W roku akademickim 2019/2020 na uczelniach publicznych 58 proc. studentów stanowiły kobiety. Rośnie ich udział na kierunkach związanych z nowymi technologiami i informatyką – wynika z raportu przygotowanego przez Fundację Edukacyjną Perspektywy i Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy.
Raport „Kobiety na politechnikach 2021” zaprezentowano 22 kwietnia. Wynika z niego, że w poprzednim roku akademickim kobiety stanowiły 58% wszystkich studiujących na uczelniach publicznych. Jednak, gdy weźmie się pod uwagę tylko uczelnie techniczne, widać już wyraźną dominację mężczyzn. Odsetek pań spada w nich do 35 proc. Wzrasta udział kobiet na kierunkach związanych z nowymi technologiami i informatyką. Tempo tego wzrostu jest jednak niskie i występują duże różnice pomiędzy uczelniami. W okresie 2015–2020 udział kobiet wśród studentów tych kierunków, zarówno na uczelniach publicznych, jak i niepublicznych, zwiększył się zaledwie o jeden punkt procentowy i wyniósł 16%. Nawet w tych publicznych szkołach wyższych, na których kobiety stanowią zdecydowaną większość, kierunki nowo technologiczne pozostają domeną mężczyzn. Przykładowo, na uczelniach pedagogicznych studentki tych kierunków stanowią tylko 20 proc.
Szczególnie istotnym kierunkiem z perspektywy potrzeb rozwojowych gospodarki i społeczeństwa jest informatyka. Zwłaszcza w kontekście gwałtownego przyspieszenia digitalizacji spowodowanego pandemią COVID-19. Udział kobiet wśród studentów IT wynosi 15 proc. Dobra wiadomość jest taka, że wzrósł na publicznych uczelniach technicznych w ostatnich 5 latach o 3 punkty procentowe. Przyczyniają się do tego działania proponowane przez Fundację, takie jak nagrodzony przez Komisję Europejską za najlepsze działania na rzecz kobiet w IT w UE program „IT for SHE”, stypendia „Nowe Technologie dla Dziewczyn” czy największa konferencja dla kobiet w IT&TECH w Europie – „Perspektywy Women in Tech Summit” – komentuje dr Bianka Siwińska, szefowa Perspektywy Women in Tech
Wciąż na polskich uczelniach widoczne są duże różnice pomiędzy płciami. Na publicznych uczelniach technicznych trzy najpopularniejsze kierunki wśród kobiet w roku akademickim 2019/2020 to kosmetologia (99 proc. kobiet), pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna (98 proc.) oraz zoofizjoterapia (95 proc). Z kolei mężczyźni mają zdecydowaną przewagę liczebną na takich kierunkach, jak elektrotechnika, automatyka i informatyka przemysłowa oraz mechatronika pojazdów (po 93 proc.).
Ciekawie prezentują się dane dotyczące niepublicznych szkół wyższych, które kształcą 322 tys. studentów. Po zapaści w latach 2011–2017, w roku akademickim 2019/2020 ponownie, w odniesieniu do poprzedniego, liczba studiujących wzrosła o 3 proc. Trend zwyżkowy jest jeszcze bardziej widoczny w przypadku uczelni niepublicznych oferujących studia na kierunkach technicznych. W okresie 2015–2020 liczba studentów zwiększyła się tam aż o 22 proc. – z prawie 129 tys. do ponad 157 tys. Niestety, równocześnie zaobserwowano spadek udziału kobiet wśród danej grupy studentów (z 59 proc. do 55 proc.).
Spośród uczelni technicznych największy udział kobiet na kierunkach nowo technologicznych zaobserwowano w roku akademickim 2019/2020 na Akademii Górniczo‐Hutniczej w Krakowie. Jednak nawet na AGH nieznacznie przekroczył on jedną piątą ogółu studentów. Najniższe natomiast wskaźniki odnotowano na Uniwersytecie Technologiczno‐Humanistycznym im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Akademii Techniczno‐Humanistycznej w Bielsku‐Białej oraz na Uniwersytecie Morskim w Gdyni (po 5 proc. w każdym przypadku).
Kierunkiem informatycznym z najwyższym udziałem kobiet (71 proc.) wśród studentów uczelni badawczych jest zarządzanie informacją na UJ. Krakowska uczelnia dokonała również największego postępu pod względem zwiększania proporcji kobiet wśród studentów kierunków nowo technologicznych i informatycznych – między 2015 i 2020 rokiem nastąpił wzrost odpowiednio z 30 do 36 proc. oraz z 29 do 35 proc. Sześciopunktowy wzrost udziału kobiet na kierunkach informatycznych odnotowała także inna krakowska uczelnia – AGH. Średnio na publicznych uczelniach technicznych udział kobiet wśród studentów kierunków informatycznych zwiększył się w tym okresie o trzy punkty procentowe – z 12 do 15 proc.
Co ciekawe, dane nie tylko z Polski, ale także z innych z państw, pokazują zdecydowanie większą determinację i wytrwałość kobiet w studiowaniu. Mężczyźni częściej rezygnują ze studiów w trakcie ich trwania. W Polsce różnica na niekorzyść mężczyzn wynosi aż 15 procent. Na wszystkich uczelniach technicznych (publicznych i niepublicznych) wśród rozpoczynających naukę w roku akademickim 2019/2020 kobiety stanowiły 44 proc. ogółu studentów, ale w gronie absolwentów z tego roku była ich już połowa.
W 2020 roku studia na kierunkach nowo technologicznych ukończyło prawie 29 tys. osób, z tego na kierunkach informatycznych – prawie 15 tys. Dla kierunków nowo technologicznych udział kobiet wśród absolwentek z 2020 roku wyniósł już jednak zaledwie 20 proc., a dla kierunków informatycznych – o jeden procent mniej. Analiza w czasie pokazuje, że w ostatnich latach proporcja kobiet wśród absolwentów prawie się nie zmienia.
Kobietom jest trudniej również osiągnąć tytuł profesora. Tak zwany indeks szklanego sufitu (glass ceiling index, GCI) pokazuje, jakie szanse mają kobiety na osiągnięcie najwyższej pozycji w hierarchii akademickiej. Gdy GCI wynosi 1, to mamy do czynienia z równością płci. Natomiast, im wyższa wartość wskaźnika, tym trudniejsza jest sytuacja kobiet. Podczas gdy na wszystkich uczelniach publicznych w 2020 roku indeks szklanego sufitu wyniósł 1,76, to na uczelniach technicznych osiągnął on wartość 2. Jeszcze trudniej jest uzyskać tytuł profesora kobietom zatrudnionym na uczelniach niepublicznych o profilu technicznym (GCI=2,36) – prezentuje dr Anna Knapińska, autorka raportu „Kobiety na politechnikach 2021” i główna specjalistka badawczo-techniczna w Laboratorium Baz Danych
i Systemów Analityki Biznesowej w OPI PIB.
Wszystkie dane wykorzystane w raporcie „Kobiety na politechnikach 2021” pochodzą ze Zintegrowanego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on.
MK, źródło: OPI