczowych, prezentowanych w segmentach priorytetowych NASANEST, LAMSDEQM i LAEMS globalnego programu.
Rozpowszechnianie informacji o wizji naukowej i misji społecznej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego jest domeną Polskiego Stowarzyszenia Programu Neurologiki stosownie do przyjętej Deklaracji Programowej (www.neurologic.pl). Podobna jest rola PSPN w pozycjonowaniu projektu demonstracyjnego pn. „Nawigacja Naukowa 4.0” i instruktażu do pierwszego etapu tego projektu. Informacja o tym programie, projekcie i instruktażu może być przekazywana społeczności naukowej drogą elektroniczną w zasięgu krajowym i międzynarodowym, w szczególności na dostępne w Internecie adresy e-mail doktorantów zainteresowanych dokonywaniem oceny problemów kluczowych i rozwiązań tych problemów w wyróżnionych segmentach priorytetowych prezentowanego programu.
1. PROBLEMY I PYTANIA
W każdym segmencie: NASANEST, LAMSDEQM i LAEMS przedmiotem demonstracji jest:
(1) problem kluczowy,
(2) rozwiązanie problemu,
(3) ocena problemu,
(4) ocena rozwiązania problemu.
Dla każdego segmentu ustala się:
(3’) pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną problemu,
(4’) pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną rozwiązania problemu.
Doktorant podaje:
(3’’) odpowiedź będącą wstępną oceną problemu,
(4’’) odpowiedź będącą wstępną oceną rozwiązania problemu.
Na pytania dotyczące każdego problemu kluczowego podaje się odpowiedź: „TAK” lub „NIE”.
2. PROBLEM TARSKIEGO
Jest to interdyscyplinarny problem poznawczy o zasięgu transdziedzinowym. Występuje on w każdej dyscyplinie nauk przyrodniczych, społecznych i humanistycznych. W segmencie NASANEST problem Tarskiego wyraża się pytaniem: (1) Czym jest pojęcie jako przedmiot poznania, czym różni się od terminu i jaki jest jego związek z terminem i desygnatem terminu? (2) Informacja o proponowanym rozwiązaniu tego problemu jest pozycjonowana w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” (s. 40). (3’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną problemu: Czy uzyskanie rozwiązania problemu Tarskiego jest koniecznością dziejową do osiągania postępu w tworzeniu teorii ludzkiego umysłu? (4’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną proponowanego rozwiązania problemu: Czy rozwiązanie problemu Tarskiego, proponowane w programie NASANEST, jest historycznym przyczynkiem do osiągania postępu w tworzeniu teorii ludzkiego umysłu?
W celu udzielenia odpowiedzi dotyczących problemu Tarskiego, należy zwrócić uwagę na stan tego problemu we współczesnej literaturze logicznej i filozoficznej. Na przykład Piotr Kozak zapytuje: „Czym są pojęcia?” i odpowiada: „Z pewnością możemy powiedzieć o nich tyle, że stanowią warunek konieczny myślenia. Przedmiotem sporu pozostaje jednak natura pojęć, ściślej, wciąż nie ma zgody co do tego, czym są pojęcia oraz jak je nabywamy” [Kozak P., „Zmysłowość a poznanie dyskursywne w filozofii Immanuela Kanta” (pdf). Rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem dr hab. M. Poręby, prof. UW, Warszawa 2014, https://depotuw.ceon.pl/handle/item/1005, s. 11, dostęp 10.07.2018].
3. PIERWSZY PROBLEM METROLOGICZNY
Jest to interdyscyplinarny problem poznawczy znamienny dla nauk empirycznych, takich jak: fizyka, chemia, biologia, psychologia, socjologia, ekonomia, nauki o zarządzaniu, w których badania metodologiczne obejmują: obserwację, pomiar, nadawanie sensu empirycznego terminom, uogólnianie statystyczne, warunki empirycznej weryfikacji hipotez itp.
W segmencie LAMSDEQM pierwszy problem metrologiczny wyraża się pytaniem: (1) Czym jest wielkość empiryczna jako przedmiot pomiaru, czym różni się od pojęcia wielkości empirycznej i od terminu „wielkość empiryczna” jako tworu językowego wytwarzanego w ludzkim procesie poznania? (2) Informacja o tezach ogólnej teorii pomiaru zawierających proponowane rozwiązanie tego problemu kluczowego jest pozycjonowana w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” (s. 44). (3’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną problemu: Czy uzyskanie rozwiązania pierwszego problemu metrologicznego jest koniecznością dziejową do osiągania postępu w tworzeniu ogólnej teorii pomiaru? (4’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną proponowanego rozwiązania problemu: Czy rozwiązane pierwszego problemu metrologicznego, proponowane w programie LAMSDEQM, jest historycznym przyczynkiem do osiągania postępu w tworzeniu ogólnej teorii pomiaru?
