Publikacja poświęcona analizie i ocenie zmienności krajobrazu w kontekście roli i znaczenia dawnych majątków ziemskich została uznana za najlepszą w 2023 roku książkę naukową o Wielkopolsce. Konkurs zorganizowało Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Celem konkursu jest promocja najważniejszych dzieł, które podejmują tematy związane z Wielkopolską oraz propagowanie czytelnictwa i popularyzacja wiedzy o regionie. Autorów najlepszych prac w kategoriach: literatura naukowa oraz literatura popularnonaukowa i beletrystyka nagrodzono już po raz siódmy. Dwa lata temu dodano nową kategorię: literatura dotycząca miasta Poznania. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 25 czerwca w Sali Posiedzeń PTPN.
W kategorii literatura naukowa nagrodę otrzymał dr Daniel Mikulski, pracownik Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Poznaniu, autor monografii pt. „Krajobraz folwarczny ziemi średzkiej w środkowej Wielkopolsce. Analiza i ocena zmienności krajobrazu w kontekście roli i znaczenia dawnych majątków ziemskich”, wydanej przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. To rozszerzona wersja rozprawy doktorskiej napisanej na Wydziale Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i obronionej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki.
Przedmiotem jego badań były dawne majątki ziemskie położone na ziemi średzkiej w Wielkopolsce – ich geneza, przekształcenia oraz łączące je relacje przestrzenne, kompozycyjne i funkcjonalne. Jak zaznacza w przedmowie promotorka pracy, dr hab. inż. arch. Elżbieta Raszeja, zagęszczenie i skala majątków na tym obszarze zadecydowały o wykształceniu się tu charakterystycznego krajobraz kulturowego. Autor poddał analizie całą przestrzeń rolniczą – nie tylko wybrane obiekty, ale również struktury krajobrazowe kształtowane przez kulturę ziemiańską od XV do połowy XX wieku. Przeprowadził także dogłębną kwerendę dostępnych źródeł archiwalnych, dzięki czemu dotarł do materiałów – dokumentów, rejestrów, materiałów kartograficznych – dotychczas niewykorzystanych i niepoddanych tego typu badaniom. W przedmowie czytamy, że autor czerpał z dorobku różnych dziedzin i specjalności naukowych – architektury krajobrazu, planowania przestrzennego, historii i geografii kulturowej. Wyniki jego badań mogą dostarczyć podstaw – na bazie zachowanych reliktów historycznych struktur – do prawidłowego kształtowania współczesnego krajobrazu rolniczego na badanym obszarze. Mogą również zostać wykorzystane do ochrony krajobrazu na innych obszarach kraju, szczególnie tych o zbliżonym charakterze środowiska przyrodniczego i kulturowego.
W kategorii literatura popularnonaukowa i beletrystyka nagrodę otrzymał Marek Hendrykowski, autor publikacji pt. „Wiwat! Saga wielkopolska 1870–1920”, wydanej przez Dom Wydawniczy REBIS.
Z kolei w kategorii literatura dotycząca miasta Poznania nagrodę przyznano publikacji pt. „Poznańskie Winiary 1939–1945. Losy winiarczyków”, autorstwa Zofii Leitgeber i Katarzyny Stelmachowskiej, wydanej przez Wydawnictwo Miejskie Posnania.
Nagrody wręczyli dr hab. Filip Kaczmarek, prezes PTPN, oraz Marek Woźniak. marszałek województwa wielkopolskiego. Uroczystości towarzyszyła wystawa książek zgłoszonych do konkursu.
MK