Orhan Pamuk, turecki pisarz, laureat Nagrody Nobla w 2006 roku, otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im., Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uroczystość odbyła się 29 czerwca w Sali Lubrańskiego Collegium Minus.
Poznańska uczelnia wyróżniła najwyższą godnością akademicką jednego z czołowych współczesnych pisarzy, którego książki przetłumaczone na 63 języki sprzedały się w nakładzie 13 mln egzemplarzy.
Przyjęcie Orhana Pamuka do naszej społeczności jest symbolicznym przypieczętowaniem związku dwóch narodów. Twórca, obierając rolę przenikliwego badacza skomplikowanych relacji Wschodu i Zachodu jako formacji kulturowych, staje się tym samym ambasadorem wielowiekowej przyjaźni Polski i Turcji, jedynego państwa, które w przeszłości nie uznało rozbiorów Rzeczypospolitej – powiedziała podczas uroczystości prof. Bogumiła Kaniewska, rektor UAM.
W 2006 roku magazyn „Time” uznał go za jednego ze 100 najbardziej wpływowych ludzi świata. Otrzymując wówczas literacką Nagrodę Nobla, został pierwszym Turkiem uhonorowanym w ten sposób.
Dla mnie wolność słowa i swoboda wypowiadania się są w pewnym sensie czymś, co umożliwia mi ochronę tego, czym się zajmuję. To ochrona tekstu, ja też bronię swojego tekstu, stąd opowiadam się za wolnością słowa w sposób niemalże egoistyczny. Chodzi też o to, żeby zachować ducha humanizmu w tym, co mówimy i co czynimy – mówił Pamuk odbierając dyplom honorowy. – Duch humanizmu i humanistyki opiera się na odkryciach w literaturze i to jest właśnie ta idea dublera niejako, ta fantazja, w której widzimy, że jest ktoś, kto wygląda bądź jest takim człowiekiem jak ja, to w mojej literaturze się pojawia, bawię się tym w moich książkach – zwracał się do zebranych pisarz.
Orhan Pamuk urodził się w 1952 roku w Stambule. Dorastał w dzielnicy Nişantaşı w rodzinie podobnej do tych opisanych w powieściach Cevdet Bej i synowie oraz Czarna księga. Jak opisywał w autobiograficznej powieści Stambuł. Wspomnienia i miasto, swoje dzieciństwo i młodość spędził na malowaniu i rozmyślaniu o przyszłej karierze malarskiej. Porzucił jednak architekturę i malarstwo, by rozpocząć studia dziennikarskie na Uniwersytecie Stambulskim. W wieku 23 lat zdecydował, że zostanie pisarzem – rzucił wszystko, zamknął się w domu i zaczął pisać.
Jego pierwsze dzieło Cevdet Bej i synowie zdobyło nagrodę Wydawnictwa Milliyet za najlepszą powieść. Została ona opublikowana w 1982 roku i w tym samym roku zdobyła także Nagrodę im. Orhana Kemala. W kolejnym roku ukazał się Dom ciszy, przetłumaczony na język francuski i nagrodzony w 1991 roku Prix de la Découverte Européenne. Biały zamek (1985), opowiadający o skomplikowanych relacjach między osmańskim uczonym a jego weneckim niewolnikiem, został przełożony na wiele języków i był pierwszą powieścią Pamuka, która zapewniła mu międzynarodowy rozgłos. Wyjechał wtedy wraz z żoną do Stanów Zjednoczonych, gdzie w latach 1985–1988 był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Właśnie tam napisał większość opublikowanej w 1990 roku Czarnej księgi, w której posługując się postacią adwokata poszukującego zaginionej żony, opisał ulice Stambułu, ich historię, charakter i atmosferę. Powieść ta, przetłumaczona na język francuski i nagrodzona Prix France Culture, utrwaliła pozycję pisarza w świecie literatury, zarówno w Turcji, jak i na świecie.
Inna, Nazywam się Czerwień, wydana w 1998 roku, zdobyła nagrody Prix du Meilleur livre étranger we Francji (2002), Grinzane Cavour we Włoszech (2002) oraz IMPAC Dublin Literary Award w Irlandii (2003). Od połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku Pamuk pisał także artykuły poświęcone prawom człowieka i wolności myśli, w których krytykował państwo tureckie, mimo iż nigdy nie wykazywał zainteresowania polityką. Wybór tych tekstów, ukazujących się zarówno w kraju, jak i za granicą, opublikowano w 1999 roku pod tytułem Inne kolory. Z kolei w 2002 roku ukazała się jego „pierwsza i ostatnia powieść polityczna” Śnieg. Ta opowiadająca o napięciach i przemocy pomiędzy rozpolitykowanymi islamistami, armią, sekularystami oraz nacjonalistami kurdyjskimi i tureckimi powieść, której akcja rozgrywa się w tureckim mieście Kars, uznana została przez „New York Times Book Review” za jedną z 10 najlepszych powieści 2004 roku.
W 2008 roku opublikował Muzeum niewinności, w 2010 roku ukazał się zbiór Manzaradan Parçalar [Fragmenty krajobrazu – nieprzetłumaczone na język polski]. W 2012 roku Orhan Pamuk otworzył w Stambule Muzeum Niewinności i opublikował katalog muzealny Niewinność przedmiotów, Europejskie Forum Muzeów uznało w 2014 roku Muzeum Niewinności za najlepsze muzeum Europy. W lutym 2016 roku ukazała się Rudowłosa. Przedostatnia książka autora jest jedną z najpoczytniejszych i najczęściej dyskutowanych jego powieści. Rok później przetłumaczona została na język włoski i nagrodzona Nagrodą Lampedusa. W tym roku nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazała się kolejna książka pisarza Noce zarazy.
W 2005 roku Pamuk uhonorowany został Pokojową Nagrodą Księgarzy Niemieckich przyznawaną od 1950 roku i uznawaną za najbardziej prestiżową nagrodę w dziedzinie kultury w Niemczech. Jest członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury oraz Chińskiej Akademii Nauk Społecznych. Co roku prowadzi semestralne zajęcia na Uniwersytecie Columbia.
MK, źródło: UAM