W celu udzielenia odpowiedzi dotyczących pierwszego problemu metrologicznego, należy zwrócić uwagę na stan tego problemu we współczesnej literaturze z zakresu metrologii teoretycznej. Na przykład Michał K. Urbański we wstępie do swego referatu stwierdza, że „Dyskusja dotycząca tego, co właściwie mierzymy, nie została rozstrzygnięta do tej pory i trwa nieustannie od Arystotelesa” [Urbański M.K, „O naturze wielkości fizycznej”, Materiały XXXVI Międzyuczelnianej Konferencji Metrologów MKM’04, Ustroń, 21-23 czerwca 2004].
4. PROBLEM MARKA BLAUGA
Jest to interdyscyplinarny problem poznawczy o zasięgu transdziedzinowym, ukazujący się jako taki w ramach tzw. planowania doświadczeń w naukach empirycznych.
W segmencie LAEMS problem Marka Blauga wyraża się pytaniem: (1) Jaką nazwę, mającą sens ekonomiczny, używaną obligatoryjnie zarówno w badaniach, jak również w uczeniu się wiedzy z zakresu nauk ekonomicznych, należy przyporządkować literze „A” w funkcji produkcji Cobba-Douglasa – w jej ogólnej wersji znanej w podręcznikach ekonomii – w sytuacji, gdy desygnat litery „A” jest niezidentyfikowany, ponieważ, jak to odnotowuje Mark Blaug, „nazywano go różnie, m.in. ‘zmianami techniki’, ‘totalną produkcyjnością czynników’, ‘residuum’, a wreszcie – ‘miarą naszej ignorancji’”? [Blaug M., „Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne”, WN PWN, Warszawa 1994, s. 449]. (2) Informacja o proponowanym rozwiązaniu tego problemu kluczowego jest pozycjonowana w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” (s. 56). (3’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną problemu: Czy uzyskanie rozwiązania problemu Marka Blauga jest koniecznością dziejową do osiągania postępu w tworzeniu teorii ekonomii? (4’) Pytanie, na które odpowiedź jest wstępną oceną proponowanego rozwiązania problemu: Czy rozwiązane problemu Marka Blauga, proponowane w programie LAEMS, jest historycznym przyczynkiem do osiągania postępu w tworzeniu teorii ekonomii?
W celu udzielenia odpowiedzi dotyczących trzeciego problemu kluczowego, należy zwrócić uwagę na wspomnianą koncepcję planowania doświadczeń, którą omawia na przykład Jacek Pietraszek: „Planowanie doświadczeń (ang. design of experiment, w skrócie DOE) jest interdyscyplinarną dziedziną nauki leżącą na pograniczu metrologii, matematyki stosowanej, statystyki i informatyki. Jej celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: jak zaplanować doświadczenie, aby przy możliwie najmniejszych kosztach uzyskać jak najwięcej użytecznej informacji. (…) Przedmiotem badania jest pewien obiekt (np. urządzenie, proces technologiczny, zależność ekonomiczna itd.), który – z uwagi na nieznajomość dokładnej budowy – musi być opisany w kategoriach „czarnej skrzynki”: posiada kilka wejść, które pozostają pod kontrolą osoby przeprowadzającej badania oraz jedno lub kilka wyjść, których stany (wartości) są obserwowane i mierzone. Prócz kontrolowanych wejść, na obiekt działają także czynniki albo pozostające poza kontrolą badacza, albo wręcz nieznane dla niego. (…) W takim ujęciu obiekt badań ma charakter uniwersalny i cechują go głównie: wielkości wejściowe, które mogą przyjmować różne wartości z ustalonych przedziałów, wielkość wyjściowa, która zależy od wielkości wejściowych, tworząc tzw. funkcję obiektu badań; to właśnie funkcja obiektu badań stanowi podstawową informację naukową umożliwiającą m. in. optymalizację i sterowanie numeryczne. Celem badania jest określenie przybliżonego związku, który opisuje reakcje obiektu na wprowadzane zmiany wejść. Ujmując to w kategoriach matematycznych, można powiedzieć, iż celem jest znalezienie związku wiążącego wielkości wejściowe z wielkościami wyjściowymi. Związek ten jest tylko aproksymacją, czyli przybliżeniem nieznanego, rzeczywistego powiązania istniejącego wewnątrz obiektu” [Pietraszek J., „Planowanie doświadczeń – możliwość czy konieczność”, StatSoft Polska, 2004, s. 180–181, https://media.statsoft.pl/_old_dnn/downloads/doe.pdf, dostęp 10.07.2019].
