Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego dołączyła do grona członków Klastra Q – Klastra Technologii Kwantowych. Inicjatywa, której działalność zainaugurowano pod koniec maja, skupia kilkanaście podmiotów, w tym uczelnie i instytuty PAN. Naukowcy zajmujący się technologiami kwantowymi goszczą w Krakowie na konferencji QuantERA.
Klaster Q ma być swoistym parasolem nad działaniami prowadzonymi przez różne ośrodki naukowo-badawcze i firmy specjalizujące się m.in. w zakresie badań fizyki i elektroniki kwantowej, łączności i kryptografii kwantowej, medycyny kwantowej oraz sensorów i urządzeń kwantowych. Wśród członków-założycieli są: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Politechnika Wrocławska, Centrum Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Polskiej Akademii Nauk. Ich celem jest współpraca nad takim rozwojem technologii kwantowych, żeby mogły z powodzeniem konkurować na międzynarodowym rynku przemysłowym.
Chcemy być głosem środowiska i partnerem do rozmów z władzami publicznymi o wykorzystaniu technologii kwantowych, m.in. dla wzmocnienia pozycji gospodarczej Polski – podkreślał podczas inauguracji prof. Konrad Banaszek, kierownik Centrum Optycznych Technologii Kwantowych na Uniwersytecie Warszawskim, przewodniczący Rady Klastra i koordynator naukowy sieci QuantERA.
Klaster jest odpowiedzialny za koordynację i integrację działań przedsiębiorstw, uczelni, organizacji badawczych, stowarzyszeń oraz władz regionalnych i lokalnych w obszarze budowy potencjału polskiego przemysłu kwantowego. Wspiera również przygotowywanie projektów badawczo-rozwojowych oraz organizację konsorcjów z udziałem jego członków, a także ułatwia skuteczną komercjalizację wyników prowadzonych projektów. Do grona jego członków właśnie dołączyła Wojskowa Akademia Techniczna.
Rozwój technologii kwantowych przynosi obecnie rewolucyjne zmiany w nauce i gospodarce, szczególnie w zakresie bezpiecznej telekomunikacji naziemnej i kosmicznej, informatyce, diagnostyce medycznej, różnego typu sensorach i czujnikach, ale także w aplikacjach wojskowych i badaniach naukowych. Technologie kwantowe są jednymi z najsilniej rozwijanych w Europie. Dotyczy to także naszych rodzimych firm, które wytwarzają już urządzenia kwantowe – kwantowe generatory liczb losowych, niezbędne w bezpiecznej komunikacji – wyjaśnia dr hab. inż. Krzysztof Kopczyński, prof. WAT, dyrektor Instytutu Optoelektroniki WAT.
Instytut w zakresie technologii kwantowych realizuje właśnie dwa własne projekty, którymi kieruje płk dr hab. inż. Marek Życzkowski, prof. WAT. Program „Opracowanie modularnej infrastruktury komputera kwantowego do specjalnych i wojskowych zastosowań informatycznych” powstał w ramach konsorcjum Politechniki Warszawskiej, Wojskowej Akademii Technicznej, Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia, Politechniki Śląskiej i spółki SONOVERO R&D, a jego łączna wartość wynosi 49 mln zł. Drugi projekt „Technologie optyczne kryptologii kwantowej do ochrony danych w sieciach teleinformatycznych” to z kolei wynik porozumienia WAT, TELDAT sp. z o.o., NASK Państwowy Instytut Badawczy, o łącznej wartości 21 mln zł. Oba przedsięwzięcia należą do programu „Szafir”. Dodatkowo, w ramach Europejskiej Agencji Obrony (EDA), realizowany jest projekt „Quantum LAser-based Multi-parametric Portable Sensors (Q-LAMPS)”, którego kierownikiem jest płk dr hab. inż. Jacek Wojtanowski, prof. WAT. Konsorcjum tworzą cztery podmioty włoskie (lider Consiglio Nazionale delle Ricerche – Istituto Nazionale di Ottica) i trzy polskie (Wojskowa Akademia Techniczna, KenBit Sp. z o.o. i Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem Mesko Sp. z o.o.). Łączna wartość projektu to 21 mln zł.
Kraje Unii Europejskiej mogą konkurować z najlepszymi na świecie w zakresie technologii kwantowych w ramach programu Quantum Flagship, zainicjowanego w 2018 r. przez Komisję Europejską. W Polsce badania podstawowe w ramach sieci QuantERA, finansowanej przez Komisję Europejską, koordynuje Narodowe Centrum Nauki, a badania związane z aplikacjami technologii kwantowych finansuje Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
W Krakowie rozpoczyna się właśnie dwudniowa konferencja organizowana przez QuantERA. Wybitni naukowcy i przedstawiciele przemysłu kwantowego, w tym kierownicy projektów wybranych w konkursach sieci, członkowie jej Rady Strategicznej, pracownicy agencji współtworzących sieć, reprezentanci Komisji Europejskiej i programu Quantum Flagship, będą dyskutować m.in. o strategiach dotyczących rozwoju technologii kwantowych przyjmowanych w poszczególnych krajach i możliwościach komercjalizacji badań kwantowych. Przedstawione zostaną efekty projektów sfinansowanych w pierwszym konkursie QuantERA i postępy prac w projektach, które zostały wybrane w 2019 roku. Kierownicy projektów, którzy otrzymali granty w ubiegłym roku, zaprezentują plany i spodziewane efekty prowadzonych badań.
Jest wiele tematów, których nie sposób zbadać czy zrealizować w jednym kraju. Potrzebna jest wiedza i doświadczenie różnych zespołów. QuantERA zapewnia dopływ nowych idei w technologiach kwantowych – przekonuje prof. Konrad Banaszek.
Wybitni naukowcy i przedstawiciele przemysłu kwantowego niemal z całej Europy, Izraela i Turcji spotkają się dziś i jutro w Krakowie na konferencji organizowanej przez @QuantERA_EU. @ForumAkad https://t.co/eiL3fFKdFo
— Narodowe Centrum Nauki (@NCN_PL) September 20, 2022
Sieć QuantERA łączy obecnie 39 agencji finansujących badania z Europy, Izraela i Turcji. Jest inicjatywą typu ERA-Net Co-fund, czyli współfinansowaną przez agencje członkowskie i Komisję Europejską. Do tej pory ogłosiła trzy konkursy i sfinansowała 77 projektów, w które zaangażowanych jest 400 grup badawczych. W 29 projektach biorą udział także polskie zespoły. NCN sfinansowało dotąd 22 projektów na łączną kwotę ponad 4 mln euro, NCBR – 7 projektów na ponad 2 mln euro. W ostatnim konkursie wybranych zostało 15 przedsięwzięć, w które zaangażowani są polscy badacze i badaczki. Laureaci wywodzą się z uniwersytetów: Jagiellońskiego, Mikołaja Kopernika w Toruniu i Warszawskiego, politechnik – Warszawskiej i Wrocławskiej, Centrum Fizyki Teoretycznej PAN oraz firmy Creotech Instruments SA.
MK, Paulina Arciszewska-Siek, źródło: WAT, NCN