Prof. Jacek Zaucha oraz prof. Ryszard Smoleński zostali laureatami Nagród Naukowych Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza. Uroczystość wręczenia odbyła się 28 stycznia – w rocznicę urodzin patrona wyróżnień.
Popularne „Heweliusze”, zwane też Pomorskimi Noblami, przyznano już po raz 35. Otrzymują je reprezentanci gdańskiego środowiska naukowego w dowód uznania za ich wybitne osiągnięcia. Gala wręczenia nagród odbyła się tradycyjnie w Dworze Artusa. W tym roku uhonorowano: prof. dr. hab. Ryszarda Smoleńskiego z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego za badania dotyczące metabolizmu nukleotydów w chorobach człowieka oraz prof. dr. hab. Jacka Zauchę z Uniwersytetu Gdańskiego za działania dotyczące opracowania metodologii badania rozwoju przestrzennego obszarów morskich.
Nagrodzony w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych prof. Ryszard Smoleński przez całą swoją karierę naukową związany jest z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym. Kierował wieloma krajowymi i zagranicznymi projektami i programami badawczymi dotyczącymi przemian nukleotydów i metabolizmu serca, a ostatnio dotyczącymi opracowania terapii chorób nowotworowych przez selektywne blokowanie przemian energetycznych komórek nowotworowych. Jego prace badawcze związane są z metabolizmem nukleotydów oraz zastosowaniem w badaniach biomedycznych wysokoprawnej chromatografii cieczowej z detekcją masową. Badania te służą poszukiwaniu nowych leków, a dokładniej molekularnych celów działania leków w chorobach sercowo-naczyniowych i nowotworowych. Służą również wyjaśnieniu, dlaczego dochodzi do tych patologii oraz odkryciu nowych biomarkerów, czyli substancji, które mogłyby wskazywać na zwiększone ryzyko tych patologii.
Nagroda trafia w ręce znakomitego naukowca, aktywnego badacza rozwiązującego zagadki biochemicznych mechanizmów procesów zachodzących w różnych stanach chorobowych i proponującego nowatorskie podejścia terapeutyczne, pracującego na rzecz udoskonalania metod diagnostycznych i zabezpieczających materiał biologiczny do transplantacji. Wychowawcy i mistrza dla młodej kadry naukowej. Jednocześnie człowieka bardzo skromnego a przy tym tworzącego znakomitą atmosferę zarówno w miejscu pracy naukowej, jak i różnych gremiach, w których zasiada. Gdańsk może być zatem dumny z posiadania tak wybitnej postaci naukowej – wielkiego naukowca i wspaniałego człowieka – mówił w laudacji prof. Grzegorz Węgrzyn, prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku.
Laureat w kategorii nauk humanistycznych i społecznych – prof. Jacek Zaucha – to wybitny uczony, znany badacz ekonomicznych walorów przestrzeni, licznie cytowany twórca kategorii przestrzeni morskiej (z jej typami funkcjonalności). Ekonomią zajmuje się od 38 lat. Zwrócenie przez profesora uwagi na rolę przestrzeni w procesach ekonomicznych zbiegło się z pojawieniem się w USA nowej subdyscypliny ekonomicznej, tzw. Nowej geografii ekonomicznej (NEG), z której dorobku czerpał w swoich badaniach i której stał się gorącym orędownikiem. Wcześniej bowiem ekonomia przestrzenna (np. klasyczna teoria lokalizacji) rozwijała się na marginesie ekonomii głównego nurtu, zaś nowa geografia ekonomiczna wprowadziła ją na „ekonomiczne salony”. Celem prof. Zauchy stało się przywrócenie znaczenia kategorii przestrzennych, takich jak np. kapitał terytorialny, optimum terytorialne, spójność terytorialna jako czynników sprawczych wzrostu i rozwoju, a także jako elementów konstruujących politykę rozwoju w różnych skalach geograficznych. Temu zagadnieniu poświęcił ponad 170 prac i liczne projekty badawcze, w których brał udział i/lub którymi kierował na poziomie krajowym oraz europejskim. Jako swoje największe osiągnięcie naukowe wskazuje konsekwentną „terytorializację” rozważań o wzroście i rozwoju w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym (prowadzenie polityki rozwoju, w tym Polityki Spójności UE).
Jest pierwszym polskim ekonomistą, który dostrzegł w podejściu opartym na nowej geografii ekonomicznej potencjał łączenia regulacji naukowych z wyborem publicznym. Obecnie uczestniczy w przygotowaniu planu zagospodarowania przestrzennego wód morskich Zalewu Wiślanego i portu w Elblągu. Jest uczonym dostrzeżonym w bazach bibliometrycznych identyfikujących członków głównych światowych klastrów naukowych zajmujących się problematyką rozwoju przestrzennego obszarów morskich. Udanie łączy działalność badawczą inspirowaną przesłankami poznawczymi z wszechstronnym przekazem wiedzy studentom i do otoczenia społecznego. Aktywnie udziela się na niwie współpracy z otoczeniem gospodarczym. Jego działalność naukowa, akademicka i społeczna podnosi rangę i znaczenie pomorskiego ośrodka naukowego – podkreślał w laudacji prof. Jerzy Błażejowski, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.
Obaj uczeni otrzymali dyplom, statuetkę Heweliusza autorstwa prof. Jana Szczypki oraz nagrodę finansową w wysokości 20 tys. zł brutto.
Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza przyznawana jest od 1987 roku. Jej pomysłodawcami byli: ówczesny prezydent Gdańska Kazimierz Rynkowski oraz przewodniczący Komitetu Obchodów 300-lecia śmierci Jana Heweliusza prof. Robert Szewalski. Przez kilkanaście lat honorowano jedynie osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych. W 2001 roku po raz pierwszy wyłoniono laureata w dziedzinie nauk humanistycznych. W 2013 roku kategoria nauk humanistycznych została poszerzona o nauki społeczne.
Nagrodę przyznaje prezydent Gdańska na wniosek dwóch kapituł, którym przewodniczą: prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (w dziedzinie nauk ścisłych oraz przyrodniczych) oraz prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych). W skład kapituły wchodzą także rektorzy państwowych wyższych uczelni w Gdańsku, przedstawiciel prezydenta Gdańska, dotychczasowi laureaci oraz przedstawiciel gdańskich niepublicznych uczelni wyższych. Uroczystość wręczenia odbywa się każdego roku 28 stycznia, w dniu urodzin Jana Heweliusza. Wraz z tegorocznymi laureatami nagrody trafiły już w ręce 55 naukowców.
MK, źródło: www.gdansk.pl