W Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Paryżu odbyło się uroczyste wręczenie dyplomu doktora honoris causa Wojskowej Akademii Technicznej prof. Gérardowi Mourou, laureatowi Nagrody Nobla z fizyki, autorowi metody wzmacniania ultrakrótkich optycznych impulsów laserowych o ekstremalnych mocach.
Najwyższa godność akademicka została nadana francuskiemu fizykowi, współpracującemu z Wojskową Akademią Techniczną, za wybitne osiągnięcia naukowe w zakresie fizyki laserów, pionierskie wizje rozwoju techniki laserowej, tworzenie wielkich zespołów i infrastruktur badawczych oraz za wybitny wkład w rozwój kadry naukowej. W imieniu rektora-komendanta WAT dyplom wręczył dr hab. inż. Krzysztof Kopczyński, prof. WAT, dyrektor Instytutu Optoelektroniki.
Bezpośrednie kontakty prof. Mourou z naszą uczelnią rozpoczęły się w roku 2007, kiedy otrzymaliśmy propozycję przystąpienia Wojskowej Akademii Technicznej do konsorcjum przygotowującego projekt do realizacji infrastruktury ELI. (…) Do dziś pamiętam rozmowę z prof. Mourou podczas pierwszego spotkania członków konsorcjum, kiedy powiedział, że nie wyobraża sobie projektu ELI bez udziału zespołów z Polski. Ze względu na wielkość i złożoność infrastruktury ELI, zadanie do wykonania przez konsorcjum było bardzo trudne i obejmowało nie tylko wiele zagadnień naukowo-technicznych, ale również logistycznych, prawnych oraz organizacyjnych. Jednakże entuzjazm i zaangażowanie koordynatora udzieliły się wszystkim członkom konsorcjum i projekt przygotowawczy infrastruktury ELI zakończył się pełnym sukcesem. Udział w tym projekcie i współpraca z profesorem Mourou oraz wieloma innymi znakomitymi naukowcami był wielkim zaszczytem dla zespołu Wojskowej Akademii Technicznej – przypomniał w laudacji prof. Henryk Fiedorowicz z Instytutu Optoelektroniki.
Prof. Gérard Mourou ukończył Voiron National Technical Lycée, uzyskując dyplom technika. Tytuł magistra fizyki otrzymał na Uniwersytecie w Grenoble w 1967 r., a stopień naukowy doktora na Uniwersytecie Piotra i Marii Curie w Paryżu w 1973 r. Po obronie doktoratu pracował na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego, gdzie zajmował się badaniem laserów pikosekundowych i ich zastosowaniem w pomiarach szybkozmiennych procesów. Po powrocie do Francji pracował przez trzy lata w Laboratorium Optyki Stosowanej (LOA) w École Polytechnique w Palaiseau pod Paryżem, gdzie zainicjował badania szybkozmiennych procesów metodami optycznymi. W latach 1977–1988 przebywał na Uniwersytecie Rochester w USA. To tam opracował metodę wytwarzania ultrakrótkich impulsów laserowych wielkiej mocy, za którą wspólnie z Donną Strickland, jego doktorantką, otrzymał Nagrodę Nobla w 2018 r. Ich metoda (chirped pulse amplification, CPA) stosowana jest w systemach laserowych, które znalazły bardzo szerokie zastosowanie w nauce i przemyśle, w tym w medycynie m.in. w laserowej korekcji wzroku.
W latach 1988–2004 pracował na Uniwersytecie Michigan w USA, gdzie utworzył centrum naukowe CUOS zajmujące się badaniami ultraszybkich procesów w optyce. W 2004 r., po przejściu na emeryturę w Stanach Zjednoczonych, został dyrektorem Instytutu Optyki Stosowanej (LOA) w École Polytechnique w Palaiseau pod Paryżem, w którym prawie 30 lat wcześniej rozpoczął samodzielną pracę naukową. Podczas pracy w LOA zainicjował projekty, których celem było zbudowanie laserów wytwarzających impulsy promieniowania o nieosiągalnej dotychczas mocy w impulsie, przekraczającej zakres petawatów.
W wyniku zainicjowanego przez prof. Mourou projektu Extreme Light Infrastructure (ELI) powstały trzy wielkie infrastruktury badawcze, umiejscowione w Czechach, Rumunii i na Węgrzech. Zbudowano tam największe i najpotężniejsze na świecie systemy laserowe na potrzeby badań w różnych obszarach nauki, poczynając od medycyny, poprzez fizykę jądrową i zjawiska kwantowe. Zaangażowanie wielu różnych instytucji naukowych z Polski w projekcie ELI, pozwoli również Polakom prowadzić badania z zastosowaniem laserów opartych na metodzie opracowanej przez Noblistę. Działania te koordynuje Wojskowa Akademia Techniczna.
Do osiągnięć naukowych prof. Gérarda Mourou należy opracowanie elektronicznego układu sterowania laserami pikosekundowymi opartymi na półprzewodnikowych przełącznikach. Zostały one zastosowane do konstrukcji elektronowych kamer smugowych, co umożliwiło rozwój nowej techniki pomiarowej opartej na dyfrakcji elektronów z pikosekundową rozdzielczością czasową. Dzięki zbudowanym w CUOS laserom, wytwarzającym ultrakrótkie impulsy wielkiej mocy, odkryto szereg nowych zjawisk fizycznych, które znalazły zastosowanie w praktyce. Należy do nich zjawisko autokolimacji (filamentacji) wiązki promieniowania laserowego o wielkiej intensywności podczas jej propagacji, efekt przyspieszenia elektronów laserem do wysokich energii oraz, najbardziej znane, zastosowanie laserów femtosekundowych do mikroobróbki, w tym do chirurgii oka.
Obecnie prof. Mourou koordynuje działania międzynarodowego konsorcjum naukowego IZEST, którego celem jest eksploracja niezbadanych dotychczas obszarów nauki, w których znajdą zastosowanie systemy impulsowych laserów wielkiej mocy, opracowane w przyszłości, jako następna generacja laserów zbudowanych w ramach projektu ELI.
W 2012 r. został kawalerem Legii Honorowej. Do tej pory dwie polskie uczelnie nadały mu godność doktora honoris causa – Wojskowa Akademia Techniczna i Politechnika Wrocławska.
źródło: WAT