Trzy kolejne polskie uczelnie dołączyły do grona Uniwersytetów Europejskich. W tegorocznej edycji programu status ten uzyskały konsorcja z udziałem Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie, Politechniki Krakowskiej im. T. Kościuszki i Uniwersytetu SWPS.
Uniwersytety Europejskie to ponadnarodowe alianse instytucji szkolnictwa wyższego. Łączy je długoterminowa strategia w obszarze kształcenia, promocja europejskich wartości oraz wzmacnianie europejskiej tożsamości. Ich powstanie ma na celu zwiększenie mobilności studentów, kadry akademickiej i środowiska naukowego, a także wspieranie jakości, integracji i konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego. Sama idea to pomysł prezydenta Francji Emmanuela Macrona, który w 2017 roku zaproponował utworzenie sieci uniwersytetów ze wspólnymi programami studiów, dyplomami i prowadzących zaawansowane badania naukowe.
Pilotażowy nabór Komisja Europejska ogłosiła w 2018 roku. Do czwartego już konkursu zgłoszono 65 wniosków. Spośród nich wyłoniono siedem nowych konsorcjów oraz zdecydowano o wsparciu 23 dotychczasowych. Każde otrzyma na realizację założonych celów ok. 14,4 mln euro na cztery lata. Wśród beneficjentów znalazły się także polskie uczelnie.
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie w konsorcjum COLOURS (COLlaborative innOvative sUstainable Regional univerSities) współpracuje z: Universität Paderborn (Niemcy – lider), Universidad de Castilla-La Mancha (Hiszpania), Università degli Studi di Ferrara (Włochy), Université du Mans (Francja), Högskolan Kristianstad (Szwecja), Sveučilište Josipa Jurja Strossmayera u Osijeku (Chorwacja), University St. Kliment Ohridski w Bitoli (Macedonia), Ventspils University of Applied Science (Łotwa). Alians zakłada współpracę pomiędzy uczelniami multidyscyplinarnymi i wieloprofilowymi, regionalnymi, które są zlokalizowane poza największymi miastami (regionów, województw, landów, prowincji), stawiają na innowacje w dydaktyce i nauce oraz na możliwie jak najszerszą współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym w kierunku zrównoważonego rozwoju.
Wiążą nas poza tym podobne problemy: odpływ młodych ludzi do większych miast, depopulacja, konieczność dostosowania oferty dydaktycznej z potrzebami regionu, z oczekiwaniami lokalnych przedsiębiorców. Dlatego chcemy opracowywać programy nauczania w porozumieniu z interesariuszami zewnętrznymi, tj. przedstawicielami biznesu, organizacjami non-profit, samorządem lokalnym i regionalnym, instytucjami kultury i sztuki, a także wprowadzać innowacje w dydaktyce i nauce, które zwiększyłyby atrakcyjność kierunków studiów i zatrzymały młode osoby w naszych ośrodkach, ograniczając ich migrację. Zamierzamy kształcić „na miarę”, czyli przygotowywać wykwalifikowane kadry dla konkretnych, zdefiniowanych branż – tłumaczy dr hab. Janusz Kapuśniak, prof. UJD, prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie.
Z kolei Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki weszła w skład sojuszu STARS EU (The Strategic Alliance for Regional Transition) składającego się z dziewięciu uczelni: Hanze Universities of Applied Sciences (Holandia – lider), Instytut Politechniczny Braganza (Portugalia), Uniwersytet Nauk Stosowanych w Bremie (Niemcy), Uniwersytet Śląski w Opawie (Czechy), University of the West (Szwecja), Aleksander Moisiu University of Dürres (Albania), University of Franche-Comté (Francja) i University of La Laguna (Hiszpania). Konsorcjum dąży do tego, by wspólnie stawić czoła wyzwaniom współczesnego świata, takim jak zmiany demograficzne w starzejącym się społeczeństwie, ale też obejmującym następujące obszary: przedsiębiorczość, umiejętności cyfrowe, zmiany technologiczne i zrównoważony rozwój.
Otwieramy nowy rozdział we współpracy międzynarodowej. Przyznane środki pozwolą nam jeszcze skuteczniej stawiać czoła naukowym i społecznym wyzwaniom XXI wieku. Dzięki współpracy z partnerami i nabywaniu od siebie nawzajem dobrych praktyk, wzmocnimy jakość edukacji i badań na PK, nie tylko w skali regionalnej czy krajowej, ale też europejskiej – zapowiada prof. Dariusz Bogdał, prorektor ds. nauki i główny koordynator STARS EU na Politechnice Krakowskiej.
