Podróż wraz z polskimi etnografami do Afryki – to nasza propozycja na wakacyjny czas. W podwójnym, lipcowo-sierpniowym numerze „Forum Akademickiego” także o tym, kto zyskał, a kto stracił na nowych współczynnikach kosztochłonności; kto się boi polonistyki; o paradoksach uprawnień akademickich; kształceniu doktorantów; architekturze informacji i przedsiębiorczym uniwersytecie.
Tradycyjnie już na wakacje przygotowaliśmy numer o podwójnej objętości. Na 120 stronach nie brakuje interesujących artykułów. Wśród nich m.in. blok tekstów o doktorantach. O ich wsparciu w organizacji pracy naukowej pisze dr Bartłomiej Kurzyk z Uniwersytetu Łódzkiego, refleksjami o zmianie systemu kształcenia z perspektywy doktoranta dzieli się Maciej Wcisło, prezes Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaś o to, kto zapłaci za doktorat pyta Wojciech Kiełbasiński, Rzecznik Praw Doktoranta.
Z inicjatywy trzech rektorów polonistów: prof. Bogumiły Kaniewskiej (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), prof. Ryszarda Koziołka (Uniwersytet Śląski) i prof. Jacka Popiela (Uniwersytet Jagielloński) odbyła się w kwietniu Konferencja Programowa „Ku Nowej Polonistyce”. Tekstem „Kto boi się polonistyki?” rozpoczynamy na naszych łamach dyskusję na temat problemów związanych z powołaniem tej dyscypliny.
Po pierwsze, punktacja czasopism. Czy w ramach istniejącego systemu istnieje wola i możliwość podwyższenia punktacji czasopism polonistycznych, a zatem wychodzących w języku polskim, i czy poloniści to rzeczywiście ci, którzy z powodu zajmowania się literaturą polską i językiem polskim w języku polskim jako podstawowym w polskim systemie oceny, są skazani na publikowanie w czasopismach, by tak rzec, gorszego sortu (z punktu widzenia procedur ewaluacyjnych)? Po drugie, choć podstawową jednostką wypowiedzi humanisty jest książka (monografia), system zdecydowanie promuje artykuły, m.in. przez dysproporcje punktowe (prawda, dziś nieco stępione). Po trzecie, zostało pozbawione sensu istnienia podstawowe dla naukowca humanisty forum, jakim są konferencje naukowe, bo publikacje w tomach pokonferencyjnych są tak nisko oceniane, że nikomu nie opłaca się ich wydawać – inicjuje debatę dr hab. Andrzej Skrendo z Uniwersytetu Szczecińskiego.
W wyniku nowelizacji rozporządzenia o dyscyplinach i dziedzinach nauki powstało dziewięć nowych dyscyplin naukowych, które dotychczas nie były ewaluowane, a zatem nie mogłyby posiadać uprawnień akademickich. Jednak mogą je mieć. Rozwiązano to w ten sposób, że uprawnienia nadaje Rada Doskonałości Naukowej na wniosek
instytucji, w której dana dyscyplina jest uprawiana. Sytuację, w której uprawnienia nie są przyznawane na podstawie wyników ewaluacji, lecz nadawane przez RDN, komentuje przewodniczący tego gremium prof. Grzegorz Węgrzyn.
Według danych OPI z 2021 roku liczba obcokrajowców studiujących w Polsce stanowi obecnie 7,1% ogólnej liczby studentów. Dla porównania w tym samym roku jedynie 2,5% kadry akademickiej w Polsce to obcokrajowcy – (ok. 2,5 tys. osób). Na tle innych krajów (np. Niemcy – 14%, Austria – 30%), odsetek ten nie jest powodem do dumy. Czy Polska stwarza odpowiednie warunki dla rozwoju karier międzynarodowej kadry akademickiej? – analizują członkowie Komisji ds. Międzynarodowych Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod przewodnictwem prof. Katarzyny Byrki z Uniwersytetu SWPS.
Tematem okładkowym numeru uczyniliśmy tym razem badania terenowe w Afryce. Czy można wskazać ich specyfikę? – pytamy prof. Ryszarda Vorbricha, prof. em. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a garścią doświadczeń z badań terenowych na Madagaskarze dzieli się dr hab. Kinga Lendzion z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Dla dużej części środowiska popełnienie plagiatu naukowego powinno dyskwalifikować każdego pracownika nauki. Zdaniem Marka Wrońskiego, ten, kto dokonuje naruszenia praw autorskich, może ewentualnie prowadzić badania i dalej rozwijać się naukowo, ale nie powinien już mieć możliwości otrzymania tytułu profesora. Jak z tym jest w praktyce? – o tym w kolejnym odcinku jego autorskiego cyklu, w którym ujawnia przypadki nierzetelności naukowej.
Widać w „akademii” zwiększony poziom akceptacji dla nieetycznych zachowań, w tym plagiatów. Walczyć ze „złem” czy tolerować z krytyczną uwagą? Jak finansować uniwersytety ze środków zewnętrznych (poza grantami i subwencją)? Czy humboldtowskie rozumienie uniwersytetu jest wciąż aktualne, czy trzeba je przedefiniować? Dlaczego studia lekarskie są tak ważne dla uczelni? Na te i wiele innych pytań w rozmowie z red. Piotrem Kieracińskim odpowiada prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego.
W przyszłości systemy cyfrowe budowane z „zawartości informacyjnej” bibliotek tradycyjnych będą z pewnością o wiele bardziej skomplikowane niż proste biblioteki cyfrowe, jakie znamy dziś. Będą to zapewne coraz bardziej skomplikowane mapy wiedzy czy systemy kartografii wiedzy. O architekturze informacji pisze dr hab. Piotr Tafiłowski z Uniwersytetu Warszawskiego.
Ponadto w numerze:
Po więcej zapraszamy do najnowszego wydania „Forum Akademickiego”, które jest już dostępne na naszej stronie internetowej. Zachęcamy także do prenumeraty pisma – zarówno w wersji drukowanej, jak i elektronicznej.
MK