Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela – nowa jednostka naukowa, edukacyjna i kulturalna, która ma pogłębiać relacje katolicko-żydowskie w wymiarze międzynarodowym – rozpoczęło swoją działalność na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.
Uroczysta inauguracja odbyła się 17 października w Centrum Transferu Wiedzy KUL. Jednostka, na której patrona wybrano urodzonego w Warszawie żydowskiego filozofa, teologa i poetę Abrahama Joszuę Heszela, będzie funkcjonować w strukturze uniwersytetu. Jak przypomniał ks. prof. Mirosław Kalinowski, idea utworzenia ośrodka naukowo-edukacyjnego tego typu dojrzewała od pierwszych miesięcy jego posługi na stanowisku rektora KUL.
Filary, na których opiera się działalność Centrum, można podsumować hasłem: Wspólna Biblia – Wspólna przeszłość – Wspólna przyszłość. Odnoszą się one do wspólnych korzeni biblijnych, do wspólnoty dziejów obu społeczności, jak również do potrzeby kształtowania przyszłości opartej na dialogu i otwartości na wielokulturowość – powiedział rektor KUL, prezentując główne założenia Centrum Heschela.
Inicjatywa powołania Centrum Heschela KUL została pozytywnie przyjęta przez środowiska żydowskie. Ambasador Izraela w Polsce Yacov Livne ocenił, że będzie ono nie tylko pełniło posługę badawczą, ale przede wszystkim kształtowało postawę otwartości na dialog pomiędzy narodami polskim i żydowskim.
Skupiając się na działalności naukowo-badawczej, Centrum otwiera się na zagadnienia związane z historią, kulturą i dziedzictwem Żydów, jak również na relacjach polsko-żydowskich na przestrzeni wieków, w tym współczesności – napisał dyplomata w liście do uczestników uroczystości. – Cieszę się, że znajdujemy coraz to lepsze, właściwe sposoby rozmawiania o przeszłości – dodał.
Ponadto Yacov Livne podkreślił konieczność kontynuowania prowadzenia pełnego szacunku i zrozumienia dialogu międzyreligijnego, którego propagatorem był patron centrum. Z kolei córka Abrahama J. Heschela, Susannah, która prowadzi badania w Dartmouth College w USA, przypomniała najważniejsze idee swojego ojca, także dotyczące dialogu chrześcijańsko-żydowskiego.
To, co państwo robicie, jest zgodne z przesłaniem mojego ojca, żeby nie być obojętnym wobec siebie – mówiła, wskazując na wartość ducha współpracy i dialogu między judaizmem a chrześcijaństwem.
Działający na rzecz dialogu międzyreligijnego rabin Abraham Skórka, który od wielu lat przyjaźni się z papieżem Franciszkiem, podkreślił, że KUL daje tym samym pozytywną odpowiedź na wezwanie kierowane do Żydów i katolików, by zmieniali bieg historii.
Dzisiaj obejmujecie swojego żydowskiego brata z zobowiązaniem do naprawienia błędów przeszłości i stworzenia dróg dialogu, które pozwolą na przyszłość pełną wzajemnego zrozumienia, pokoju i serdeczności. W tej przyszłości każdy człowiek i naród odnajdzie swoją własną drogę duchową, która zbliży go do Stwórcy – napisał w przesłaniu na uroczystość inauguracji.
Łaciński patriarcha Jerozolimy abp Pierbattista Pizzaballa przypomniał, że historia relacji chrześcijańsko-żydowskich była trudna, dlatego tak wielką wartością jest dialog między bratnimi religiami.
Dialog chrześcijańsko-żydowski jest pierwszym i najbardziej ważnym typem dialogu, bo to jest dialog z naszymi korzeniami. Nie możemy mieć dostępu do nauczania Jezusa Chrystusa, jeżeli nie zdajemy sobie sprawy z jego żydowskich korzeni – mówił, przywołując jedną z najważniejszych książek Heschela pt. „Bóg w poszukiwaniu człowieka”.
Prymas Polski, metropolita gnieźnieński, abp Wojciech Polak zaznaczył w przesłaniu na inaugurację, że każde nowe centrum dialogu katolicko-żydowskiego jest świadectwem otwartości między wyznawcami obu wielkich religii.
Myślę, że w Lublinie, szczególnie w tej części naszej ojczyzny, która w przeszłości była naznaczona obecnością dużych wspólnot żydowskich, to Centrum da nową możliwość nie tylko poznania, ale i do zbliżenia się do myśli żydowskiej – powiedział prymas Polski.
