Analizę stanu otwartej nauki w Polsce przeprowadzi Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy. Wyniki badania dostarczą wiedzy, która może być użyteczna przy pracach zmierzających do przygotowania krajowej polityki otwartego dostępu.
Otwarta nauka to pojęcie obejmujące praktyki udostępniania wyników badań i danych badawczych, jak również wymiany wiedzy między sferą nauki a społeczeństwem, włączania osób niebędących naukowcami w projekty badawcze, a także rozpowszechniania wiedzy o wynikach badań poza kręgi naukowe. Otwarta nauka jest zatem pojęciem szerszym niż otwarty dostęp, który polega na udostępnianiu publikacji naukowych i wyników badań naukowych w celu umożliwienia bezpłatnego ich wykorzystania zarówno przez naukowców, jak i osoby niezaangażowane w działalność badawczą.Otwarty dostęp do publikacji i danych badawczych niesie ze sobą szereg korzyści: zwiększa rozpoznawalność i wpływ autorów w danej dziedzinie naukowej, przyczynia się do upowszechniania i przyswajania wiedzy naukowej w społeczeństwie, zwiększa transparentność i weryfikowalność prowadzonych badań, prowadzi do efektywniejszego wykorzystania pieniędzy publicznych oraz zwiększa innowacyjność gospodarki. Otwarte udostępnianie wyników badań jest obowiązkowym wymogiem w programie Horyzont Europa, zgodnie z zasadą wskazującą, że dane powinny być tak otwarte, jak to możliwe i na tyle zamknięte, na ile to jest konieczne.
Celem badania realizowanego przez OPI PIB na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki jest pozyskanie informacji pozwalających na wielowymiarową diagnozę skali zaangażowania polskich podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w działania związane z otwartą nauką w latach 2017–2021. Jeszcze w lutym zostanie uruchomiony kwestionariusz online dla kadry kierowniczej wszystkich podmiotów naukowych i ich jednostek. Badanie ankietowe pozwoli na wstępne rozpoznane praktyk i działań związanych z otwartą nauką w instytucjach naukowych w Polsce.
Wiedza pozyskana w ten sposób zostanie połączona z informacjami z wywiadów, które zostaną przeprowadzone w kolejnym etapie. Do wywiadów zostaną zaproszeni specjaliści zajmujący się zagadnieniami organizacyjnymi i informatycznymi z zakresu otwartej nauki, reprezentujący różne dziedziny i typy podmiotów (np. uczelnie, instytuty badawcze, instytuty PAN, a także podmioty komercjalizujące i niekomercjalizujące). Rozmowy zostaną przeprowadzone także z kadrą zarządzającą w podmiotach, które nie podejmują działań związanych z otwartą nauką. Połączenie perspektyw instytucji działających w obszarze otwartej nauki oraz instytucji, które takich działań nie podejmują, pozwoli z jednej strony na pogłębioną analizę dobrych praktyk i standardów dotyczących wprowadzania zasad otwartej nauki w procesach badawczych, a z drugiej na diagnozę ich barier.
Wyniki empiryczne posłużą do przygotowania wielowymiarowej diagnozy stanu otwartej nauki w Polsce, zawierającej szczegółowe informacje na temat: zakresu polityk i procedur dotyczących otwartego dostępu, skali udostępniania publikacji, danych i innych cyfrowych obiektów badawczych, dostępności infrastruktury informatycznej i kadr w zakresie otwartej nauki oraz możliwości zapewnienia przez nie wysokiej jakości usług, praktyk związanych z zachęcaniem naukowców do realizowania działań związanych z otwartą nauką, a także współpracy międzynarodowej w tym zakresie. Badanie będzie stanowić jedno ze źródeł informacji do przygotowania krajowej polityki otwartego dostępu przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, a także rekomendacji dla podmiotów naukowych dotyczących udostępniania ich wyników badań.
źródło: OPI PIB