Studenci Politechniki Krakowskiej wspólnie ze specjalistami w zakresie gospodarki odpadami, architektury krajobrazu i transportu stworzą kompleksowe projekty modelowych altan śmietnikowych. Chcą pokazać, jak rewitalizować istniejące już przestrzenie do odbioru odpadów i lepiej projektować nowe.
To kolejna wspólna inicjatywa Politechniki Krakowskiej i Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie. W jej ramach studenci wspólnie z ekspertami wezmą na warsztat altany i wiaty śmietnikowe. W Krakowie to aż 15 tys. punktów odbioru odpadów. Codziennie odbieranych z nich jest 24 tys. pojemników z odpadami, każdy o wadze nawet 200–300 kg. Często są one niefunkcjonalne zarówno dla mieszkańców, jak i służb komunalnych.
Altany i wiaty śmietnikowe znajdują się na początku łańcucha gospodarki odpadami. Nikt nie zwraca na nie uwagi, kiedy odpady są gromadzone i wywożone w najwyższych standardach. Gorzej, gdy korzystanie z nich rodzi uciążliwości. Nieprawidłowo funkcjonujące miejsca gromadzenia odpadów mogą zniechęcać mieszkańców do segregacji czy ogólnie dbania o czystość przestrzeni wspólnej. A przez to utrudniać gospodarkę odpadami, w tym tak ważne jej etapy, jak przygotowanie odpadów do ponownego użycia, recykling, a w finale ograniczenie ich składowania. Mamy nadzieję wypracować uniwersalne rozwiązania przyszłości – mówi Henryk Kultys, prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie.
Projekt pn. „Altana przyszłości” połączy interdyscyplinarne kompetencje studentów i ekspertów wydziałów: Inżynierii Środowiska i Energetyki oraz Inżynierii Lądowej i Architektury Politechniki Krakowskiej.
Multidyscyplinarne grupy studenckich innowatorów przeanalizują miejsca odbioru odpadów od mieszkańców Krakowa, firm czy instytucji. Przyjrzą się konkretnym, rodzącym problemy w użytkowaniu przykładom krakowskich wiat na odpady i – na tej bazie – stworzą modelowe projekty altan śmietnikowych dla różnych lokalizacji i różnych potrzeb: wspólnot mieszkaniowych, instytucji i indywidualnych gospodarstw. Wskażą modelowe rozwiązania w zakresie lokalizacji, projektowania i budowy wiat, które mogą stać się wytycznymi dla deweloperów, wspólnot mieszkaniowych, administratorów i zarządców nieruchomości oraz wszystkich, którym zależy na estetyce i proekologicznych rozwiązaniach dla naszego miasta – wyjaśnia prof. Agnieszka Generowicz z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Krakowskiej.
Niefunkcjonalne miejsca gromadzenia odpadów to uciążliwy problem – i dla mieszkańców, i dla służb komunalnych. Zdarza się, że wiaty są np. za małe, by umieścić w nich kilka wystarczająco dużych pojemników na różnego typu odpady (co grozi złą segregacją, złymi warunkami sanitarnymi, przepełnieniem pojemników i wysypywaniem się śmieci, ich zbieranie zaś wydłuża czas odbioru, powodując niepotrzebną emisję i hałas). Wiaty bywają sytuowane na końcu zbyt stromej lub zbyt długiej drogi, uciążliwej do pokonania dla mieszkańca czy pracowników MPO ciągnących pełny, 300-kilogramowy pojemnik. Miewają niewłaściwą (zbyt śliską lub zbyt chropowatą) nawierzchnię wewnątrz pomieszczenia. Problemy rodzą też np. zbyt wąska droga dojazdowa do nich, nieprzygotowana pod względem nośności dla dużych i ciężkich samochodów MPO (co przy każdym odbiorze śmieci grozi niebezpieczeństwem dla mieszkańców, uszkodzeniem infrastruktury drogowej czy parkujących przy drodze aut, blokowaniem wyjazdu na dłuższy czas). Zdarza się także wręcz całkowite odcięcie miejsca odbioru odpadów od drogi dojazdowej. Wówczas każdorazowe wydobycie pojemnika, np. przez schody czy wąskie przejścia, obarczone jest nie tylko trudnościami dla firmy obsługującej, możliwością kontuzji dla jej pracowników czy groźbą uszkodzenia budynków, ale także uciążliwością dla mieszkańców (hałasem, stratami czasu czy ryzykiem zanieczyszczenia wspólnych przestrzeni).
