Na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu zaczęło działalność Centrum Diagnostyki Chorób Roślin. To jedno z sześciu laboratoriów badawczych tworzących uczelniane Centrum Innowacyjnych Technologii.
Tworzenie poszczególnych jednostek rozpoczęto jeszcze w kadencji 2016–2020. Uruchomiono wówczas Ośrodek Zaawansowanych Technologii Produkcji Ogrodniczej. Cała inwestycja pochłonęła dotąd ponad 4,5 mln zł. W Centrum Diagnostyki Chorób Roślin, mieszczącym się w budynku przy ul. Norwida 25, naukowcy mogą badać między innymi zdrowotność roślin introdukowanych jako efekt zmian klimatu, np. soi, oxytree, ale też organizmów w różny sposób oddziałujących na rośliny, a więc stawonogów, bakterii oraz grzybów pochodzących z roślin.
– Podstawowym profilem badawczym Centrum jest diagnostyka chorób i szkodników roślin. Będziemy świadczyć usługi diagnostyczne dla przedsiębiorstw, związane ze zdrowotnością roślin rolniczych, ogrodniczych, sadowniczych i leśnych. Nowoczesne metody badawcze pozwolą nam na szybką identyfikację patogenów i szkodników. We współpracy z gospodarką zajmiemy się pozyskiwaniem projektów badawczych związanych np. z innowacyjnymi nawozami, środkami ochrony roślin, biopreparatami czy środkami do odkażania powierzchni i narzędzi. Ponadto poszukiwać będziemy organizmów o nieznanych dotychczas cechach metabolicznych, będących potencjalnymi producentami związków antybiotycznych lub związków stymulujących odporność roślin na choroby i szkodniki oraz przydatnych w utylizacji odpadów organicznych – mówi prof. Elżbieta Pląskowska, autorka założeń i projektu CDCR, która na etapie jego tworzenia odpowiadała za inwestycje, a obecnie za badania naukowe.
Celem działania CIT w obszarze Centrum Diagnostyki Chorób Roślin jest współpraca z jednostkami naukowymi i komercyjnymi, badania roślin leśnych, rolniczych, ogrodniczych i sadowniczych w oparciu o szybkie metody diagnostyczne, prowadzenie warsztatów i szkoleń dla firm związanych z ochroną roślin.
– Mamy sprzęt badawczy najwyższej klasy. Spektrum CDCR Omnilog – BioloGEN III daje możliwość prostej i szybkiej identyfikacji kilku tysięcy gatunków grzybów i bakterii, tworzenia własnej bazy wzorców gatunków, diagnostyki czynników chorobotwórczych dla roślin opartej na fenotypowaniu – mówi prof. Krzysztof Matkowski, administrator CDCR, i wylicza: – Omnilog Biolog pozwala nam na ocenę zdolności metabolizowania źródeł węgla, azotu, fosforu i siarki, badanie wzrostu mikroorganizmów w obecności różnych efektorów metabolicznych lub związków chemicznych, powiązanie cech genotypu z fenotypem, ocenę efektywności działania genów, badania lekooporności oraz reakcji na dowolne związki chemiczne, np. fungicydy. Real Time PCR i Digital PCR umożliwia zaś identyfikację mikroorganizmów, ocenę obecności genu oraz liczby kopii, liczebności mikroorganizmów w próbie, badania poziomu ekspresji genów, identyfikację mutacji, wykrywanie pojedynczych genów lub rzadkich alleli. I wreszcie mikrotom – za jego pomocą możemy dokonać analizy histopatologicznej tkanek, badania mikrostruktur grzybów, mykoryz.
W Centrum jest też miejsce na aktywność popularnonaukową. CDCR będzie prowadziło szkolenia i warsztaty z zakresu diagnostyki chorób roślin dla dużych gospodarstw rolnych, firm doradczych, sprzedających środki ochrony roślin czy służb fitosanitarnych. Ale zgodnie z założeniami strategicznymi ma też aktywnie uczestniczyć w imprezach popularyzujących wiedzę z zakresu chorób roślin i wykrywania czynników chorobotwórczych.
– Jednym z naszych zadań jest też monitoring nowych zagrożeń pojawiających się na Dolnym Śląsku, szczególnie ze strony patogenów i szkodników i informowanie o nich nie tylko naukowców, ale przede wszystkim producentów rolnych, do których chcemy docierać poprzez publikacje popularno-naukowe – dodaje prof. Krzysztof Matkowski.
Zadania naukowe opracowane dla CIT to badania zdrowotności szerokiego spektrum gatunków roślin uprawnych w ekosystemach rolniczych; monitoring zagrożeń pojawiających się na Dolnym Śląsku, szczególnie ze strony patogenów i szkodników; diagnozowanie chorób roślin rolniczych, ogrodniczych i sadowniczych w różnych systemach uprawy; poszukiwanie genów i biochemicznych cech odporności na choroby roślin, również we współpracy z instytucjami zajmującymi się zarówno hodowlą twórczą, jak i zachowawczą odmian roślin uprawnych; prowadzenie badań nad biologicznym, serologicznym i molekularnym zróżnicowaniem populacji patogenów oraz doskonalenie metod ich diagnostyki. To również możliwości poszukiwania organizmów o nieznanych dotychczas cechach metabolicznych, będących potencjalnymi producentami związków antybiotycznych lub związków stymulujących odporność roślin na choroby i szkodniki; badanie biologii szkodników roślin uprawnych; badania fitoplazm – bakterii endobiotycznych, których znaczenie w ostatnich latach znacznie wzrasta, badania owadów je przenoszących; badania zdrowotności grzybów jadalnych w różnych technologiach uprawy; badania czystości mikrobiologicznej przemysłowych linii produkcyjnych; badania zmienności cech patogenów zachodzących pod wpływem zmian w środowisku uprawnym; badania środków ochrony roślin oraz nad wykorzystywaniem ekstraktów z roślin i grzybów, np. w kosmetykach.
Zadania rynkowe z kolei to diagnostyka chorób roślin na terenach zurbanizowanych, prawnie chronionych i terenach leśnych (urzędy, spółdzielnie mieszkaniowe); diagnostyka chorób traw gazonowych na polach golfowych, boiskach piłkarskich i trawnikach (Polskie Stowarzyszenie Greenkeeperów); diagnostyka stanu zdrowotnego grzybów jadalnych i ich podłoża wzrostowego (pieczarkarnie, boczniakarnie); badania zanieczyszczenia powietrza zarodnikami grzybów w pomieszczeniach gospodarskich, szpitalach, jaskiniach, kopalniach i innych miejscach; badania aktywności antygrzybiczej związków chemicznych do ochrony tynków, spoin i ceramiki budowlanej; szkolenia i warsztaty z zakresu diagnostyki chorób roślin.
źródło: UPWr