Nie zgadzamy się, aby ustawowo gwarantowaną autonomię uczelni stawiać ponad wolnością badań, twórczości artystycznej i wolności nauczania, które musi cechować odpowiedzialność za jakość i rzetelność prowadzonych badań oraz wychowanie młodego pokolenia – napisała Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność” opiniując projekt nowelizacji ustawy 2.0 dotyczący wolności wyrażania poglądów.
Założenia do projektu ustawy przedstawił pod koniec stycznia minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin. Jak podkreślał, uniwersytet jest właściwą przestrzenią do wymiany poglądów, a nie cenzurowania osób i sposobów myślenia.
– Etos akademicki powinien być wystarczającą gwarancją wolności badań i wykładów. Jednak nie jest. To wstyd, że musimy ustawowo regulować sprawy, które powinny wynikać z obyczaju środowiska akademickiego – dodał szef resortu nauki.
Przedstawione założenia projektu nowelizacji Konstytucji dla Nauki zakładają m.in. utworzenie komisji ds. wolności. W jej skład wejdzie 9 osób, w tym 3 wskazane przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, po jednej wskazanej przez Parlament Studentów RP i Krajową Reprezentację Doktorantów oraz cztery wskazane przez ministra nauki. Komisja będzie powoływana na pięcioletnią kadencję. Funkcji w komisji nie można będzie łączyć z innymi funkcjami akademickimi, w tym dyscyplinarnymi. Ministerstwo chciałoby, aby procedowanie nie trwało długo. Postępowania miałby kończyć się w ciągu dwóch tygodni wydaną przez komisję rekomendacją dla władz uczelni. Postępowania nie będą miały charakteru administracyjnego, a rekomendacja też nie będzie decyzją administracyjną. Będzie jednak ogłaszana, w wersji anonimizowanej, w Biuletynie Informacji Publicznej MNiSW. Uczelnia będzie musiała w ciągu 30 dni odpowiedzieć, jak ją zrealizowała. Komisja ma zacząć działa 1 października.
Sceptycznie o projekcie wypowiedziała się Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, pisząc, że „ustanowienie komisji ds. wolności w systemie szkolnictwa wyższego i nauki nie jest zbieżne z myślą przewodnią Ustawy 2.0, a propozycję jej powołania odczytujemy jako wyraz braku zaufania wobec rektorów”. Teraz w podobnym tonie swoją opinię wyraziła Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „Solidarność”, dostrzegając „szykany, które po raz kolejny dotknęły pracowników uczelni, prezentujących efekty swoich dociekań, a z którymi nie zgadza się część społeczności akademickiej. Nie zgadzamy się, aby ustawowo gwarantowaną autonomię uczelni stawiać ponad wolnością badań, twórczości artystycznej i wolności nauczania, które musi cechować odpowiedzialność za jakość i rzetelność prowadzonych badań oraz wychowanie młodego pokolenia”.
Dalej czytamy, że wspomniany katalog wolności akademickich, ukształtowany przez wieloletnią tradycję, stanowi fundament rzeczywistej autonomii uczelni. „Kontrowersje, a nawet spór towarzyszące badaniom czy kształceniu, są wpisane w dążenie do poznania prawdy, a sposób ich prowadzenia wyznaczają standardy etyczne” – czytamy w opinii KSN. Jej autorzy stoją na stanowisku, że „niedopuszczalnym jest uruchamianie postępowań dyscyplinarnych w stosunku do sporów związanych z oceną treści przekazu, o ile jego forma jest zgodna z obowiązującymi standardami”.
Krajowa Sekcja Nauki NSZZ „S” zwraca w swoim piśmie uwagę, że powołanie proponowanej komisji ds. wolności „nie wyeliminuje wspomnianych nieprawidłowości i to nie ze względu na po raz kolejny nieprawidłowy sposób wskazania jej składu – tym razem poprzez propozycję nadreprezentacji przedstawicieli studentów i doktorantów, którzy przecież mają swoich przedstawicieli w Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego”.
MK, PiK