W ministerialnym wykazie czasopism punktowanych z 2021 roku docenione zostały przede wszystkim polskie czasopisma. A jak to wygląda w przypadku ostatniego zestawienia, które ukazało się w lipcu? – analizuje dla FA dr Aneta Drabek z Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego, współtworząca od ponad 18 lat bazę Arianta – Naukowe i branżowe polskie czasopisma elektroniczne, a także prowadząca badania związane z oceną czasopism i analizą cytowań, open access oraz czasopismami elektronicznymi.
Od wykazu opublikowanego 9 lutego 2019 kolejne nie są tworzone na bazie nowo pobranych aktualnych list czasopism indeksowanych w bazach Scopus lub Web of Science Core Collection, lecz powstają przez dodanie do poprzedniego zestawienia nowych tytułów. To oznacza, że zasadnicza część wykazu opiera się na danych z końca roku 2018 i zawiera periodyki, które były wówczas rejestrowane we wspomnianych bazach. To wyjaśnienie jest konieczne, żeby zrozumieć, dlaczego w wykazie z 17 lipca 2023 roku znajdujemy czasopisma, które przestały się ukazywać.
Wśród nich występują takie, które zostały oficjalnie zamknięte (przykłady polskich: „Acta Agrophysica”, „Acta Polono-Ruthenica”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio DD. Medicina Veterinaria”, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym – Annales. Ethics in Economic Life”, „Communications in Biometry and Crop Science”, „Contemporary Trends in Geoscience”, „Current Gynecologic Oncology”, „Gospodarka w Praktyce i Teorii”, „Hereditas Monasteriorum”, „Journal of Dermatological Case Reports”, „Measurement Automation Monitoring”, „Mechanics and Mechanical Engineering”, „Ochrona Środowiska”, „Plant Breeding and Seed Science”, „Polski Przegląd Stosunków Międzynarodowych”, „Prace Naukowo-Badawcze. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa”, „Problemy Fizjoterapii”, „Przegląd Mechaniczny”, „Przegląd Teleinformatyczny”, „Roczniki Nauk o Rodzinie”, „Transactions of the Institute of Fluid-Flow Machinery”; przykłady zagranicznych: „ACS Combinatorial Science”, „Antioch Review”, „Atherosclerosis Supplements”, „Clinical Plasma Medicine”, „English Literature in Transition 1880–1920”, „Future of Children”, „Journal of Interactive Online Learning”, „Journal on Data Semantics”, „Molecular Astrophysics”) oraz takie, które – choć nie zadeklarowały, że przestają publikować – ostatnie numery wydały w 2018 lub 2019 roku. Tylko polskich takich tytułów można znaleźć przynajmniej kilkadziesiąt. Są jeszcze periodyki, których indeksowanie zostało zawieszone w bazie Scopus i/lub w Web of Science z powodów nadużyć etyki publikacyjnej, ale ten argument nie został wykorzystany, żeby je z krajowego wykazu usunąć. Taki zabieg (tzn. umieszczanie na liście archiwalnych czasopism) miał sens jeszcze w 2021 roku, gdy było oczywiste, że ostatni wydany wykaz będzie podstawą oceny za lata 2019–2021, ale w 2023 roku nie ma żadnego powodu, aby nadawać punkty czasopismom, które nie ukazują się od kilku lat.
Aktualny wykaz zawiera 1667 nowych czasopism, z czego aż 226 to periodyki polskie. Wśród nich znaleźć można czasopisma na tyle nowe, że nie zostały nawet jeszcze zarejestrowane w bazie ISSN. Nie mają swojej strony internetowej i nie są notowane w katalogach bibliotecznych ani w żadnych innych bazach. Mimo tego, że nie da się nic o nich dowiedzieć, niektóre z nich dostały więcej niż 20 punktów (np. „Usługi Społeczne” – 70 pkt.). Do wykazu dodano też wybrane czasopisma popularnonaukowe (np. „Postępy fizyki”) i branżowe (np. „Koń Polski”), a także serie wydawnicze (np. „Muzyka w Kontekście Pedagogicznym, Społecznym i Kulturowym”) czy magazyny o charakterze regionalnym (np. „Przegląd Samorządowy Pomorze”). Szkoda, że twórcy wykazu nie sprawdzili nowo dodanych periodyków choćby w bazie ISSN. Być może unikniętoby błędów w tytułach (np. „Alcumena. Pismo Interdyscypliname – Alcumena. Interdisciplinary Jouma” zamiast „Alcumena. Pismo Interdyscyplinarne – Alcumena. Intedrisciplinary Journal”).