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki podkreślił z kolei, że Centrum Heschela KUL jest realizacją deklaracji soborowej „Nostra aetate” i nauczania Kościoła wyrażonego przez kolejnych papieży.
Deklaracja ta przypomina, że z żadną inną religią Kościół katolicki nie pozostaje w tak bliskiej relacji, ani z żadnym innym narodem nie łączy go tak ścisła więź, jak z judaizmem – zauważył i wskazał na rolę papieża Jana Pawła II, którego określił jako wzór do naśladowania w dialogu katolicko-żydowskim. – Był pierwszym papieżem, który modlił się razem z rabinem o pokój, pierwszym papieżem, który wszedł do synagogi i który odwiedził niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. Jan Paweł II jako pierwszy papież modlił się pod Murem Płaczu, prosząc Boga o wybaczenie i wzajemne braterstwo. Podkreślał również, że antysemityzm jest grzechem – napisał abp Stanisław Gądecki.
Do nauczania II Soboru Watykańskiego i jego wielkiego znaczenia dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego odniósł się również wielki kanclerz KUL, metropolita lubelski abp Stanisław Budzik. Przytoczył słowa Byrona L. Sherwina, ucznia i sekretarza Abrahama J. Heschela, który nazwał mistrza „klejnotem z Bożego skarbca”.
Jego życie było symfonią szlachetnych czynów i wzniosłych myśli. Wyjątkowo skutecznie potrafił wiązać mądrość przeszłości z problemami teraźniejszości – mówił abp Budzik.
Dyrektorem Centrum Heschela KUL jest biblista ks. prof. Mirosław S. Wróbel, który na KUL kieruje Sekcją Nauk Biblijnych; ponadto jest tłumaczem Biblii Aramejskiej i badaczem literatury rabinicznej. Siedzibą nowej jednostki będzie Collegium Iuridicum KUL. Wśród pierwszych projektów jest wspólne katolicko-żydowskie spojrzenie na Biblię: rabini będą komentować teksty Ewangelii, z kolei katoliccy uczeni przeanalizują teksty parasz, które są czytane w synagogach.
Działalność naukowa Centrum skoncentruje się na zagadnieniach historii, kultury i dziedzictwa żydowskiego, głównie na ziemiach polskich, ale także w Europie, Izraelu i na świecie. Przedmiotem badań będzie całościowe ujęcie kwestii wzajemnych stosunków polsko-żydowskich i wspólnego dziedzictwa kulturowego. Wśród zadań w tym obszarze jest m.in. przygotowywanie publikacji naukowych, wydawnictw źródłowych, leksykonów, publikacji o charakterze popularyzatorskim oraz organizowanie konferencji naukowych, forum, spotkań i dyskusji na wybrane zagadnienia z obszaru badań.
Działalność edukacyjna Centrum ma z kolei kształtować dojrzałe postawy obywatelskie, szczególnie wśród ludzi młodych; tu ważne jest rozwijanie dialogu międzyreligijnego i międzynarodowego. Wśród planowanych zadań są m.in. uruchomienie programu visiting professors i wykładowców zewnętrznych w ramach zajęć na KUL, programu wymiany studentów między KUL a uniwersytetami w Izraelu, przygotowywanie wspólnych projektów upamiętniających życie i męczeństwo osób narodowości żydowskiej i polskiej, angażujące młodzież z Polski i Izraela.
Ważnym aspektem działalności Centrum Heschela będzie także medialna edukacja społeczna – upowszechnianie wiedzy i kształtowanie świadomości społecznej poprzez regularne publikacje medialne na temat wyników badań i wydarzeń związanych z działalnością Centrum.
Działalność kulturalna Centrum przybliży kulturę żydowską oraz wzajemne przenikanie się kultur żydowskiej, polskiej i europejskiej. Przewidziano prezentacje filmów dokumentalnych i fabularnych o tematyce żydowskiej i izraelskiej, spotkań z pisarzami i twórcami kultury, dziennikarzami, wybitnymi historykami i badaczami innych dziedzin, organizowanie wystaw połączonych z wykładami, których celem będzie pokazanie rożnych aspektów kultury żydowskiej, wspólnej historii i martyrologii, współorganizacja uroczystości rocznicowych upamiętniających ofiary totalitaryzmów, współpraca związana z opieką nad miejscami pamięci, cmentarzami, pomnikami architektury oraz wykorzystanie nowoczesnych mediów w prezentacji kultury żydowskiej i jej związków z kulturą polską i europejską.
źródło: KUL