Narzędzie IT do pomiaru równości płci w nauce opracowali eksperci Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. Dzięki temu każdy może uzyskać dane, np. na temat kobiet zatrudnionych w sektorze nauki oraz zjawiska szklanego sufitu.
Komisja Europejska i inne instytucje unijne przywiązują dużą wagę do kwestii równości płci. Zarówno we wcześniejszym programie ramowym Horyzont 2020, jak i obecnym – Horyzont Europa – szczególna uwaga zwrócona jest na zapewnienie, w miarę możliwości, równowagi płci w panelach oceniających oraz w innych gremiach doradczych, takich jak rady i grupy eksperckie. Równowaga płci jest bardzo ważnym składnikiem zarówno etapu oceny wniosku, jak i etapu realizacji projektu. W odniesieniu do oceny wniosku obowiązywać będzie zasada, że jeżeli projekty mają równą liczbę punktów oraz taką samą liczbę punktów w kryterium doskonałości (excellence) i wpływu (impact), przy dodatkowej ocenie uwzględnia się liczbę mężczyzn i kobiet wskazanych we wniosku jako kluczowe osoby. Warto więc zadbać o zróżnicowane środowisko pracy i wprowadzić plan równości płci. Od tego może zależeć dofinansowanie projektu badawczego ze środków unijnych. Warto podkreślić także, że począwszy od tego roku, instytucje naukowe uczestniczące w programie muszą posiadać plany równości płci.
Dostrzegając coraz większe znaczenie różnorodności w polityce UE, badacze i eksperci OPI wzięli udział w projekcie GENDERACTION. W ramach niego opracowali specjalne narzędzie IT do mierzenia równości płci.
W projekcie GENDERACTION, w którym wzięli udział badacze OPI, udało się połączyć aspekt społeczny, czyli analizowania polityki naukowej w obszarze równości płci, z aspektem technicznym, czyli budowaniem narzędzi, które wspomagają podejmowanie decyzji w tym zakresie. W projekcie pracowali zarówno nasi informatycy, jak i eksperci z zakresu analizy danych. Efektem tych prac jest narzędzie IT, które w prosty sposób mierzy równość płci. Każdy może skorzystać z dashboardu OPI i sprawdzić, jak kształtuje się udział kobiet i mężczyzn na różnych poziomach nauki, do czego serdecznie zachęcam – mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji.
Konsorcjum projektu GENDERACTION składało się z 13 członków i 5 partnerów stowarzyszonych. Całość koordynował Instytut Socjologii Czeskiej Akademii Nauk. Budżet projektu wyniósł prawie dwa miliony euro.
Dashboard OPI mierzy równość płci w UE
W początkowych fazach GENDERACTION opracowano specjalne wskaźniki do mierzenia równości płci. Gdy były już gotowe, przystąpiono do przygotowania odpowiedniego narzędzia. Eksperci OPI pobrali wiarygodne dane z zewnętrznych źródeł, przede wszystkim z Europejskiego Urzędu Statystycznego, czyli Eurostatu, oraz z OECD. Następnie dane były przetwarzane z użyciem języków R lub Python. Stosowano algorytmy estymacyjne, aby zapewnić kompletność danych i ich użyteczność do śledzenia trendów. Później, w warstwie środkowej obrazów danych i zapytań, użyto języka SQL, a pewne dane dodano do bazy ręcznie, np. dane z raportów Komisji Europejskiej She Figures. W końcowej fazie analityczki OPI opracowały raporty w formie dynamicznej, i tak powstał dashboard OPI.
Użytkownik otrzymuje dostęp do wiarygodnych informacji. Znaleźć tu można dane w podziale na płeć dotyczące studentów, absolwentów i pracowników naukowych w określonych dziedzinach. Może porównać także, jak kształtuje się sytuacja w Polsce, na tle innych państw UE-27. Uzyska również ciekawe informacje, jak różnorodność pod względem płci wpływa na innowacyjność danego państwa – mówi dr Anna Knapińska z Laboratorium Baz Danych i Systemów Analityki Biznesowej w OPI.
Warto dodać, że projekt GENDERACTION będzie kontynuowany. W czerwcu zainaugurowano GENDERACTIONplus w ramach programu ramowego Horyzont Europa. Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy również bierze w nim udział.
Jak wygląda równość płci w polskiej nauce?
Z danych otrzymanych z dashboardu OPI wynika, że w polskiej nauce potrzebna jest intensyfikacja działań w kierunku równości płci. Pod względem udziału kobiet wśród profesorów sytuacja w Polsce wygląda podobnie jak w innych państwach UE-27 (Polska – 25 proc., UE-27 – 26 proc.). Natomiast udział kobiet w gremiach decyzyjnych jest już nieco niższy niż średnia dla UE-27 (Polska – 25 proc, UE-27 – 31 proc.). Największą różnicę widać natomiast w liczbie doktorantek w naukach ICT (Polska – 10 proc., UE-27 – 23 proc).
Więcej na temat równości płci i dashboardu w najnowszym odcinku Akademii OPI PIB.
MK, źródło: OPI PIB