Stopniowo wzrasta udział kobiet wśród twórców wynalazków. W ubiegłym roku odsetek pań w gronie twórców zgłoszonych wynalazków w Urzędzie Patentowym RP wyniósł 28%. Dziedzinami, w których kobiety patentują najwięcej, są chemia i biotechnologia.
Jak wynika z opublikowanych właśni danych Urzędu Patentowego RP, kobiety stanowią blisko jedną trzecią wszystkich twórców zaangażowanych w opracowywanie wynalazków przez polskie podmioty, zarówno komercyjne, jak i badawcze. Na przestrzeni ostatnich czterech lat zanotowano wzrost w tym względzie o 5%. Jeśli chodzi o wynalazki, w których co najmniej jednym z twórców była kobieta, to ich udział w ogólnej liczbie w 2023 roku wyniósł 40%. Dla porównania w 2019 roku było to 34%.
Kobiety najczęściej przodują w patentowaniu wynalazków z dziedziny chemii wysokogatunkowych związków organicznych (17%), chemii materiałów podstawowych (9%) oraz biotechnologii (9%). Pod względem geograficznym najwięcej wynalazczyń pochodzi z województwa mazowieckiego (215) oraz lubelskiego (204).
Kobiety projektantki – w Polsce i UE
Kobiety są niedostatecznie reprezentowane w zawodzie projektanta i w tworzeniu designu. Tylko co czwarty projektant wzorów przemysłowych w Unii Europejskiej to kobieta (24%), zresztą podobnie jak w Polsce (25%). W projektowaniu jedynie 21% wzorów zarejestrowanych w UE uczestniczyła przynajmniej jedna projektantka, a w naszym kraju odsetek ten wyniósł 26%. W ciągu ostatnich 20 lat udział projektantek i wzorów przemysłowych tworzonych przez kobiety w UE wzrósł, ale bardzo nieznacznie. W Polsce w tym samym okresie średnioroczny wzrost liczby takich zgłoszeń był na poziomie 22% i zwiększył się z poziomu 18,7% w 2004 roku do 27,3% w 2023 roku. Jak piszą autorzy badania Women in design, przy obecnych tendencjach zniwelowanie tej różnicy między płciami zajęłoby ponad pół wieku.
Kobiety w Polsce najczęściej projektują: materiały i sprzęt biurowy, meble oraz symbole graficzne i logo, a najrzadziej: urządzenia fotograficzne, filmowe i optyczne, maszyny drukarskie i biurowe, urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy i ratunkowy, a także artykuły tytoniowe i sprzęt dla palaczy.
Kobiety wynalazczynie
Najaktywniejszymi twórczyniami, które uczestniczyły w opracowywaniu wynalazków zgłoszonych do Urzędu Patentowego RP w zeszłym roku były Grażyna Żak (29) i Elżbieta Szałkowska (19) z Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego oraz Izabela Major (19) z Politechniki Częstochowskiej. Wybitnym przykładem polskiej twórczyni i naukowczyni jest dr Marta Karczewicz. Jej nazwisko pojawiło się w ponad 400 zgłoszeniach patentowych, z czego prawie 130 uzyskało patenty europejskie. Jest finalistką European Inventor Award 2019, najważniejszego konkursu na świecie dla wynalazców oraz autorką wielu przełomowych wynalazków związanych z kompresją obrazu. To dzięki niej oglądamy filmy na Netflixie, korzystamy ze Skype’a czy Zooma.
Widoczność kobiet w wynalazczości czy tworzeniu rozwiązań z zakresu własności intelektualnej jest istotna dla rozwoju innowacyjnej gospodarki. Dlatego UPRP w ostatnich kilkunastu latach zorganizował pionierską serię międzynarodowych konferencji w ramach cyklu „Innowacyjność i kreatywność kobiet”. Partnerem wydarzenia były: Światowa Organizacja Własności Intelektualnej oraz Urząd UE ds. Własności Intelektualnej.
W 2023 r. w ramach Grupy Krajów Europy Środkowej i Krajów Bałtyckich (CEBS) do współpracy zaproszono projektantki z Europy Środkowo-Wschodniej, które prezentowały swoje prace podczas międzynarodowej wystawy wzornictwa przemysłowego w Genewie. Przykładem niematerialnego dziedzictwa i pierwszego oraz dotychczas jedynego zarejestrowanego w Polsce oznaczenia geograficznego są koronki koniakowskie, a prezeską Fundacji Koronki Koniakowskich jest Lucyna Ligocka-Kohut.
Prezentując dokonania kobiet wynalazczyń, projektantek czy twórczyń, chcemy pokazywać, że ochrona własności intelektualnej to dziedzina, w której kobiety odnoszą sukcesy. Dzięki wiedzy i projektom promującym talenty kobiet wiemy, jak wiele wyzwań przed nimi i cieszę się, że powoli, ale wzrasta liczba kobiet planujących karierę w innowacjach i ekosystemie własności intelektualnej – podkreśla Edyta Demby-Siwek, prezes Urzędu Patentowego RP.
MK