5. PROGRAM ANALIZY LOGICZNEJ
Przygotowując się do udzielania odpowiedzi na pytania dotyczące problemów kluczowych, należy zwrócić uwagę na to, że rozwiązania tych problemów uzyskano w ramach wykonywania zadań badawczych w przykładowym programie analizy logicznej w naukach ekonomicznych i zarządzania. Program ten został pomyślany jako prekursor globalnego programu neurologiki ogłoszonego w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” jako program naukowego rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Prekursorski charakter programu analizy logicznej, ukazujący efektywność takiej analizy jako semiotycznej metody poznawczej (analizy semantycznej, pragmatycznej i syntaktycznej) stanowiącej o możliwości realizacji wizji naukowej i misji społecznej globalnego programu, składa się z pięciu etapów postępowania badawczego przedstawionych w pracy pt. „Analiza logiczna funkcji produkcji a rozwój teorii zarządzania produkcją” (Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 2000, s. 58):
(1) Opracowanie aparatu pojęciowego i terminologicznego, niezbędnego do prowadzenia semantycznych, pragmatycznych i syntaktycznych analiz wybranych tez teorii fizycznych;
(2) Rozpoznanie wymogów logicznych – semantycznych, pragmatycznych i syntaktycznych – którym czynią zadość wybrane twierdzenia teorii fizycznych;
(3) Opracowanie wytycznych metodologicznych, wskazujących, w jakim zakresie powinny być spełnione wymogi logiczne, charakterystyczne dla wybranych twierdzeń teorii fizycznych, przez funkcję produkcji, która stanowiłaby rdzeń teorii produkcji;
(4) Ustalenie kierunków rozwoju teorii produkcji i teorii zarządzania produkcją na podstawie wytycznych metodologicznych do specyfikacji funkcji produkcji, wynikających z wymogów semantycznych, pragmatycznych i syntaktycznych, spełnianych przez wybrane twierdzenia teorii fizycznych;
(5) Opracowanie efektywnej koncepcji formułowania funkcji produkcji na podstawie nowych wytycznych metodologicznych.
Zadania badawcze postawione w czterech pierwszych etapach tego programu zrealizowano w pracy pt. „Analiza logiczna funkcji produkcji a rozwój teorii zarządzania produkcją”. Zadania piątego etapu zostały wykonane w pracy pt. „Specyfikacja funkcji produkcji jako równania stanu procesu produkcji” (Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej, nr 524, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1995). Syntezę rezultatów tego etapu, profilowaną jako wyzwanie interdyscyplinarne skierowane do uczonych zajmujących się problematyką rozwoju teorii ekonomii i teorii ekonometrii, zawiera artykuł pt. „A Differential Production Function as a Result of Using the Idea of Isomorphism in General Systems Theory” (International Journal of General Systems 1999, Vol. 28, No 4-5, pp. 437–451).
Oceniając problemy kluczowe, należy zwrócić uwagę na to, że analiza logiczna (semantyczna, pragmatyczna i syntaktyczna) ukazuje się jako efektywna semiotyczna metoda poznawcza w rozwiązywaniu tych problemów jedynie wtedy, gdy spełnia się przy tym indywidualne logiczne nastawienie eksperymentalne, postulowane jako paradygmatyczna zasada metodologiczna w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja” (s. 34–35 i 68–69). Ponadto należy zauważyć, że stosując wspomnianą metodę poznawczą w rozwiązywaniu trzeciego problemu, funkcję produkcji postrzega się jako wyrażenie językowe istniejące w środkach przekazu informacji, tj. wyrażenie analityczne, którego związek z rzeczywistością pozajęzykową jest rozpoznawany za pomocą semiotycznej relacji reprezentacji. W ten sposób funkcję produkcji traktuje się w nawiązaniu do rozumienia funkcji przez Eulera. Jak podaje Carl B. Boyer, „Słowo funkcja oznaczało (...) w rozumieniu Eulera nie tyle jakąkolwiek wielkość, którą pojmuje się jako zależną od zmiennych, ile wyrażenie analityczne, które zawiera stałe i zmienne dające się przedstawić za pomocą prostych symboli (...)” [Boyer C.B., „Historia rachunku różniczkowego i całkowego i rozwój jego pojęć”, PWN, Warszawa 1964, s. 345].
