W Poznaniu powstał pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej hub kwantowy. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk, dołączyło do sieci IBM Quantum Network, by rozwijać technologie obliczeń kwantowych i ich zastosowań w różnych dziedzinach, nie tylko nauki, ale także życia codziennego.
W inauguracji IBM Quantum Hub, w którym polscy naukowcy będą realizować projekty we współpracy z pozostałymi węzłami światowego ekosystemu IBM Quantum Network, wziął udział wiceminister edukacji i nauki Wojciech Murdzek.
Cieszę się, że pomimo trudnych czasów, chcemy jako kraj być w lidze światowej nowoczesnych technologii. Prace nad komputerami kwantowymi, sztuczną inteligencją, kwestiami związanymi z wodorem i energetyką pokazują, że nasi naukowcy i inżynierowie mogą skutecznie sprostać wymogom współczesnego świata. Musimy przy tym kształcić studentów i stawiać na praktykę. Chcemy, żeby polscy informatycy w tym obszarze programowania byli jak najlepsi – podkreślił wiceminister.
Polska należy do krajów, które wnoszą istotny wkład w rozwój technologii kwantowych na świecie. Obliczenia kwantowe stanowią znaczną część tego dorobku, a poza tym należy odnotować stosowane w praktyce systemy komunikacji kwantowej oraz podsystemy elektroniczne wykorzystywane do przemysłowych zastosowań technologii kwantowych.
Uruchomienie IBM Quantum Hub w Polsce to przełomowy krok w kierunku rozszerzenia naszego ekosystemu kwantowego. Współpraca z IBM pozwoli PCSS na przeprowadzanie nowych odkryć w zastosowaniach dla obliczeń kwantowych, które mogą ostatecznie pomóc w pokonywaniu wyzwań związanych z tworzeniem nowych materiałów lub leków – zapowiada Marcin Gajdziński, dyrektor generalny IBM Polska i Kraje Bałtyckie.
Fakt, że PCSS prowadzi od wielu lat prace badawczo-rozwojowe w zakresie obliczeń kwantowych oraz komunikacji kwantowej zadecydował o powierzeniu tej jednostce roli organizacji dostępu do komputera kwantowego dla polskich zespołów naukowych.
Polskie zespoły naukowe zainteresowane obliczeniami kwantowymi wskazały PCSS jako ośrodek o odpowiednim potencjale osobowym i technologicznym dla zapewnienia dostępu do komputera kwantowego IBM. Z tego dostępu skorzystają także uczelnie, które zamierzają kształcić studentów w zakresie obliczeń kwantowych – zauważa prof. dr hab. inż. Roman Słowiński, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk.
Przełomowym momentem w trwającym od niemal roku procesie uzyskania dostępu do komputera kwantowego, były ustalenia jakie zapadły w listopadzie 2021, na konferencji IMPACT w Poznaniu, gdzie uzyskano dla tej inicjatywy poparcie Janusza Cieszyńskiego, sekretarza stanu ds. cyfryzacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i samej KPRM. Inicjatywa PCSS sfinansowana będzie dotacją celową Prezesa Rady Ministrów ze środków będących w dyspozycji Ministra Cyfryzacji.
Dostępne już dziś wyniki badań potwierdzają ogromną i stale rosnącą wydajność komputerów kwantowych. Algorytmy kwantowe w powiązaniu z wykorzystaniem mocy obliczeniowej superkomputerów są w stanie poradzić sobie ze złożonymi zadaniami matematycznymi i informatycznymi nieprównanie szybciej, niż te powszechnie dziś stosowne.
Komputery kwantowe pozwolą przeprowadzić najbardziej skomplikowane, wieloczynnikowe i wieloparametryczne symulacje w złożonych oraz dynamicznych procesach z zakresu inżynierii materiałowej oraz nauk o życiu, w tym chemii i biomedycynie oraz innowacji w przemyśle farmaceutycznym. Polska będzie je wykorzystywać na potrzeby cyberbezpieczeństwa i sztucznej inteligencji, w tym także jako wsparcie dla innowacyjnych rozwiązań w przemyśle, technologiach kosmicznych, metrologii czy też w modelowaniu kryzysowym.
