Kilkadziesiąt szkół wyższych z całego kraju uruchamia kierunki studiów, które przygotują absolwentów na wyzwania gospodarki i rynku pracy, zwłaszcza cyfrowej i zielonej transformacji, z uwzględnieniem branż kluczowych dla rozwoju Polski. Na ten cel Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przeznaczyło w sumie około 670 mln zł.
Środki z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego rozdysponowano w dwóch konkursach: „Kształcenie na potrzeby gospodarki” oraz „Kształcenie na potrzeby branż kluczowych”. Eksperci wyłonili 74 projekty, których realizacja właśnie się rozpoczyna.
Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, zwłaszcza w jego wymiarze praktycznym i w odniesieniu do poszczególnych gałęzi gospodarki, jest szczególnie ważne dla naszego kraju w obliczu transformacji klimatycznej i cyfrowej. Uczelnie chętnie włączają się w tę misję, stwarzając studentom warunki do zdobywania wiedzy i kwalifikacji, zgodnie z potrzebami rynku pracy i we współpracy z biznesem – przyznaje prof. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Umiejętności niezbędne w powietrzu…
Uczelnia Łazarskiego zgłosiła projekt „Administrowanie przestrzenią powietrzną PRZYSZŁOŚCI – edukacja poprzez symulację i praktykę na potrzeby gospodarki przyszłości”. Wpisuje się on w uczelnianą strategię rozwoju kształcenia dla potrzeb rynku lotniczego.
Do realizacji tej strategii podchodzimy całościowo, integrując wszelkie działania w ramach Lazarski Aviation Academy. Dzięki temu mamy doskonałą kadrę wykładowców i licznych już absolwentów. To właśnie w rozmowach z praktykami zidentyfikowaliśmy potrzebę dalszego rozwoju kierunków lotniczych. Nasza decyzja była więc odpowiedzią na potrzeby dynamicznie rozwijającej się branży lotniczej. Branży, która oferuje atrakcyjne miejsca pracy, ale jest dość wymagająca – tłumaczy dr hab. Piotr Kasprzyk, pełnomocnik rektora ds. rozwoju kierunków lotniczych.
Projekt podejmuje wyzwania newralgiczne dla przyszłości sektora, takie jak zielona czy cyfrowa transformacja. W tym wyzwania związane z lotnictwem bezzałogowym, zwłaszcza miejską mobilnością powietrzną. Dla zespołu projektowego istotna jest również bezpieczna integracja tych dwóch dynamicznie rozwijających się obszarów.
Głównym atutem naszego planu kształcenia jest połączenie rozwoju specjalności dla kierunków lotnictwa tradycyjnego i bezzałogowego oraz wykorzystanie najnowocześniejszych narzędzi cyfrowych i symulatorów, takich jak symulator lotów dronem, kontroli ruchu lotniczego czy obsługi naziemnej lotniska w procesie kształcenia kadr – wskazuje dr hab. Piotr Kasprzyk.
Kluczowym celem projektu jest dostosowanie kształcenia na kierunku administracja do potrzeb rozwoju gospodarki oraz zmian zachodzących w branży lotniczej. Do procesu kształcenia zostaną wdrożone innowacyjne narzędzia cyfrowe, przede wszystkim symulatory, które odzwierciedlają środowisko pracy w lotnictwie. Zespół projektowy, składający się z naukowców i doświadczonych specjalistów z różnych dziedzin związanych z lotnictwem, zadba o zmianę programów kształcenia, aby jak najbardziej odpowiadały na oczekiwania pracodawców. Zarówno na istniejącej specjalności „Administrowanie Ruchem Lotniczym (ARL)”, jak i na nowo tworzonej specjalności, skoncentrowanej na administrowaniu ruchem dronów.
Dzięki ponad 8 mln zł dofinansowania ze środków Funduszy Europejskich studenci będą mieli dostęp do nowoczesnych narzędzi edukacyjnych. Otworzy się przed nimi możliwość praktycznego kształcenia i znalezienia atrakcyjnej pracy. Z kolei branża lotnicza i sektor dronowy zyskają wykwalifikowanych pracowników.
…i na morzu
Z kolei Uniwersytet Morski w Gdyni zrealizuje projekt „Morze kompetencji – nowoczesne kształcenie dla potrzeb gospodarki morskiej”. Uczelnia otrzyma około 4,8 mln zł dofinansowania. Podniesieniu jakości kształcenia i zapewnieniu absolwentom umiejętności dostosowanych do zmieniających się uwarunkowań gospodarki, w tym gospodarki morskiej, a także rynku pracy w Polsce i na Pomorzu, służyć będzie m.in. opracowanie programów kształcenia dla nowych kierunków studiów: żegluga autonomiczna na Wydziale Nawigacyjnym (studia II stopnia), menedżerżŻywności i żywienia na Wydziale Zarządzania i Nauk o Jakości (studia II stopnia), wentylacja, klimatyzacja oraz pompy ciepła na Wydziale Mechanicznym (studia I stopnia). Uczelnia planuje również zmodyfikować programy kształcenia na Wydziale Elektrycznym (dla kierunków elektrotechnika oraz elektronika i telekomunikacja), Wydziale Mechanicznym (mechanika i budowa maszyn) oraz Wydziale Nawigacyjnym (nawigacja i transport).
Bezpośrednie korzyści z realizacji projektu odniesie 300 studentów nowo tworzonych lub modyfikowanych programów oraz 70 osób z kadry akademickiej. Długofalowo uczelnia dąży do tego, aby dostosować swój system kształcenia do potrzeb rozwoju gospodarki oraz zielonej i cyfrowej transformacji. Widzi w tym pewną ścieżkę do przygotowania absolwentów, którzy z energią i bez obaw będą odpowiadać na najpilniejsze wyzwania stawiane przez zmieniający się rynek pracy.