6. INTERDYSCYPLINARNOŚĆ PROJEKTU I PROGRAMU
Przygotowując się do udzielania odpowiedzi, doktoranci z różnych dyscyplin naukowych mogą wspierać się wzajemnie ze względu na interdyscyplinarny charakter programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Interdyscyplinarność tego programu wynika z takiego charakteru programu analizy logicznej jako jego programu prekursorskiego. Każdy problem kluczowy, znamienny dla dyscyplin z różnych dziedzin nauki, łącząc te dyscypliny, ukazuje się jako problem interdyscyplinarny o zasięgu transdziedzinowym. Zadanie rozwiązywania każdego problemu kluczowego jest wyzwaniem interdyscyplinarnym dla badaczy w zasięgu transdziedzinowym. Proponowane rozwiązanie każdego problemu kluczowego jest osiągnięciem interdyscyplinarnym postulowanym do oceniania w takim zasięgu badawczym. Wynika stąd konieczność transdziedzinowego doboru doktorantów do realizacji każdego etapu projektu demonstracyjnego.
Politykę naukową dotyczącą interdyscyplinarności przedstawia Jan Kozłowski w artykule pt. „Interdyscypliny szansą Polski?” (Forum Akademickie nr 3/2018); genezę i specyfikę interdyscyplinarności analizuje Grzegorz Filip w artykule pt. „Era interdyscyplinarności” (Forum Akademickie nr 12/2018). Oceny wpływu rozwiązań problemów kluczowych na postęp w rozwoju nauki i edukacji należałoby dokonywać odnosząc się do kwestii poruszonych w tych artykułach. W dziedzinie nauk ekonomicznych wpływ ten miałby być uwarunkowany przez spełnianie wspomnianej zasady indywidualnego logicznego nastawienia eksperymentalnego, uznanej za kategoryczny imperatyw metodologiczny w transdziedzinowym dokonywaniu oceny trzech tez poznawczych:
(1) Przełomowy postęp teoretyczny i praktyczny w rozwoju nauk ekonomicznych wymaga afirmacji proponowanych rozwiązań pierwszego i drugiego problemu kluczowego;
(2) Interdyscyplinarność badań w dziedzinie ekonomii polega na zastosowaniu rezultatów rozwiązywania tych dwóch problemów kluczowych w rozwiązywaniu trzeciego problemu;
(3) Jakość metodologiczna ekonomii poprawi się jedynie poprzez bezalternatywne wdrażanie rezultatów realizacji zadań badawczych z zakresu segmentów NASANEST i LAMSDEQM w badaniach objętych segmentem LAEMS.
7. PROMOCJA PROJEKTU I PROGRAMU
Nie ulega wątpliwości, że do światowego pozycjonowania wizji naukowej i misji społecznej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego przyczyni się debata na temat, czy rozwiązania problemów kluczowych mogą być promowane przyznaniem prestiżowej Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. „Wśród kryteriów przyznawania – podaje Leszek J. Jasiński – wymienia się oryginalność wkładu kandydata do nauk ekonomicznych, wartość czysto naukową i praktyczną osiągnięcia oraz jego wpływ na rozwój nauki, a w pewnym stopniu także na życie społeczeństw i politykę” [Jasiński L.J., „Nobel z Ekonomii 1969–2011. Poglądy laureatów w zarysie”, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 2012, s. 17].
Spełnianie takich kryteriów można było oceniać już na podstawie samego programu analizy logicznej, zrealizowanego w pracach pt. „Analiza logiczna funkcji produkcji a rozwój teorii zarządzania produkcją” i pt. „Specyfikacja funkcji produkcji jako równania stanu procesu produkcji”, rozpatrywanego w kontekście wezwania w artykule pt. „A Differential Production Function as a Result of Using the Idea of Isomorphism in General Systems Theory” do rozpoznawania związku modeli ekonometrycznych z teorią ekonomii. Specjaliści nominujący do tej nagrody (ang. qualified nominators) mieli możność odnoszenia się przy tym do postulatów strategicznych ogłoszonych dla nauk ekonomicznych przez międzynarodowych uczonych w zbiorze esejów pt. „Economics in the Future” (edited by K. Dopfer, Macmillan Press, London 1976), w polskim wydaniu pt. „Ekonomia w przyszłości” (PWN, Warszawa 1982).
Do spełniania wspomnianych kryteriów pretenduje program analizy logicznej jako prekursor programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego. Harmonogram projektu demonstracyjnego, wskazując na uwarunkowania instytucjonalne metodologicznej reorientacji badań ekonomicznych, umożliwia ocenę rozwiązań problemów kluczowych z uwzględnieniem konieczności urzeczywistniania misji społecznej globalnego programu. Nagroda byłaby przyznawana za prace pionierskie w zakresie wprowadzania analizy logicznej do metodologii nauk ekonomicznych w celu odróżniania terminów języka teorii ekonometrii od terminów języka teorii ekonomii i wnioskowania na tej podstawie o dziedzinie modeli ekonometrycznych i ich praktycznej użyteczności w ekonomii instytucjonalnej w rezultacie wdrażania zasady indywidualnego logicznego nastawienia eksperymentalnego w badaniach i edukacji.
