Chcemy realizować nasze ambicje w Polsce i tu prowadzić badania. Realizacja zapowiedzi radykalnych zmian modelu ich finansowania będzie ogromnym ciosem dla krajowej nauki. Dlatego apelujemy o zachowanie obecnego, niezależnego i opartego wyłącznie na ocenie eksperckiej sposobu funkcjonowania Narodowego Centrum Nauki – piszą laureaci grantów ERC w liście otwartym do prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego.
Autorzy listu odnoszą się do krążących od pewnego czasu w przestrzeni publicznej, lecz niesprecyzowanych do końca, planów reformy systemu grantowego. W wywiadzie udzielonym w styczniu „Forum Akademickiemu” minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek zdradził, że prace nad nową ustawą o Narodowym Centrum Nauki już zakończono i projekt jest gotowy, ale w tej kadencji parlamentu zmian nie należy oczekiwać. Z kolei kilka tygodni temu „Gazeta Wyborcza” donosiła, że podczas XIII Międzynarodowego Interdyscyplinarnego Seminarium Naukowego „Idee – Człowiek – Filozofia” w Starym Sączu szef resortu zapowiedział, że po jesiennych wyborach zlikwiduje Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Agencję Badań Medycznych, a w ich miejsce powoła nową jednostkę, która miałaby za zadanie scalić w jedno cały system grantowy. Ministerstwo nie skomentowało tej wypowiedzi.
W liście do najwyższych władz państwowych laureaci prestiżowych grantów European Research Council przypominają, że zdobyli je właśnie głównie dzięki wcześniejszej możliwości realizacji projektów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. To one pozwoliły im zbudować odpowiedni potencjał badawczy. Dodają, że NCN
zostało stworzone na wzór ERC jako instytucja niezależna politycznie i zarządzana przez naukowców. W efekcie, zauważają, funkcjonuje tak jak agencje grantowe w innych krajach.
Wielu z nas, po latach spędzonych w wiodących ośrodkach naukowych na świecie, zdecydowało przenieść się do Polski i tu, a nie za granicą, budować nasze zespoły i programy badawcze. Często powodem takiej decyzji było istnienie w Polsce NCN, czyli niezależnego, opartego o kryteria merytoryczne, systemu finansowania badań podstawowych. NCN od lat wspiera tysiące utalentowanych i ambitnych naukowców na różnych etapach kariery. Bez tego wsparcia praca tych naukowców w Polsce może stać się niemożliwa, z wielką szkodą dla nauki w kraju – przyznają sygnatariusze listu, wyrażając głębokie zaniepokojenie zapowiedziami radykalnych zmian w finansowaniu badań.
Wcielenie ich w życie, zdaniem 48 laureatek i laureatów europejskich grantów, będzie ogromnym ciosem dla nauki w Polsce. Przekonują, że agencja, finansując tylko najlepsze naukowo projekty, w odpowiedni sposób lokuje środki publiczne przeznaczone na naukę, zaś stosując przy tym najwyższe standardy, buduje w kraju etos uprawiania nauki na poziomie światowym.
Chcemy realizować nasze ambicje w Polsce, tu prowadzić nasze badania i zdobywać finansowanie ze źródeł zagranicznych. Chcemy, aby dzięki nauce na najwyższym poziomie rozwijała się polska gospodarka, a Polska była rozpoznawana na świecie jako kraj o wysokim potencjale naukowo-technologicznym. Dlatego apelujemy o zachowanie obecnego, niezależnego i opartego wyłącznie na ocenie eksperckiej, sposobu funkcjonowania Narodowego Centrum Nauki – zwracają się do prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego.
Narodowe Centrum Nauki powstało w 2011 roku. Jest największą w Polsce agencją grantową, która przeznacza środki na badania podstawowe. Sfinansowało dotąd prawie 28 tys. projektów o łącznej wartości 14,39 mld zł. Ze wsparcia NCN skorzystało już ponad 20 tys. naukowców z całej Polski (więcej statystyk).
Od momentu powstania European Research Council (2007) do Polski trafiło 75 grantów ERC wszystkich kategorii, w tym 45 Starting Grants (dla początkujących naukowców), 14 Consolidator Grants (dla naukowców u progu samodzielności badawczej), 9 Advanced Grants (dla doświadczonych naukowców), 6 Proof of Concept Grants (na zbadanie komercyjnego lub społecznego potencjału wyników dotychczasowych badań) i 1 Synergy Grant (dla więcej niż jednego zespołu badawczego). Jedenaścioro laureatów zdobyło grant ERC więcej niż jeden raz.
MK
List otwarty laureatów grantów ERC