Finanse uniwersytetów, euroewaluacja, mobilność krótkoterminowa, subwencja, zmiany w podziale nauk, MDPI a NCN, mody naukowe, jakość kształcenia akademickiego – to tylko kilka wybranych propozycji z podwójnego, lipcowo-sierpniowego, numeru „Forum Akademickiego”. W wakacyjnym wydaniu zajmujemy się też internetem w badaniach naukowych.
Tradycyjnie już na wakacje przygotowaliśmy numer o podwójnej objętości. Na 120 stronach nie brak interesujących tematów. Sporo kontrowersji wzbudza w środowisku akademickim publikowanie wyników badań naukowych w czasopismach wydawanych przez Multidisciplinary Digital Publishing Institute (MDPI). Czy istnieje korelacja pomiędzy udziałem procentowym publikacji w MDPI przypadającym na daną jednostkę naukową a wskaźnikiem sukcesu w pozyskiwaniu grantów z Narodowego Centrum Nauki? Odpowiedź przyniosły wyniki badań realizowane na Politechnice Gdańskiej.
Już po raz osiemnasty działająca przy Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich Uniwersytecka Komisja Finansowa opublikowała doroczny raport na temat sytuacji ekonomicznej dwudziestu polskich uniwersytetów klasycznych. Oprócz danych stricte finansowych zawiera on wiele informacji o czynnikach, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na finanse tych uczelni. W obszernym artykule prezentujemy najważniejsze dane i wnioski z raportu.
Pod koniec czerwca ukazało się ministerialne rozporządzenie w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych. Prof. Przemysław Wojtaszek, biolog, prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza ds. projektów badawczych i doktorantów, przedstawia na naszych łamach wątpliwości dotyczące propozycji umieszczenia biotechnologii w dziedzinie nauk medycznych, zaś prof. Sylwester Czopek, archeolog, rektor Uniwersytetu Rzeszowskiego, pokazuje problemy, jakie może spowodować wprowadzenie na listę dyscyplin naukowych w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych, ale i w szeroko pojętej rzeczywistości akademickiej, w tym kształceniu wyższym, nowej dyscypliny: ochrona dziedzictwa i konserwacja zabytków.
„Punktową demoralizacją nauki” zajął się z kolei prof. Tadeusz Dudycz z Politechniki Wrocławskiej:
Mimo wielu zastrzeżeń i kontrowersji, punktacja czasopism przeniknęła do uczelni i stała się częścią systemów motywacyjnych i kryteriów oceny pracowników. Pouczające i zdumiewające jest, jak szybko i bezrefleksyjnie uczelnie włączyły punktację do swoich systemów oceny, nagradzania i motywowania pracowników, ustalając np. minimalne limity punktów do zdobycia czy tworząc systemy nagród. Punkty zagościły także w języku akademickim, będąc obiektem licytacji i dumy w dyskusji, kto i za ile punktów publikuje. Przykład punktacji pokazuje, jakie zagrożenie tworzy biurokratyczno-parametryczne zarządzanie nauką, w którym zastosowanie przewrotnego parametru kieruje aktywność na niewłaściwe tory, przynosząc efekty odmienne od zamierzonych, a nawet mające znamiona naukowej korupcji. Popycha naukowców do publikowania tandetnych i niepowtarzalnych badań naukowych przy wysokich kosztach finansowych dla społeczeństwa, podkopując zaufanie do nauki i naukowców.
W listopadzie zeszłego roku Komisja Europejska opublikowała raport Towards reform of the assessment system zawierający propozycje kierunków, w których mógłby ewoluować paneuropejski system oceny jakości badań. W ślad za tym rozpoczęto prace nad projektem porozumienia w sprawie reformy ewaluacji badań. Tego samego problemu dotyczy projekt konkluzji Rady Europejskiej, który pojawił się niedawno. O tym, jak może wyglądać ewaluacyjna przyszłość już za parę lat, piszą prof. Piotr Stec z Uniwersytetu Opolskiego i Adrian Warsiński z Uniwersytetu Warszawskiego i Fundacji Polonium.
Wprowadzenie krótkoterminowych, trwających od 3 do 21 dni, wyjazdów zagranicznych jako jednego z wymiarów mobilności akademickiej było przedmiotem dyskusji na ostatnim posiedzeniu Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Uwarunkowania krótkoterminowej mobilności i i jej ograniczenia przybliża prof. Marcin Pałys, przewodniczący RGNiSW.
Pierwszą w historii Polką uhonorowaną przez Europejskie Towarzystwo Astronomiczne Nagrodą im. Lodewijka Woltjera została kilka miesięcy temu prof. Bożena Czerny z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. O zdziwieniu, rozczarowaniu, frustracji i odporności towarzyszącym jej w codziennej pracy naukowej opowiedziała w rozmowie z Anetą Zawadzką.
Myślenie twórcze i związane z nim emocje budzą się u mnie w momencie, kiedy zaczynam przygotowany model porównywać z danymi opracowanymi z otrzymanych obserwacji. I właśnie na tym etapie pojawia się z jednej strony niecierpliwość, bo chcę jak najszybciej wiedzieć, czy wybrany model dobrze pasuje, z drugiej strony strach i obawa przed tym, że może jednak dokonałam niewłaściwego wyboru. Największa radość przychodzi w momencie, gdy potwierdzi się nie tylko to, że dany model pasuje, ale że w ogóle zobaczyliśmy coś ciekawego i jeszcze dodatkowo zrozumieliśmy, dlaczego tak jest, a nadto potrafimy to w opracowanej dysertacji wyjaśnić.
W kolejnym odcinku cyklu „Z archiwum nieuczciwości naukowej” Marek Wroński zajmuje się sprawą, która – jak przyznaje – nawet dla niego, osoby mającej od ćwierć wieku do czynienia z patologią nauki w Polsce, jest niepojęta. Dotyczy habilitacji z językoznawstwa. W tekście pt. „Uniwersytet Zielonogórski od 3 lat »wyjaśnia« plagiat” ukazuje z jednej strony wysiłek dwóch recenzentek, włożony w ukazanie poważnej nierzetelności naukowej, a z drugiej – bezczynność lokalnego środowiska akademickiego wobec naruszenia dobrych praktyk akademickich.
W bloku artykułów anonsowanym na okładce wakacyjnego wydania – „Przez sieć do świata” – nasi autorzy podjęli temat internetu, zarówno jako narzędzia i źródła danych, jak i przedmiotu badań naukowych:
Ponadto w numerze m.in.
Po jeszcze więcej przygotowanych przez nas materiałów, w tym stałe cykle: Publikuj lub giń, Kartki z dziejów nauki w Polsce, recenzje książek, aktualności, zapraszamy do lipcowo-sierpniowego numeru „Forum Akademickiego”. Zachęcamy także do prenumeraty naszego pisma.
MK