W tym roku przypada 100. rocznica ochrony własności przemysłowej w Polsce oraz ustanowienia Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej i zawodu rzecznika patentowego. Przez ten czas wpłynęło do UPRP ponad 1 mln 200 tys. zgłoszeń. Udzielono ponad 229 tys. patentów na wynalazki, zarejestrowano ponad 69 tys. wzorów użytkowych, 42 tys. wzorów przemysłowych, zdobniczych oraz wzorów rysunkowych i modeli oraz ponad 465 tys. znaków towarowych.
Urząd Patentowy RP ustanowiony 28 grudnia 1918 roku dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego był jedną z pierwszych instytucji państwowych utworzonych po odzyskaniu niepodległości. Ten sam akt prawny określił również podstawowe ramy działania rzeczników patentowych jako zawodowych pełnomocników upoważnionych do reprezentowania stron postępowania przed UPRP. Powołanie urzędu było wyrazem przyjęcia przez władze odrodzonej Polski zasady wspierania rozwoju technicznego i gospodarczego poprzez zagwarantowanie twórcy prawa do stworzonego wynalazku oraz bezpieczeństwa prawnego w obrocie. Objęcie ochroną prawną wartości niematerialnych stanowiło po odzyskaniu niepodległości kwestię najwyższej wagi. Konieczność zapewnienia niezbędnych warunków dla rozwoju gospodarczego, a zwłaszcza wspierania odradzającego się przemysłu, wymagającego nowatorskich rozwiązań technicznych, była przedmiotem szczególnej troski rządu II Rzeczypospolitej. Skuteczna ochrona tych wartości wymagała bowiem poszanowania praw polskich wynalazców i projektantów, których nowatorskie rozwiązania techniczne istotnie przyczyniały się do rozwoju ówczesnej gospodarki. W 1919 r. Naczelnik Państwa wydał trzy kolejne dekrety stanowiące pierwsze krajowe regulacje prawne odpowiadające na potrzeby polskiego społeczeństwa w zakresie ochrony własności przemysłowej, niezbędnej dla rozwoju gospodarczego odrodzonego państwa. Dzięki temu dorobek intelektualny polskich wynalazców, naukowców oraz twórców rozwiązań projektowych jest nieprzerwanie chroniony.
W 1919 roku Polska przystąpiła do Konwencji paryskiej z 1883 r., będącej pierwszym aktem międzynarodowym regulującym zasady ochrony własności przemysłowej. Konwencja, do której należy obecnie 177 państw, stanowi na całym świecie podstawę traktatów i porozumień międzypaństwowych służących ochronie praw wyłącznych odnoszących się do przedmiotów własności przemysłowej. Według danych publikowanych przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) Polska pod względem liczby zgłoszeń wynalazków do ochrony zajmuje na świecie 17 miejsce, a jeśli chodzi o udzielone patenty – 12. Obecnie do Urzędu Patentowego RP wpływa w trybie krajowym łącznie około 20 tys. zgłoszeń wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i znaków towarowych rocznie. Na terenie Polski pozostaje aktualnie w mocy ponad 328 tys. praw wyłącznych, w tym 22 tys. patentów i praw ochronnych udzielonych w trybie krajowym, 63 tys. walidowanych patentów europejskich, ponad 151 tys. praw ochronnych na znaki towarowe udzielonych w trybie krajowym oraz 83 tys. w trybie międzynarodowym. Do wykonywania zawodu rzecznika patentowego uprawnionych jest w tej chwili 928 osób.
Zadania Urzędu Patentowego, poza udzielaniem praw wyłącznych, obejmują także udostępnianie informacji patentowej, upowszechnianie wiedzy o ochronie własności przemysłowej, prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie zagadnień dotyczących ochrony własności intelektualnej i jej znaczenia dla rozwoju gospodarczego kraju oraz podejmowanie różnorodnych inicjatyw służących pobudzaniu innowacyjności i przedsiębiorczości polskiego społeczeństwa. W 2018 roku Uniwersytet Jagielloński wspólnie ze Światową Organizacją Własności Intelektualnej (WIPO) oraz Urzędem Patentowym RP uruchomił nowy kierunek studiów „Intellectual Property and New Technologies” w dziedzinie własności intelektualnej i nowych technologii. Jest to drugi w Europie i 7 na świecie tego typu program organizowany pod patronatem WIPO Academy. UPRP ściśle współpracuje ze Światową Organizacją Własności Intelektualnej (WIPO), Europejskim Urzędem Patentowym (EPO) oraz Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO).
Tegoroczne obchody 100. rocznicy ustanowienia ochrony własności przemysłowej oraz Urzędu Patentowego RP i zawodu rzecznika patentowego zostały objęte honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. W ich ramach zorganizowano około 50 różnorodnych wydarzeń poświęconych zagadnieniom własności przemysłowej oraz przygotowano liczne publikacje popularyzujące ideę szerokiej ochrony prawnej przysługującej twórcom innowacyjnych rozwiązań naukowo-technicznych. Gala jubileuszowa odbędzie się w najbliższy wtorek, 27 listopada, w Teatrze Wielkim Opery Narodowej. Tego samego dnia w siedzibie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbędzie się uroczystość wręczenia nagród laureatom prestiżowego konkursu międzynarodowego Design Europa Awards organizowanego przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) dla najlepszych europejskich rozwiązań projektowych w dziedzinie wzornictwa przemysłowego. Wśród nominowanych do tegorocznej edycji konkursu znalazły się rozwiązania autorstwa polskich twórców, cieszących się światową renomą. Dzień wcześniej na Zamku Królewskim nastąpi wręczenie odznak honorowych „Zasłużony dla wynalazczości”.
Podczas uroczystości jubileuszowych Urząd Patentowy RP będzie gościł około 300 uczestników z zagranicy reprezentujących 32 państwa. W Warszawie odbędą się także wydarzenia ściśle związane z merytoryczną współpracą międzynarodową: posiedzenie Europejskiego Obserwatorium Naruszeń Praw Własności Intelektualnej (European Observatory on Infringements of Intellectual Property Rigts) oraz doroczne spotkanie członków międzynarodowej sieci CoCoNet (Communication Correspondents’ Network) realizującej zadania z zakresu wymiany informacji i komunikacji publicznej w obszarze własności intelektualnej.
Adam Taukert