Fundacja na rzecz Nauki Polskiej po raz drugi przyznała wyróżnienia im. prof. Macieja W. Grabskiego za działania na rzecz społecznego rozumienia nauki. Laureatami zostali ks. prof. Michał Heller i prof. Jan Madey.
Wręczenie wyróżnień odbyło się 2 lipca w siedzibie FNP. Laureaci odebrali pamiątkowe dyplomy z rąk prezesa FNP prof. Macieja Żylicza i wiceprezesa FNP prof. Włodzimierza Boleckiego.
Ks. prof. Michał Heller jest wybitnym uczonym zajmującym się filozofią przyrody – przede wszystkim fizyką, kosmologią, matematyką i ich filozoficznymi implikacjami. Oprócz badań stricte naukowych, które dotyczą najbardziej skomplikowanych zagadnień kosmologii, fizycznych i matematycznych modeli Wszechświata czy kwantowej teorii Wielkiego Wybuchu, ogromną część swojej aktywności akademickiej ks. prof. Heller poświęcił wyjaśnianiu roli nauki w rozumieniu świata.
W swoich pracach naukowych wybiera najtrudniejsze problemy i ścieżki badań uczęszczane przez nielicznych uczonych, ale na jego wykłady przychodzą zawsze tłumy słuchaczy. Swoją działalnością uczy, że najwyższą miarą naszego rozumienia rzeczywistości – czy to w nauce, religii, filozofii, czy teologii – jest racjonalność naszego poznawania świata, którą nazywa moralnością myślenia. Z jego inicjatywy w różnych ośrodkach akademickich powstały przedsięwzięcia służące interdyscyplinarnym spotkaniom uczonych, wzajemnemu rozumieniu przez nich problemów nauk przyrodniczych, matematycznych, filozoficznych czy teologicznych. Do najbardziej znanych inicjatyw należą Krakowska Grupa Kosmologiczna, Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych, a także Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, którego ks. prof. jest fundatorem i dyrektorem.
Ks. Heller jest laureatem prestiżowej Nagrody Templetona (2008) przyznawanej badaczom prowadzącym interdyscyplinarne badania łączące aspekty czysto poznawcze z duchowymi. Całą kwotę nagrody przeznaczył na stworzenie Centrum Kopernika w Krakowie, które jest dziś prężnym ośrodkiem prowadzącym międzynarodową działalność badawczą, edukacyjną i popularyzatorską.
Z kolei prof. Jan Madey jest informatykiem związanym z Uniwersytetem Warszawskim. Od ponad 30 lat łączy własną karierę naukową z działalnością społeczną związaną ze wspieraniem wybitnie uzdolnionych dzieci i młodzieży.
Jest Przewodniczącym Zarządu Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci. Pełniąc funkcję Narodowego Organizatora Konkursu Unii Europejskiej dla młodych naukowców – najbardziej prestiżowego współzawodnictwa uczniowskich prac badawczych w Europie – odegrał wielką rolę w uzyskaniu przez Polskę wysokiej pozycji w tym konkursie (międzynarodowe jury przyznało polskim uczniom 25 nagród głównych i 28 dodatkowych). Prof. Madey jest zaangażowany w konkurs jako juror prac polskiego etapu (od 1995 roku) oraz jako opiekun polskiej reprezentacji na finałach międzynarodowych (od 1998 roku). Działa także na rzecz przyciągania do konkursu uznanych naukowców, którzy w ramach wolontariatu pracują jako jurorzy, recenzenci i opiekunowie naukowi finalistów.
Prof. Jan Madey jest także inicjatorem sukcesów młodych polskich informatyków w najbardziej prestiżowych zawodach informatycznych na świecie – Akademickich Mistrzostwach Świata w Programowaniu Zespołowym (ICPC). Drużyny Uniwersytetu Warszawskiego prowadzone przez zespół prof. Madeya od ćwierć wieku awansują do finałów tej rywalizacji, w której sięgnęły dotychczas dwukrotnie po złoto i dwukrotnie po srebro. W 2017 roku organizatorzy mistrzostw przyznali prof. Madeyowi nagrodę Lifetime Coach Award.
„Praca prof. Madeya na rzecz kierowania młodych ludzi ku zainteresowaniu nauką i angażowanie ich w działalność badawczą, a także wypracowanie społecznej świadomości sukcesów i wysokiej pozycji młodych polskich informatyków na świecie z pewnością wpływa na społeczne postrzeganie nauki jako czynnika o zasadniczym znaczeniu dla kultury i rozwoju cywilizacyjnego naszego kraju oraz dla jego miejsca we wspólnocie międzynarodowej” – napisano w uzasadnieniu.
Wyróżnieni w tym roku badacze oraz prof. Łukasz Turski (laureat tego samego wyróżnienia z 2016 r.) wzięli udział w moderowanej przez red. Krzysztofa Michalskiego dyskusji „Dla kogo nauka”, zastanawiając się nad współczesnymi wyzwaniami dotyczącymi relacji nauki i społeczeństwa. Uczestnicy rozmawiali m.in. o tym, jaką rolę w rozwoju cywilizacji i kultury odgrywa nauka, dlaczego wraz z przyspieszonym w ostatnich dziesięcioleciach postępem technologicznym wydaje się, że społeczeństwo coraz bardziej oddala się od nauki, gdzie należy szukać przyczyn spadku znaczenia nauki w jej społecznym postrzeganiu. Przedstawiając różne diagnozy obecnej sytuacji, dyskutanci byli zgodni w kwestii kluczowej roli edukacji w lepszym rozumieniu nauki przez społeczeństwo, a co za tym idzie – umiejętności rozróżniania prawdy i fałszu w otaczającym nas informacyjnym chaosie.
Uroczystość zakończył krótki występ młodego wiolonczelisty Kajetana Pałęckiego, stypendysty Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci.
Wyróżnienie im. prof. Macieja W. Grabskiego zostało ustanowione w 2016 roku dla upamiętnienia osoby prof. Macieja W. Grabskiego, prezesa FNP w latach 1992–2005, i jest przyznawane osobom, które promują i wyjaśniają metody naukowego wnioskowania, prezentują wpływ nauki i uczonych na rozwój cywilizacyjny Polski, przedstawiają w przystępny sposób wyniki prac badawczych, edukują społeczeństwo w zakresie rozróżniania „dobrej” i „złej” nauki, tj. badań opartych na rzetelnej metodzie i racjonalnym wnioskowaniu od badań niespełniających tych kryteriów, a także upowszechniają zweryfikowane badawczo argumenty naukowe w debacie publicznej. Wyróżnienie ma formę nagrody pieniężnej w wys. 10 tys. zł.
Źródło: FNP