Chociaż pracowaliśmy nad nią i projekt już jest, to w tej kadencji nie przewidujemy zmiany ustawy o Narodowym Centrum Nauki – zdradza minister Przemysław Czarnek w obszernym wywiadzie, który ukaże się w styczniowym numerze „Forum Akademickiego”. Tymczasem trwa właśnie procedura wyboru nowego dyrektora agencji.
Od 2015 roku na czele Narodowego Centrum Nauki stoi matematyk prof. Zbigniew Błocki. Jest drugą osobą zawiadującą tą instytucją po prof. Andrzeju Jajszczyku (sprawował funkcję w latach 2011–2015). Jego kadencja kończy się 3 marca. Do tego czasu powinniśmy poznać nowego sternika NCN. Zgodnie z ustawą powołuje go minister właściwy do spraw nauki, po przeprowadzeniu otwartego konkursu. Ten ogłoszono w połowie listopada. Nabór kandydatów prowadzony był do końca grudnia. Wśród stawianych wymagań wskazano m.in. co najmniej 3-letnie doświadczenie na stanowiskach kierowniczych w sektorze naukowym lub badawczo-rozwojowym, a także posiadanie co najmniej stopnia doktora. Agencja nie ujawnia, ile osób przystąpiło do konkursu. Obecny dyrektor nie mógł wziąć w nim udziału, bo kieruje Centrum już drugą kadencję, a na więcej nie pozwala ustawa.
Mamy nadzieję, że wybór nowego dyrektora zostanie dokonany sprawnie, skutecznie i że zostanie nim osoba legitymująca się doświadczeniem oraz umiejętnościami niezbędnymi do zarządzania tak kluczową na mapie finansowania badań naukowych instytucją – mówił w niedawnej rozmowie z FA prof. Robert Hasterok, przewodniczący Rady NCN.
To właśnie na tym gremium spoczywa zadanie powołania komisji konkursowej, która dokonuje wyboru najlepszego kandydata. Członkowie komisji (trzy osoby spośród Rady i dwie wskazane przez ministra) na podstawie nadesłanych dokumentów przeprowadzają najpierw ocenę formalną zgłoszeń oraz kwalifikacji zawodowych kandydatów. Do drugiego etapu kwalifikują od 2 do 5 osób, z którymi będą przeprowadzać rozmowy. Pytania dotyczą m.in. koncepcji funkcjonowania agencji, predyspozycji menedżerskich oraz doświadczenia w zarządzaniu dużymi zespołami. Oceny ubiegających się o fotel dyrektora przedkładane są Radzie NCN i to ona podejmuje uchwałę o przedstawieniu ministrowi kandydata na to stanowisko. Jak długo potrwa cały proces?
Posiedzenie Rady, na którym zostaną zaprezentowane wyniki prac komisji, jest przewidziane na połowę lutego. Prof. Zbigniew Błocki ma swoje plany i jasne założenie, że 3 marca będzie jego ostatnim dniem na stanowisku dyrektora – informuje Anna Korzekwa-Józefowicz, rzeczniczka NCN.
W przypadku, gdyby jednak Rada stwierdziła, że żaden z kandydatów nie spełnia warunków wymaganych do pełnienia funkcji dyrektora, zostanie ogłoszony nowy konkurs.
Niezależnie od tego, kto zostanie nowym szefem, czeka go przeprowadzenie agencji przez okres zmian. W wywiadzie, który ukaże się w styczniowym „Forum Akademickim”, minister Przemysław Czarnek – poza odniesieniem się do wyboru nowych członków Rady NCN – zdradza, że prace nad nową ustawą o Narodowym Centrum Nauki już zakończono i projekt jest gotowy, ale w tej kadencji parlamentu zmian nie należy jednak oczekiwać. W grudniu wiceminister Włodzimierz Bernacki ujawniał na naszych łamach, że chodzi o trzy kwestie.
Chcemy, by przy ocenie i przyznawaniu grantów istniało gremium odwoławcze. Obecnie odwołujemy się do tych samych osób, które wydały negatywną decyzję. Druga kwestia to jawność recenzji i ocen eksperckich. Uważam, że recenzenci i eksperci nie powinni się wstydzić swoich ocen i decyzji. Po trzecie wreszcie, uważamy, że w obszarze nauk humanistycznych i społecznych odsetek recenzentów i ekspertów z Polski powinien być znacznie wyższy, niż to jest obecnie – wyliczał.
Ale ewentualne zmiany w systemie grantowym, to niejedyne zadania stojące przed przyszłym szefem NCN. Palącym problemem jest także przekonanie MEiN do zwiększenia budżetu agencji. Obecnie dotacja na finansowanie badań wynosi niespełna 1,4 mld zł. Z symulacji dokonanych w Centrum wynika, że bez dodatkowych funduszy w 2023 roku wskaźnik sukcesu dla najważniejszego konkursu – OPUS – obniży się o kolejne 3%, do około 13%. W następnych latach może spaść nawet poniżej 10%.
W ciągu 11 lat działalności Narodowe Centrum Nauki ogłosiło 225 konkursów, na które wpłynęły 125 993 wnioski. Przyznano 25 805 grantów na łączną sumę 12,68 mld zł.
MK