Wzorcowe wytyczne, wypracowane w ciągu dwóch miesięcy prac, posłużą do projektowania wiat śmietnikowych w nowych budynkach i osiedlach, ale też do rewitalizacji istniejących już w Krakowie punktów gromadzenia odpadów, w których mieszkańcy i służby komunalne napotykają na liczne trudności. Skala problemów związanych z nieprawidłowo usytuowanymi, zaprojektowanymi czy zorganizowanymi punktami odbioru odpadów w Krakowie jest spora. Odpowiada liczbom opisującym obecne i przyszłe wyzwania przed służbami komunalnymi. Szacuje się, że w Krakowie każdego dnia przebywa ok. 1,2 mln osób, a każda może produkować śmieci. MPO realizuje obecnie usługi dla 61 tys. podmiotów – osób i instytucji, które złożyły deklaracje z zapotrzebowaniem na odbiór odpadów. Codzienny proces ich odbioru z 15 tysięcy wiat jest obsługiwany przez 273 specjalistyczne pojazdy, z których każdy – by opróżnić 24 tysiące pojemników z odpadami – przejeżdża codziennie średnio 70–75 km. Kierowcy, często po zbyt wąskich drogach dojazdowych, operują pojazdami ważącymi razem z odpadami nawet 10–15 ton. Skala wyzwań nie będzie maleć. Prognozy wskazują, że ilość podwawelskich odpadów będzie systematycznie rosła – z obecnych 400 tys. ton rocznie do nawet 500 tysięcy ton w 2040 r.
Oprócz aspektu praktycznego, jakim będzie stworzenie modelowych projektów altan śmietnikowych dla różnych przestrzeni i odbiorców, wspólne działania Politechniki Krakowskiej i MPO będą miały również charakter edukacyjny, pozwolą zrozumieć wyzwania zrównoważonego rozwoju obszarów zurbanizowanych, godząc aspekty: technologiczny, ekologiczny i społeczny.
Projektem „Altana przyszłości” Politechnika i MPO kontynuują współpracę badawczą i wdrożeniową, trwającą od wielu lat, przypieczętowaną formalnie w 2017 r. w celu prowadzenia badań zbieranych odpadów i czyszczenia ulic Krakowa m.in. w kontekście walki z zanieczyszczeniem powietrza. Dzięki tej współpracy jednostki miejskie udoskonaliły zasady sprzątania ulic, przy zwiększeniu świadomości i akceptacji mieszkańców.
Obecnie podejmujemy działania dotyczące zagadnień odzysku, gromadzenia i odbioru odpadów od mieszkańców, wskazując jako element kluczowy systemu gospodarki odpadami komunalnymi połączenie zaangażowania społecznego (mieszkańców) z możliwościami technologicznymi i logistycznymi miasta. Od nich zależeć będą dalsze elementy przetwarzania i recyklingu, a także koszty gospodarki odpadami dla miasta i mieszkańców, oddziaływanie na środowisko czy gospodarkę przestrzenną, zmiany krajobrazu czy wreszcie budowanie satysfakcji z przynależności do lokalnej społeczności – podkreśla prof. Agnieszka Generowicz.
Odpady powstają przy każdym rodzaju działalności, a odpady komunalne stanowią 7–10% wszystkich w UE, w tym w Polsce. To źródło surowców wtórnych, ale równocześnie zagrożenie emisją szkodliwych substancji.
MK, źródło: PK