Pierwszą prywatną polską uczelnią o statusie Uniwersytetu Europejskiego został Uniwersytet SWPS, który wszedł do ERUA (European Reform University Alliance). To konsorcjum było laureatem drugiego konkursu European Universities, ale jeszcze bez polskiej uczelni w składzie. Teraz ponownie otrzymało finansowanie, zaś Uniwersytet SWPS dołączył już jako pełnoprawny partner (był dotąd stowarzyszony), obok Université Paris 8 (Francja – lider), Mykolo Romerio Universitetas (Łotwa), Universita degli studi di Macerata (Włochy), Universidad de las Palmas de Gran Canaria (Hiszpania), Stiftung Europa Universität Viardina Frankfurt nad Odrą (Niemcy), University of the Aegean (Grecja), New Bulgarian University (Bułgaria). Misją sojuszu jest utworzenie międzyuczelnianego kampusu oferującego spersonalizowane ścieżki edukacji w wielojęzycznym i wielokulturowym środowisku.
Geograficznie i kulturowo jesteśmy polskim niepublicznym uniwersytetem, ale równocześnie jesteśmy częścią międzynarodowej społeczności akademickiej. Wierzymy w europejskie wartości, wokół których tworzone są sojusze uczelni. Od około roku byliśmy członkami stowarzyszonymi sojuszu ERUA. Widzieliśmy jak konkretne działania w obszarze edukacji, badań i współpracy z otoczeniem w sposób konkretny realizowały ideę uniwersytetu europejskiego. Mamy coś do zaoferowania naszemu sojuszowi, ale także możemy się wiele nauczyć. Najistotniejszą korzyścią jest jednak zmiana sposobu myślenia. Znamy się i lubimy, identyfikujemy podobne problemy, ale przede wszystkim mamy wspólne cele i wartości. Jestem przekonany, że nasza współpraca w ramach sojuszu rozszerzonego o nowych członków przyniesie wiele korzyści – nie tylko dla społeczności stowarzyszonych uczelni. Dołączenie do sojuszu ERUA daje możliwości ścisłej współpracy dydaktycznej i badawczej z europejskimi uczelniami, wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, a przede wszystkim wspólnego kształcenia i działania na rzecz pozytywnych zmian w społecznościach lokalnych i regionach działalności ERUA – podkreśla prof. Roman Cieślak, rektor Uniwersytetu SWPS.
Tym samym do 24 powiększyło się grono „polskich” Uniwersytetów Europejskich. W 2019 r. status taki uzyskały (a w 2023 roku go przedłużono): Uniwersytet Jagielloński (UNA Europa), Uniwersytet Warszawski (4EU+), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (EPICUR), Uniwersytet Opolski (FORTHEM), Uniwersytet Gdański (SEA EU 2.0) i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (YUFE). Oprócz nich do wyłonionych w pierwszym konkursie konsorcjów dołączyły później: Uniwersytet Wrocławski (Arqus), Szkoła Główna Handlowa (CIVICA), Politechnika Łódzka (ECIU) i Politechnika Wrocławska (Unite!).
Z kolei w 2020 r. Uniwersytetami Europejskimi zostały (status ten teraz przedłużono): Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica (UNIVERSEH), Politechnika Śląska (EURECA-PRO), Uniwersytet Śląski (T4E), Politechnika Warszawska (ENHANCE) i Politechnika Poznańska (EUNICE), która jako jedyna z Polski jest liderem swojemu konsorcjum. Później dołączyły do nich: Uniwersytet Łódzki (UNIC), Politechnika Gdańska (również ENHANCE), Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (ATHENA). To ostatnie konsorcjum, jako jedyne z udziałem polskiej uczelni, nie otrzymało finansowania na kolejne 4 lata.
W sumie pod szyldem Uniwersytetów Europejskich działa obecnie 50 sojuszy, które skupiają 430 instytucji szkolnictwa wyższego z 35 krajów, w tym wszystkich państw członkowskich UE oraz Islandii, Macedonii Północnej, Norwegii, Serbii i Turcji, a także Albanii, Bośni i Hercegowiny oraz Czarnogóry.
Europejska strategia na rzecz uniwersytetów zakłada, że do połowy 2024 r. wsparcie otrzyma 60 konsorcjów zrzeszających ponad 500 instytucji szkolnictwa wyższego. Na ten cel przewidziano rekordową kwotę 1,1 mld euro w ramach programu Erasmus+.
MK