Instruktaż do pierwszego etapu projektu umożliwia dokonywanie oceny, czy rozwiązania problemów kluczowych, pozycjonowane w publikacji pt. „Program Joint Research Centre w Polsce. Prezentacja”, charakteryzowane wieloaspektowo w dwudziestu pracach autora wymienionych w bibliografii tej publikacji, wyznaczające:
(1) oryginalność wkładu do nauk ekonomicznych,
(2) wartość czysto naukową osiągnięć,
(3) wartość praktyczną osiągnięć,
(4) wpływ osiągnięć na rozwój nauki,
(5) wpływ osiągnięć na życie społeczeństw i politykę,
prowadzą do spełniania wspomnianych postulatów strategicznych, postawionych w dziedzinie ekonomii, dziś jeszcze bardziej aktualnych, niż wtedy, gdy je ogłoszono w roku 1976. Dokonywanie takiej oceny na pierwszym etapie projektu demonstracyjnego byłoby przydatne do pozycjonowania wizji naukowej i misji społecznej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego w ramach drugiego etapu projektu.
PODSUMOWANIE
Instruktaż, przygotowany dla doktorantów w celu realizacji pierwszego etapu projektu demonstracyjnego „Nawigacja Naukowa 4.0”, został pomyślany jako tzw. working paper przydatny do prowadzenia debaty na temat, czy rozwiązania problemów kluczowych mogą być promowane przyznaniem wspomnianej nagrody w dziedzinie ekonomii. W związku z tym, tekst instruktażu może być tłumaczony na inne języki narodowe i rozpowszechniany bez konieczności uzyskania zgody autora pod warunkiem odnotowania źródła pochodzenia. Prawa autorskie oraz prawa własności intelektualnej do tego tekstu są zastrzeżone jedynie w podany warunkowy sposób ze względu na społeczną użyteczność jego przeznaczenia, któremu służy zadana w segmentach priorytetowych NASANEST, LAMSDEQM i LAEMS wizja naukowa programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego.
Korzystanie z niniejszego instruktażu może być przydatne do nawiązywania kontaktów międzynarodowych w celu tworzenia sieci stowarzyszeń naukowych działających na rzecz ukonstytuowania się neurologiki jako dyscypliny logicznej, integrującej interdyscyplinarne osiągnięcia neuronauk w poznaniu ludzkiego mózgu, stanowiącej teorię ludzkiego umysłu jako podstawę naukową budowania gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa wiedzy.
Jak podano w manifeście PSPN, procesy ekonomiczne i decyzyjne nie dokonują się bez udziału ludzkiego umysłu. Dlatego podstawę metodologiczną dla rozwoju teorii ekonomii i teorii zarządzania powinna stanowić teoria umysłu. Pierwszy etap strategii rozwoju nauk ekonomicznych i zarządzania obejmuje zatem zadanie opracowania adekwatnej teorii ludzkiego umysłu. Drugi etap to rozwijanie teorii ekonomii i teorii zarządzania opartych na tezach teorii umysłu. Trzeci etap nowej strategii to zadanie budowania gospodarki opartej na wiedzy, którą okaże się teoria ekonomii i teoria zarządzania rozwijane na podstawie metodologicznej stanowionej przez teorię umysłu. Według wizji naukowej programu neurologiki, społeczeństwo informacyjne w każdym kraju powinno formować się jako społeczeństwo wiedzy mające za podstawę swego rozwoju adekwatną teorię ludzkiego umysłu.
Anglojęzyczna nazwa PSPN została utworzona według matrycy „National Society for Program of Neurologic”. Korzystając z tej matrycy, można w każdym kraju zaproponować odpowiednią nazwę dla podobnej organizacji społecznego ruchu naukowego. W podobnym celu może być wykorzystana Deklaracja Programowa PSPN. Występując w roli menedżerów nauki, doktoranci w każdym kraju mogą powołać własne stowarzyszenie. Powołanie międzynarodowej sieci NSPN, działającej na rzecz osiągania celów ogólnoświatowych postawionych w harmonogramie projektu „Nawigacja Naukowa 4.0”, przyczyni się do urzeczywistniania misji społecznej programu rozwoju globalnego społeczeństwa informacyjnego.