W trudnej sytuacji są czasopisma, które zmieniły tytuły. W wykazie znaleźć je można pod starym i nowym tytułem lub tylko pod zmienionym, przy czym te nowe traktowane są niekonsekwentnie. Czasem trafiają jako całkiem nowe i dostają najmniejszą możliwą liczbę punktów. Czasopismo „Animal Science and Genetics” – do 2020 roku „Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego” – notowane są pod starym tytułem (70 pkt., dyscypliny: technologia żywności i żywienia, weterynaria, zootechnika i rybactwo, nauki o Ziemi i środowisku) i pod nowym (20 pkt, dyscypliny: biologia medyczna, zootechnika i rybactwo, biotechnologia, nauki biologiczne, nauki o Ziemi i środowisku). „Zeszyty Naukowe Akademii Górnośląskiej” (do roku 2023 „Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania GWSH. Globalna Gospodarka, Zarządzanie, Prawo i Administracja”) weszły na listę ze 100 pkt. Poprzedni tytuł, który z wykazu zniknął, miał 70 pkt. Jeśli wykaz będzie obowiązywał za 2022 rok (a na to wygląda – red.), to publikacje z tą datą i starym tytułem będą niepunktowane lub otrzymają punkty ryczałtowe. Czasopismo „Advances in IT and Electrical Engineering” na wykazie widnieje pod poprzednim tytułem: „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej – Elektrotechnika”.
Porównanie wykazu z roku 2021 i 2023 pokazuje, że punktacja zmieniła się w odniesieniu do 1301 czasopism, z czego 160 tytułów straciło, a 1141 zyskało punkty. Utrata punktów dotyczyła w zasadzie tylko periodyków zagranicznych. Jeśli chodzi o polskie czasopisma, to punkty straciły trzy czasopisma, z których dwa się już nie ukazują („Ochrona Środowiska” i „Hereditas Monasteriorum”), a trzecie – „Geodesy and Cartography” – zmieniło tytuł na „Advances in Geodesy and Geoinformation”, który też jest na nowym wykazie, ale ma tylko 20 pkt. (poprzedni miał ich 70).
Najwięcej straciły (z 200 na 20 pkt.): „Biotechnology for Biofuels” (zmieniło tytuł na „Biotechnology for Biofuels and Bioproducts”) oraz „Future of Children” (nie ukazuje się). Jednak czasopisma polskie zdecydowanie najwięcej zyskały. Wśród 1141 periodyków, które mają więcej punktów względem poprzedniego wykazu, są aż 854 polskie. Gdy do tych 854 tytułów dodamy 226 nowych, to otrzymujemy 1170 polskich czasopism z nową bądź zwiększoną punktacją. Biorąc pod uwagę, że w całym wykazie znaleźć można 2040 polskich periodyków, widzimy, że ponad połowa z nich zyskała podwyższoną punktację.
Po raz pierwszy wyceniono polskie czasopisma na 200 punktów. Mamy teraz 31 takich tytułów, z czego cztery miały poprzednio jedynie 20 punktów. Są to: „Chemistry – Didactics – Ecology – Metrology”, „Clinical and Experimental Hepatology”, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, „Automatyka, Elektryka, Zakłócenia”. Kolejne cztery dwustupunktowce miały poprzednio 40 pkt.: „Ecological Chemistry and Engineering S”, „e-Informatica Software Engineering Journal”, „Rocznik Teologii Katolickiej”, „Disaster and Emergency Medicine Journal”. Z 70 punktów na 200 awansowały: „Acta Angiologica”, „Acta Neuropsychologica”, „Archives of Budo Science of Martial Arts and Extreme Sports”, „Cement Wapno Beton”, „Current Issues in Personality Psychology”, „Dental and Medical Problems”, „Journal of Contemporary Brachytherapy”, „LogForum”, „Medycyna Pracy”, „Operations Research and Decisions”, „Production Engineering Archives”, „Studia z Prawa Wyznaniowego”.
