Zmiany w zakresie nadzoru nad działalnością Polskiej Akademii Nauk, struktury organizacyjnej i zarządzania majątkiem przewiduje nowelizacja ustawy o PAN. Projekt pojawił się w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów.
O planach związanych z nowelizacją ustawy o Polskiej Akademii Nauk informowaliśmy już miesiąc temu. Relacjonowaliśmy wówczas posiedzenie Uniwersyteckiej Komisji Nauki w Łodzi, na którym o projekcie wypowiadał się dr hab. Maciej Gdula, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Regulację określił jako „odważną”.
Mamy poczucie, że obecna struktura Polskiej Akademii Nauk nie gwarantuje rozwoju tej instytucji – tak rozpoczął swoje wystąpienie.
Teraz, po tym, jak projekt trafił do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów, można zapoznać się ze szczegółami. Jego autorzy wskazują, że „funkcjonujący od wielu lat dotychczasowy model organizacyjny PAN w niewystarczającym stopniu zapewnia wspólną identyfikację środowiska członków korporacji i instytutów naukowych PAN”. Wskazano także na brak transparentności procesów zarządczych oraz nieprecyzyjne rozdzielenie kompetencji nadzorczych Prezesa Rady Ministrów i ministra nauki. Jako przykład podano podział przez władze Akademii dodatkowej subwencji w kwocie 190 mln zł dla instytutów naukowych PAN.
Dyskusje nad podziałem tej subwencji ukazały różne problemy w funkcjonowaniu PAN, doprowadziły do braku akceptacji ze strony dyrektorów instytutów naukowych PAN względem zaproponowanych kryteriów podziału środków finansowych, a w konsekwencji alokacji powyższych środków na poszczególne instytuty PAN przez urząd obsługujący ministra – czytamy w uzasadnieniu projektu noweli, której celem ma być „ugruntowanie pozycji PAN jako silnej, autonomicznej instytucji naukowej, kierującej się konstytucyjną zasadą wolności badań naukowych”.
Najważniejszą zmianą jest przeniesienie wszystkich kompetencji nadzorczych z Prezesa Rady Ministrów na ministra. W efekcie szef resortu nauki będzie sprawował kontrolę nad PAN i wszystkimi jej jednostkami organizacyjnymi w zakresie działalności statutowej, gospodarki finansowej i rachunkowej, gospodarowania mieniem. W ramach sprawowanego nadzoru to minister będzie zatwierdzał uchwały Zgromadzenia Ogólnego PAN dotyczące statutu i jego zmian; powoływał prezesa i wiceprezesów na podstawie wyboru dokonanego przez Zgromadzenie Ogólne; a także powoływał kanclerza PAN i odwoływał go w przypadku naruszenia przez niego prawa.
Novum w strukturze organizacyjnej ma być włączenie do Zgromadzenia Ogólnego PAN, oprócz członków krajowych, dyrektorów instytutów naukowych i członków Akademii Młodych Uczonych. W skład Prezydium PAN wejdą, obok prezesa, wiceprezesów i kanclerza, dziekani wydziałów, 16 członków krajowych, przewodniczący AMU PAN oraz po 4 dyrektorów instytutów naukowych z każdego wydziału. Wszystkie kompetencje w sprawach dotyczących finansów i gospodarowania mieniem PAN zostaną przekazane kanclerzowi, który będzie także odpowiedzialny za Kancelarię PAN.
Wprowadzono również istotne zmiany w zakresie struktury organizacyjnej wydziału PAN. Organami będą dziekan i rada wydziału (zamiast dotychczasowej rady kuratorów). Pracami bieżącymi wydziału ma kierować dziekan przy pomocy wicedziekana. Dziekana i wicedziekana będzie wybierała rada wydziału, a następnie będą powoływani przez prezesa PAN. Zostaną powołani na okres 4 lat z możliwością pełnienia swoich funkcji nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. W celu wzmocnienia funkcji nadzorczych nad działalnością wydziałów PAN właściwy wiceprezes przeprowadzi raz na rok ocenę działalności wydziału. Negatywny jej wynik może stanowić podstawę wniosku do prezesa PAN o odwołanie dziekana. Przy każdym wydziale minister będzie mógł powołać swojego przedstawiciela.
Do zadań rady wydziału będzie należało przeprowadzanie oceny instytutów naukowych PAN, występowanie z wnioskami o utworzenie, połączenie, podział, reorganizację, przekształcenie, likwidację albo postawienie w stan upadłości instytutu naukowego PAN lub jednostki organizacyjnej PAN objętych zakresem działania wydziału, przeprowadzanie konkursów na stanowisko dyrektora instytutu naukowego PAN i dokonywanie oceny komitetów naukowych działających przy wydziale.
W celu wzmocnienia i zwiększenia promocji działalności naukowej prowadzonej przez wybitnych młodych przedstawicieli nauki polskiej projektowana nowelizacja zwiększa skład AMU PAN z maksymalnie 10% do maksymalnie 20% ustawowej liczby członków krajowych PAN.
W projekcie ustawy pozostawia się prezesowi PAN kompetencję powoływania dyrektora instytutu naukowego, natomiast jego odwoływanie ma zostać powierzone Prezydium Akademii. Jednocześnie pełnienie funkcji dyrektora będzie ograniczone do maksymalnie dwóch następujących po sobie czteroletnich okresów. Zarazem minister będzie miał możliwość zarządzenia likwidacji instytutu PAN w przypadku otrzymania przez tę jednostkę kategorii C w wyniku ewaluacji jakości działalności naukowej. Jest to najniższa kategoria naukowa oznaczająca, że dany podmiot prowadzi działalność naukową na wyjątkowo niskim poziomie.
