Mowa nienawiści i hejt w sieci – bo warto te dwie kategorie rozróżnić – towarzyszą nam codziennie. Ich ofiarami padają politycy, osoby publiczne, celebryci, grupy mniejszościowe (etniczne, narodowościowe, religijne, o odmiennej orientacji seksualnej), osoby niepełnosprawne czy wreszcie przeciętni użytkownicy internetu. Książka, która ukazała się niedawno nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego, mówi wręcz o hejterstwie jako „nowej praktyce kulturowej”: https://wydawnictwo.uni.lodz.pl/produkt/hejterstwo-nowa-praktyka-kulturowa/
Kogo i jak hejtują Polacy opowiada dr Monika Kopytowska, z Wydziału Filologicznego UŁ, koordynator międzynarodowego projektu C.O.N.T.A.C.T.: https://www.youtube.com/watch?v=V_gnQxYYsZc
Widać też, że choć wiele osób uważa mowę nienawiści za zachowanie naganne, nie opowiada się za jej zakazem powołując się na wartość, jaką ma dla nich wolność słowa.
Warto pamiętać, że „mowa nienawiści” jest przestępstwem i podlega karze na mocy odpowiednich przepisów prawnych. W polskich zapisach prawnych termin „mowa nienawiści”, który jest określeniem bardzo ogólnym, nie występuje. Różne formy tego zjawiska opisywane są w sumie w kilkunastu artykułach kodeksu karnego, cywilnego i kodeksu pracy.
Czy możemy coś zrobić? Długofalowa strategia ograniczania języka wrogości musi być realizowana dwutorowo. Po pierwsze, problem mowy nienawiści eskaluje dzięki przyzwoleniu społecznemu, potrzebny jest więc aktywny sprzeciw obywatelski (zgłaszanie mowy nienawiści administratorom stron internetowych) i skuteczne mechanizmy prawne.
Z drugiej strony, konieczne jest tworzenie struktur, w ramach których obywatele mogliby nabyć wiedzę i umiejętności niezbędne do racjonalnego reagowania na odmienność kulturową i do skutecznej komunikacji międzykulturowej. Na poziomie praktycznym oznacza to systematyczną edukację w tym zakresie.
Duża część mowy nienawiści obecnej w Internecie skierowana jest przeciwko imigrantom lub uchodźcom. Dlatego niezbędne jest zwiększanie wiedzy obywateli na temat szkodliwego działania stereotypów, nieakceptowalnych przejawów rasizmu czy jednostronnej, niesprawiedliwej oceny imigrantów, a jednocześnie pokazywanie tzw. dobrych praktyk współdziałania mieszkańców państwa przyjmującego z imigrantami. Kluczowym celem jest tu wypracowanie umiejętności krytycznej oceny informacji znalezionych w Internecie
Honorata Ogieniewska