Poprzez odpowiednio dobrane zadania projektowe, warsztaty i pracę zespołową nasi studenci będą mieli sposobność do rozwinięcia umiejętności praktycznych i kompetencji miękkich. Ale to nie wszystko. Chcemy, żeby pozyskali cenione przez rynek pracy kompetencje zawodowe potwierdzone certyfikatem i poznali realia pracy w zawodzie dzięki możliwości uczestniczenia w stażach i wizytach studyjnych, kursach czy szkoleniach. Myślę, że interesującą propozycją okażą się zajęcia dodatkowe prowadzone przez praktyków, pracodawców i osoby z otoczenia społeczno-gospodarczego. Zaplanowaliśmy też działania ogólnouczelniane na rzecz ograniczenia zjawiska przedwczesnego kończenia nauki, co uważam za jedno z ważniejszych wyzwań kształcenia akademickiego – wskazuje dr hab. Sambor Guze, prorektor ds. kształcenia UMG.
Swoje kompetencje cyfrowe i umiejętności w odniesieniu do transformacji klimatycznej, projektowania uniwersalnego rozwinie także kadra akademicka.
Celowane kształcenie specjalistów
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie zrealizuje projekt „Efektywne kształcenie specjalistów dla branż kluczowych”. Jego całkowita wartość to 5,3 mln zł, z czego około 4,4 mln zł stanowi dofinansowanie unijne. Uczelnia stawia na wzrost i dopasowanie kompetencji co najmniej kilkuset swoich studentów do oczekiwań pracodawców branż kluczowych, takich jak energetyka odnawialna, transport oraz rolnictwo i przemysł spożywczy. Osiągnięciu tego celu służyć będzie dostosowanie programów kształcenia do potrzeb rynku, zwiększenie kwalifikacji i kompetencji szerokiego grona kadry dydaktycznej, a także wprowadzenie nowych elementów kształcenia praktycznego, takich jak staże i wizyty studyjne.
W przypadku kierunku transport i logistyka projekt odpowiada na wyzwania ryku pracy, łącząc teorię z praktyką. Pracodawcy oczekują dziś absolwenta, który posiada umiejętności praktyczne, w tym umiejętność posługiwania się narzędziami informatycznymi przeznaczonymi dla transportu, a także znajomość zasad rozliczania czasu pracy kierowców – zwraca uwagę dr hab. inż. Grzegorz Maj, koordynator kierunku.
Podobnie jest na kierunku technologia żywności i żywienie człowieka, gdzie program kształcenia został unowocześniony, tak aby wyposażyć absolwenta w kompetencje wymagane przez przyszłych pracodawców. To m.in. obszary automatyzacji procesów produkcyjnych, sztucznej inteligencji w nauce, ale także wzmacniania postaw proekologicznych w projektowaniu procesów produkcji żywności. Dofinansowanie obejmie również kierunek ekoenergetyka. Lubelszczyzna jest regionem o ogromnym potencjale wytwarzania biogazu i biometanu, stąd i zapotrzebowanie na specjalistów z zakresu energetycznego wykorzystania biomasy jest duże.
Zastrzyk kompetencji dla branż kluczowych
Kompleksowe rozwiązanie przygotował Uniwersytet Bielsko-Bialski, który otrzyma ponad 9 mln zł na wsparcie kształcenia w zakresie branż kluczowych dla rozwoju gospodarki, z uwzględnieniem uwarunkowań zielono-cyfrowej zmiany.
Realizację projektu zaplanowano na lata 2024–2029. Pierwsze pół roku poświęcono na przygotowanie, a następnie wprowadzenie do planów oraz programów kształcenia nowych i zmodyfikowanych modułów kształcenia. Proces ten odbywał się przy merytorycznym wsparciu interesariuszy zewnętrznych, czyli firm i instytucji z otoczenia społeczno-gospodarczego. W konsekwencji, poczynając od tegorocznego naboru, studenci w trakcie studiów I stopnia będą uzyskiwać dodatkowe kwalifikacje i nabywać kompetencje istotne w kontekście nie tylko rynku pracy, ale także aktualnych wyzwań gospodarczych i społecznych.
Zespół projektowy zaplanował różnorodne formy wsparcia, co pozwoli na komplementarny rozwój kompetencji. Na przykład zarówno studenci, jak i kadra dydaktyczna mają możliwość uczestnictwa w bezpłatnych certyfikowanych szkoleniach i kursach. Dodatkowo, najlepsi studenci kierunków objętych wsparciem mogą liczyć na płatne trzymiesięczne staże w wiodących przedsiębiorstwach i instytucjach. Ich uczestnicy będą mogli ubiegać się także o zwrot kosztów dojazdu i zakwaterowania.
Można się spodziewać, że realizacja projektu już w najbliższych miesiącach przełoży się na jakościowy skok w infrastrukturze dydaktycznej uczelni. Powstaną zupełnie nowe, bardzo nowoczesne laboratoria służące kształceniu w zakresie branż kluczowych, a dodatkowo rozbudowane zostaną te już istniejące. Mowa m.in. o laboratoriach inteligentnych systemów transportowych, inżynierii ruchu i monitoringu, technik logistycznych, technik symulacyjnych, energetyki odnawialnej oraz pracowni komputerowej dla specjalności budownictwo zeroemisyjne.
Studenci będą też mogli korzystać z pakietów innowacyjnego oprogramowania. Jego znajomość może okazać się dla absolwentów kluczowym elementem przewagi konkurencyjnej na współczesnym rynku pracy.
Harmonogram naborów FERS planowanych w 2024 r. znajduje się na stronie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
MK