Celem publikacji listy czasopism punktowanych w obecnym kształcie było zwiększenie przestrzeni publikacyjnej polskim naukowcom i zahamowanie niekorzystnych trendów ponoszenia dużych opłat za publikacje w zagranicznych czasopismach naukowych – wskazuje Włodzimierz Bernacki, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki w odpowiedzi na interpelację poselską.
W połowie lipca opublikowano najnowszy wykaz czasopism punktowanych. Zawiera on 34 377 tytułów. To znacznie więcej niż w grudniu 2021 r., czyli tuż przed ostatnią ewaluacją, gdy na liście było ich 32 676, a do tego punktowano 1701 materiałów z konferencji międzynarodowych (które dotyczyły tylko dwóch dyscyplin: informatyki technicznej i telekomunikacji oraz informatyki). W aktualnym zestawieniu są 932 czasopisma ocenione na najwyższym poziomie 200 punktów, co daje 2,7% wszystkich. Periodyków, którym przypisano 140 punktów, jest 2126 (6,2%). Tych ze 100 punktami – 4219 (12,3%), z 70 punktami – 6114 (17,8%), z 40 punktami – 6233 (18,2%). Największej liczbie tytułów – 14 694 (42,8%) – przypisano najmniejszą możliwą wartość 20 punktów. Zatem między 20 a 70 punktów ma znacząca większość (78,8%) czasopism z listy, podczas gdy 100 punktów i więcej – 21,2 proc. czasopism. Warto odnotować, że na liście są 2043 polskie czasopisma. W najnowszej wersji punkty podniesiono 854 z nich, czyli 42%, co stanowi 79% wszystkich tytułów z wyższą punktacją. W wykazie pojawiło się też 226 nowych polskich czasopism.
Lista stała się przedmiotem zainteresowania posła Pawła Szramki. W interpelacji pytał on, czy ministerstwo jest świadome kwestii związanych z wysoką punktacją za publikacje w niektórych polskich czasopismach naukowych, które mogą faworyzować publikacje w tych czasopismach kosztem innych, zarówno krajowych jak i międzynarodowych. Ponadto chciał wiedzieć, jakie działania są podejmowane, aby zapewnić przejrzystość i zgodność z prawem procesu ustalania punktacji dla poszczególnych czasopism naukowych oraz czy są plany korekt w systemie punktacji, tak aby bardziej uwzględniać pracochłonność i wartość merytoryczną różnych rodzajów publikacji naukowych, w tym monografii.
W odpowiedzi wiceminister Włodzimierz Bernacki zaznaczył, że nowy wykaz został sporządzony na podstawie projektu przygotowanego przez Komisję Ewaluacji Nauki. Dodał jednak, że oprócz tego wzięto pod uwagę również liczne wnioski i sugestie środowiska naukowego.
Po ogłoszeniu wykazu komunikatem z 21 grudnia 2021 r. wpłynęło wiele zgłoszeń, w szczególności od osób reprezentujących dyscypliny naukowe należące do dziedziny nauk humanistycznych, dziedziny nauk społecznych (w tym nauk prawnych) albo dziedziny nauk teologicznych. Wskazywano na zbyt niską punktację czasopism publikujących artykuły w tych właśnie dyscyplinach oraz na brak w wykazie uznanych, wartościowych periodyków, wnoszących istotny wkład w rozwój tych dyscyplin. Część pism i wniosków o ujęcie w wykazie albo ponowną ocenę i zmianę punktacji kierowana była również do Komisji Ewaluacji Nauki, która jednak z powodów formalnych, niezależnie od podnoszonych przez piszących argumentów, nie mogła poddać tych czasopism ponownej ocenie – podkreśla wiceminister Bernacki.
Tłumaczy, że podejmując ostateczne decyzje, brał pod uwagę wpływ czasopisma na rozwój nauki, znaczenie w danej dyscyplinie naukowej oraz pozycję danego tytułu.
Celem publikacji listy czasopism punktowanych w obecnym kształcie było zwiększenie przestrzeni publikacyjnej polskim naukowcom i zahamowanie niekorzystnych trendów ponoszenia dużych opłat za publikacje w zagranicznych czasopismach naukowych. Przestrzeń ta była w poważnym stopniu zamknięta dla badań obejmujących dociekania z obszaru analiz podejmowanych w czasopismach z nauk humanistycznych, społecznych i teologicznych – zwraca uwagę w odpowiedzi na interpelację.
Zauważa przy tym, że obecna lista zwiększa możliwości publikacji polskim naukowcom. Jak wyjaśnia, uczeni z obszaru nauk humanistycznych, społecznych i teologicznych mieli dotąd mniejsze szanse publikować w czasopismach za 40 i więcej punktów.
Taka sytuacja powoduje ograniczenie rozwoju tych obszarów nauki silnie związanych z kulturą i tradycją polską, które również powinny stanowić przedmiot badań, a przecież trudno je ująć w kontekście międzynarodowym. Uzupełnienie listy czasopism punktowanych i podwyższenie punktacji niektórym z nich służy dowartościowaniu publikacji wyników takich badań w języku polskim. Sytuacja, gdy większość najwartościowszych rzeczy ukazuje się w języku angielskim niejako zmusza kraje ościenne, do niedawna żywo zainteresowane kulturą i językiem polskim, do zwrócenia się w stronę języka angielskiego. A przecież inne kraje: Niemcy, Francja, dbają o swój język, o jego rozpowszechnianie; o to, aby publikacje naukowe ukazywały się w językach narodowych. Warto pójść za tymi dobrymi wzorami państw, które dobrze sobie radzą w przestrzeni kulturowej świata – kończy wiceminister Włodzimierz Bernacki.
O ministerialnej liście czasopism punktowanych piszemy często w „Forum Akademickim”. W załączniku do artykułu Jolanty Szczepaniak wyszczególniliśmy ponad 400 tytułów z tego wykazu podejrzewanych w międzynarodowych publikatorach o drapieżne praktyki. Pokazaliśmy funkcjonowanie „European Research Studies Journal”, czasopisma wydawanego w Grecji, oraz materiałów konferencyjnych amerykańskiego stowarzyszenia IBIMA – w obu przypadkach wskazując szacowane na dany moment ogromne wpływy tych periodyków z budżetu polskiej nauki. Jeden z naszych komentatorów – dr hab. Mateusz Stróżyński – zgłosił wątpliwości co do przyznania rosyjskiemu czasopismu „Philologia Classica” najwyższej punktacji. Opublikowaliśmy też wiele tekstów na temat periodyków grupy MDPI (m.in. MDPI – problem bez rozwiązania?, MDPI a sprawa polska). Dziś widać, że grecki tytuł ERSJ nadal jest na liście ze 100 punktami, a wiele z grupy MDPI zaliczyło spektakularne wzrosty punktacji.
MK
No dobrze, a poważnie?
Brakuje mi na klawiaturze dostatecznie dużych "x" i "D", żeby opisać jak bardzo zabawne jest stwierdzenie "podejmując ostateczne decyzje, brał pod uwagę wpływ czasopisma na rozwój nauki, znaczenie w danej dyscyplinie naukowej oraz pozycję danego tytułu" w kontekście 200 punktów dla "Cement Wapno Beton" i "Automatyka Elektryka Zakłócenia"...