W „nowej” Polskiej Akademii Nauk nie będzie już podziału na członków korespondentów i członków rzeczywistych, a jedynie na członków krajowych i członków zagranicznych. W gronie tych pierwszych znajdą się osoby posiadające obywatelstwo polskie, a w przypadku zrzeczenia się go utracą status członka. Propozycja obejmuje także podniesienie progu wiekowego do otrzymania statusu członka-seniora z 70 do 75 lat. Członek-senior będzie mógł brać udział w pracach PAN, z tym że w pracach Zgromadzenia Ogólnego PAN, właściwego wydziału, oddziału, komitetu naukowego i problemowego, rady wydziału oraz rady naukowej instytutu naukowego PAN jedynie z głosem doradczym.
W projekcie uwzględniono też zmiany co do zarządzania mieniem PAN i jej instytutów. W przypadku czynności prawnej kanclerza PAN w zakresie rozporządzenia składnikami aktywów trwałych PAN o wartości powyżej 500 tys. zł do 1 mln zł niezbędne będzie uzyskanie zgody ministra, a powyżej tej kwoty – Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Analogiczne zasady dotyczyć będą mienia instytutu naukowego PAN.
Kompetencje w sprawach dotyczących budżetu PAN i wyniku finansowego jej działalności zostaną powierzone kanclerzowi. Prezes Akademii, po uzyskaniu pozytywnej opinii Prezydium PAN, będzie miał obowiązek przekazać ministrowi do zatwierdzenia projekt rocznego planu finansowego oraz planu finansowego w układzie zadaniowym na dany rok budżetowy i na kolejne 3 lata.
MK, źródło: RCL
W sumie to dobrze, walczyli z PiS-em i Min. Czarnkiem, to teraz zobaczą usmiechnieta Polskę;)
Jest taki horror Smile
Należy pamiętać, że to są jedynie założenia do projektu nowelizacji ustawy o PAN, które opracowali ministerialni legislatorzy. Moim zdaniem owe założenia naruszają autonomię i samorządność Akademii, co więcej degradują PAN jako najważniejszą instytucję polskiej nauki. Nie muszę nikomu przypominać, iż współczesna Polska, to nie jest poważny i odpowiedzialny kraj. Tutaj Ministerstwa Nauki wraz z ministrami cyklicznie pojawiają się i znikają na horyzoncie. Przedstawione założenia grożą upolitycznieniem i chaosem organizacyjnym w Akademii. W tych założeniach nie ma nic o finansowaniu badań naukowych w PAN-ie, a to oznacza, że gramy na weto prezydenckie. Zarówno czynniki wewnętrzne i zewnętrzne są ku temu sprzyjające.
Jaki będzie efekt nowej ustawy? Większe środki na badania, osprzęt, komputery do pracy, kasa na wyjazdy naukowe,pensje dla pracowników (którzy dzis zarabiają ustawowe"minima, dużo mniej od kolegów z uniwersytetów)? Ależ skąd - chodzi o ruchy pozorowane ministerstwa... MaxaPlancka z PAN przy takim ubóstwie środkow nie zrobimy.
@Mała mi
To prawda.
Mozna zmieniac bardzo wiele, na rozne sposoby, ale bez dodatkowych funduszy, realnych, znaczaco zmieniajacych sytuacje, to wszystko i tak nie ma sensu.
No, chyba ze zamknie sie szybko 2/3 nauki polskiej (PAN i nie tylko), wtedy to, co zostanie, bedzie per capita znaczaco wieksze od tego, co jest teraz. Ale czy tedy droga?
Niestety, przykre to, ale to jest znaczna degradacja PAN. W czasach komunistycznych, sekretarz Akademii, miał rangę ministra i brał udział w posiedzeniach rządu. To niedobrze wróży tej zasłużonej nstytucji naukowej bo zostanie pozbawiona niezależności.
Nie wiem oczywiscie do jakiego stopnia powyzszy artykul odzwierciedla proponowane zmiany.
W tekscie powyzej nie widze zadnych istotnych zmian, ktore mialyby wplynac na podniesienie jakosc badan naukowych. W sensie promowania jakosci i formulowania strategii, ktore by ta jakosc podnosily i utrzymywaly.
Natomiast sporo tutaj mowy o majatku PAN. Jak rozumiem, kiedy instytut bedzie chcial zakupic porzadny mikroskop lub FACS, to bedzie musial uzyskac zgode samego ministra lub nawet "Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej", ktokolwiek to jest. Dosyc ciekawa propozycja.....
Proponowane zmiany idą w tym samym kierunku jak Legislacja Sieci Badawczej Łukasiewicz (warto przeczytać ustawę). Prezes powoływany przez Ministra ma bezwzględny wpływ na obsadzenie stanowisk dyrektorów i ich zastępców w instytutach, co przekłada się na zatrudnianie głownie w pionach administracyjnych znajomych królika. Tak polityka schodzi pod strzechy. Temat rozwoju i finansowania badań jest mało istotny i tak naprawdę polityków nie interesuje. Co ciekawe obecny prezes sieci nawet nie jest indeksowany w WoS a odpowiada za bardzo ważny sektor badań stosowanych.
"W tekscie powyzej nie widze zadnych istotnych zmian, ktore mialyby wplynac na podniesienie jakosc badan naukowych."
Bo na temat nauki w propozycji ustawy nic nie ma. Wszystko jest o władzy i pieniądzach.
@Profesor PAN
Tego sie wlasnie obawialem.....