Jako pierwsza polska instytucja dołączająca do IBM Quantum Network będziemy mogli rozwijać przyszłościowe kompetencje w zakresie obliczeń kwantowych, tworzyć wyspecjalizowane oprogramowanie oraz nowe narzędzia programistyczne dla użytkowników końcowych. Dostęp do systemu będą mogli uzyskać użytkownicy wszystkich Centrów Superkomputerowych. W efekcie możliwe jest efektywne wykorzystanie rosnącego potencjału komputerów kwantowych w różnych obszarach zastosowań oraz łączenie tego potencjału z dostępną już mocą najsilniejszych superkomputerów w kraju – zwraca uwagę dr hab. inż. Krzysztof Kurowski, dyrektor techniczny PCSS.
Centra IBM Quantum Network to wysokiej klasy społeczność globalna, skupiająca firmy z listy Fortune 500, start-upy, instytucje akademickie i laboratoria badawcze, które pracują nad rozwojem obliczeń kwantowych i badają ich praktyczne zastosowania. Członkowie sieci i zespoły IBM Quantum wspólnie badają i analizują, w jaki sposób obliczenia kwantowe mogą pomóc i zmienić nowoczesne IT w wielu branżach i dyscyplinach, m.in. w finansach, energetyce, chemii, materiałoznawstwie, optymalizacji i uczeniu maszynowym. IBM Quantum to pierwsza w branży inicjatywa mająca na celu budowę uniwersalnych systemów kwantowych do zastosowań biznesowych i naukowych.
Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN jest znanym w skali międzynarodowej węzłem europejskiej przestrzeni badawczej w zakresie infrastruktury informatycznej nauki oraz ważnym centrum badawczo-rozwojowym w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Jako centrum rozwojowe stanowi ważny element globalnej bazy badań i rozwoju, realizując projekty głównie w ramach kolejnych Programów Ramowych Unii Europejskiej, ale także wspierając inicjatywy R&D z ponad tysiącem partnerów z całego świata. PCSS konsekwentnie rozbudowuje własną infrastrukturę obliczeniową HPC, a systemy PCSS są notowane na listach TOP500 oraz GREEN500. W ostatnich latach Centrum aktywnie bierze udział także w kwantowych wyzwaniach, które stoją przed współczesną informatyką.
Dysponując nowoczesną, ogólnokrajową siecią światłowodową PIONIER łączy potencjał badawczy polskich jednostek naukowych z dostępem do europejskich i światowych instytucji; w ramach tej sieci polscy naukowcy już od kilku lat mają bezpośrednie połączenie z Europejską Organizacją Badań Jądrowych CERN. Mając spore doświadczenie na polu obliczeń superkomputerowych, rozwoju technologii gridowych i chmurowych oraz przetwarzania dużych zbiorów danych (big data), PCSS uczestniczy aktywnie w inicjatywach HPC związanych z wielodziedzinowymi zastosowaniami nauki i techniki. Aż dziesięć realizowanych w Centrum projektów znalazło się na Polskiej Mapie Infrastruktury Badawczej (PMIB); część z nich dotyczy rozwoju technologii obliczeniowych HPC (jak PRACE-LAB, czy KMD – Krajowy Magazyn Danych), a niektóre, jak choćby NLPQT (Narodowe Laboratorium Fotoniki i Technologii Kwantowych), PRACE-LAB2 oraz Euro-HPC PL szeroko uwzględniają technologie kwantowe. W ramach rozwoju zaawansowanych technologii w PCSS uruchomiono niedawno pierwszy w Polsce system kryptografii kwantowej, która działa w operacyjnym środowisku telekomunikacyjnym i zapewnia bezpieczne połączenia sieciowe z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań wykorzystujących w praktyce technologie kwantowe do komunikacji sieciowej.
MK, źródło: PCSS