Wśród najwyżej punktowanych nowych czasopism polskich na liście znalazły się też: „Artifex Novus”, „Zagadnienia Sądownictwa Konstytucyjnego” oraz „Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy” (po 140 pkt.) oraz po 100 pkt.: „Ius et Administratio”, „Acta Elbingensia”, „Aviation and Security Issues”, „Revista del CESLA. International Latin American Studies Review”, „Zeszyty Naukowe WSNS”, „Życie Weterynaryjne”, „Alcumena. Pismo Interdyscyplinarne, Polityka i Bezpieczeństwo”, „Okulistyka”, „Consilium Iuridicum” (ukazuje się od 2022 roku).
Jeśli chodzi o poszczególne dyscypliny, najwięcej zyskali autorzy publikujący w polskich czasopismach z inżynierii chemicznej, nauk o kulturze fizycznej, prawa kanonicznego, nauk farmaceutycznych, inżynierii biomedycznej, informatyki, nauk o zarządzaniu i jakości, technologii żywności i żywienia, nauk o bezpieczeństwie, nauk o zdrowiu oraz nauk prawnych. Średnia liczba punktów dla polskiego czasopisma zwiększyła się w tych dyscyplinach o ponad 20. Najmniej zyskały: matematyka, nauki o Ziemi i środowisku, astronomia, a straciły nauki fizyczne. Najwięcej dwustupunktowych polskich „flagowców” mają obecnie nauki o zdrowiu (12), nauki medyczne i inżynieria biomedyczna (po 10), nauki farmaceutyczne (9), inżynieria materiałowa (6), inżynieria mechaniczna, inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka (po 5). Szczegółowe dane zawiera tabela uwzględniająca wszystkie te dyscypliny ze starego wykazu, które nie zmieniły swoich nazw.
Niektóre czasopisma „przegapiły” swoją szansę na podniesienie punktów i z pewnością straciły na atrakcyjności wśród polskich autorów, ale na pewno pojawi się szansa na ich docenienie w kolejnych wykazach.
Podsumowując, nowy wykaz powtarza stare błędy; nie radzi sobie z czasopismami, które zmieniły tytuł i zawiera coraz więcej czasopism archiwalnych. Szkoda też, że jego twórcy nie skorzystali z okazji usunięcia periodyków, które tak bardzo obniżyły swoje standardy edytorskie, że zaprzestano ich indeksowania w bazach danych.
Aneta Drabek
Poziom niedbalstwa, przy którym praca magisterska zostałaby odesłana do poprawek. Co jednak się robi w sytuacji, gdy na takie sytuacje pozwala sobie instytucja, odpowiedzialna za naukę i oceniająca pracę uczonych?
Przecież w dziedzinie nauki fizyczne jest wiele czasopism za 200 punktów, a w tabeli jest zero.
Matematyka, astronomia, nauki fizyczne - 0 czasopism o 200 pkt. MEiN i średnia na poziomie 65 pkt. Polscy naukowcy z tych dyscyplin są znani i szanowani na całym świecie. Mówi to bardzo wiele o tej punktacji.
Nowa lista czasopism nadaje się do kabaretu. Jest poniżej wszelkiej skali krytyki. Szkoda sobie głowę tym zawracać. Straciłem resztki nadziei na sens publikowania tekstów naukowych. Trzeba po prostu zobaczyć za ile punktów i słać cokolwiek, zaliczyć ewaluacje i jak najszybciej zapomnieć o tym cyrku.
Żal że w "Cement Wapno Beton" pominięto Żelbeton !!! Periodyk byłby poza skalą i dostępny tylko dla Noblistów !
Ha, ha ha... Kiedyś, w latach 90-tych było czasopismo \\\"Koks Smoła Gaz\\\". Parafrazując te nazwy, mój ówczesny szef wymyślił czasopismo Szambo Ściek Gnojówka. Był wizjonerem, bo teraz tak powinna nazywać się lista czasopism punktowanych.