Komisja Europejska oraz Kanada podpisały umowę stowarzyszeniową dającą naukowcom oraz jednostkom badawczym z Kraju Klonowego Liścia możliwość korzystania z programu Horyzont Europa na takich samych zasadach, jak uczestniczące w nim podmioty europejskie.
Negocjacje w sprawie stowarzyszenia Kanady z filarem II HE, który finansuje szerokie spektrum działań badawczo-innowacyjnych, zostały zakończone w listopadzie 2023 roku. To największa część programu, z budżetem w wysokości 52,4 mld euro. Na początku lipca tego roku Kanada oficjalnie stowarzyszyła się z programem Horyzont Europa. Podmioty kanadyjskie mogą teraz dołączać do konsorcjów badawczych w roli partnerów oraz koordynatorów, współpracując tym samym z najlepszymi organizacjami badawczymi na świecie. Otrzymają możliwość finansowania projektów bezpośrednio z programu, natomiast Kanada będzie wnosić wkład finansowy do wspólnego budżetu HE.
Pozostałe filary programu Horyzont Europa, tj. Doskonała baza naukowa i Innowacyjna Europa, pozostają otwarte dla kanadyjskich organizacji i badaczy. Dotyczy to także Działań Marii Skłodowskiej-Curie (MSCA), unijnego programu referencyjnego w zakresie kształcenia doktorantów, szkoleń postdoktorskich i wspólnych badań, który obejmuje połowę bieżących projektów UE i Kanady w ramach programu Horyzont Europa.
Podmioty kanadyjskie uczestniczą obecnie w 155 projektach Horyzontu Europa. Otrzymały dotychczas granty o łącznej wartości ponad 6 mln euro, z czego 2,3 mln euro stanowią dotacje Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). Ponadto kanadyjskim partnerom przyznano 1,9 mln euro na projekty w ramach filaru II oraz 1,8 mln euro w ramach Infrastruktur badawczych.
Stowarzyszenie z programem Horyzont Europa jest kluczowym instrumentem globalnego podejścia Europy do współpracy międzynarodowej w zakresie badań naukowych i innowacji. W maju umowę stowarzyszeniową podpisano z Koreą Południową. Obecnie z programem HE stowarzyszonych jest 19 krajów spełniających szereg kryteriów związanych z ich systemami gospodarczymi, politycznymi oraz badaniami i innowacjami. Trwają negocjacje ze Szwajcarią, a rozmowy przygotowawcze toczą się również z Japonią i Singapurem.
Horyzont Europa to kluczowy unijny program finansowania badań naukowych i innowacji z budżetem w wysokości 93,5 mld euro na lata 2021–2027. W całym programie rozdysponowano do tej pory 37,2 mld euro. Sumę tę przeznaczono na 12 236 projektów z udziałem 24 850 podmiotów ze 167 krajów. Blisko 92% środków, tj. 34,1 mld euro, przypadło beneficjentom z państw członkowskich UE (pozostała część trafiła do państw stowarzyszonych i państw trzecich). W czołówce krajów, które otrzymały dotychczas najwięcej pieniędzy, znajdują się: Niemcy (5,9 mld euro), Francja (4,3 mld euro) i Hiszpania (3,9 mld euro). Polska zajmuje 16 pozycję. Wśród tzw. krajów wideningowych plasujemy się za Grecją i Portugalią.
Umowy grantowe opiewające na 517 mln euro realizują w tej chwili 553 polskie podmioty (to 1,66% środków przyznanych państwom członkowskim UE). W 132 spośród 1084 projektów Polacy pełnią rolę koordynatorów. Ponad połowę polskich środków z Horyzontu Europa (56,7%) zgarnął sektor nauki. W podziale 293,3 mln euro uczestniczy 170 instytucji (102 koordynacje). Liderem podmiotów naukowych jest Uniwersytet Warszawski, którego naukowcy biorą udział w rekordowej liczbie 76 przedsięwzięć, z których 19 koordynują. Na stołeczną uczelnię trafiło z tego tytułu już ponad 35,7 mln euro.
Beata Oleksy, MK, źródło: KPK