Druga z cyklu debat organizowanych w ramach Areopagu Uniwersytetów odbyła się na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dyskusja dotyczyła granic etycznych w medycynie.
Debaty odbywają się pod hasłem „Świat w dobie COVID-u”. Każda poświęcona jest innej tematyce. Biorą w nich udział naukowcy reprezentujący największe polskie uczelnie uczestniczące w projekcie: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, który był inicjatorem przedsięwzięcia.
W auli Collegium Novum UJ spotkali się: prof. Dominika Dudek (UJ) – specjalistka w zakresie psychiatrii klinicznej, prof. Zbigniew Izdebski (UW) – seksuolog, doradca rodzinny, specjalista w zakresie zdrowia publicznego, dr Wojciech Lewandowski (KUL) – etyk zajmujący się kryteriami racjonalności rozumowań praktycznych i zagadnieniami bioetycznymi oraz dr hab. Andrzej W. Nowak – badacz kontrowersji naukowo-społecznych i procesów wytwarzania lęków, wątpliwości i ignorancji (UAM). Spotkanie prowadził prof. Marek Sanak z Collegium Medicum UJ.
Każdy z panelistów miał możliwość wypowiedzenia się na temat wiodący spotkania w ujęciu sugerowanym przez dziedzinę, którą reprezentuje. Dr Wojciech Lewandowski skupił się na wyzwaniach etycznych, granicach wolności, odpowiedzialności za drugiego człowieka. Dr hab. Andrzej W. Nowak skoncentrował się na tym, co pandemia zmieniła w sposobie myślenia, w systemie wartości. Prof. Zbigniew Izdebski mówił o zmianach społecznych, zmianach w rodzinie, w relacjach międzyludzkich i intymnych. Z kolei prof. Dominika Dudek opowiadała o wpływie pandemii na zdrowie psychiczne.
Pandemia pokazała, że nie ma można mówić o zdrowiu człowieka bez uwzględnienia zdrowia psychicznego – przekonywała kierownik Katedry Psychiatrii i Kliniki Psychiatrii Dorosłych UJ Collegium Medicum. – Od wiosny 2020 roku ukazują się publikacje naukowe, które donoszą o negatywnym wpływie pandemii na stan psychiczny, obserwujemy epidemię zaburzeń depresyjnych i stresu posttraumatycznego. Źródłem lęku jest bezprecedensowa sytuacja – bezpieczny świat stał się nieprzewidywalny. Wszyscy musieli zrewidować swoje marzenia plany. Pojawiła się niepewność, strach przed śmiercią, obawa o dalsze losy świata – dodała.
Wskazała także na kwestię izolacji społecznej, stratę poczucia kontroli nad swoim życiem, znaczny wzrost spożycia środków uspokajających i antydepresantów. Jak zaznaczyła, również sama infekcja nie jest obojętna dla psychiki – wirus SARS-CoV-2 to wirus neurotropowy, zatem wpływa na neurologię, z kolei niewydolność oddechowa wpływa na funkcjonowanie mózgu.
Dr hab. Andrzej W. Nowak przekonywał, że nauka odgrywa istotną rolę w stabilizacji świata, ma sens, gdy pomaga nam w uporaniu się z lękiem. Zauważył, że wiedza jest stabilizatorem, z drugiej jednak strony nadmierna ilość informacji wzmaga lęki i wątpliwości. Zwracał uwagę także na pewne linie napięcia. Jedną z nich scharakteryzował jako podwójne oblicze naukowców – inną zachowują w laboratorium, gdzie dowolnie eksperymentują, nie będąc pewnymi rezultatów pracy, drugą pokazują w życiu publicznym, gdzie nie mogą się przyznać do wątpliwości. Na jeszcze innej płaszczyźnie ściera się obalająca mity oświeceniowa pewność z postawą, którą cechuje obawa przed własnymi wynalazkami.
Pandemia pokazała, iż można przetrwać kryzysy poczucia bezpieczeństwa, jeśli mamy poczucie, że tworzymy udany związek – stwierdził prof. Zbigniew Izdebski, prezentując wyniki swoich badań, z których wynika, że 75% Polek i Polaków wskazuje miłość jako warunek udanego życia seksualnego.
Większość z nich swoje związki określa jako dobre (84%), a gdyby jeszcze raz miało podejmować decyzję, wybrałoby tę samą osobę do związku. Co piąty badany ocenił, że jego związek się wzmocnił w czasie pandemii. Jedynie u 6% z respondentów pojawiła się myśl o rozwodzie. Jednocześnie prof. Izdebski zauważył, że napotkał dużą liczbę ludzi w kryzysie psychicznym, spośród których najbardziej dotknięci są młodzi do 29 roku życia – uczniowie, studenci, którzy przed pandemią intensywnie przebywali w grupie rówieśniczej.
Znaczeniu terminu odporności stadnej, które odnosić można do kategorii dobra wspólnego oraz pobudkom stojącym za decyzjami o zaszczepieniu się, poświęcone było wystąpienie dr. Wojciecha Lewandowskiego. Według przytoczonych przez niego danych z USA, najważniejszymi motywami podjęcia decyzji o szczepieniu są: wzrost liczby zakażonych, strach wywołany chorobą i śmiercią osoby bliskiej, strach związany z niewydolnością służby zdrowia, chęć uczestniczenia w życiu publicznym.
Emocje, które kierują nami jako społeczeństwem są podobne do emocji panujących na rynkach finansowych: chciwość i strach. Opierając się na przemyśleniach, które w wydanej w 2018 roku książce „The Ethics of Vaccination” wyraził Alberto Giubilini, ludzi do zaszczepienia się powinien skłaniać motyw altruistyczny – ochrona najsłabszych. Nas motywuje głównie strach, a nie odpowiedzialność za dobro wspólne. Jest to impas, z którego nie wiadomo jak wyjść – dodał naukowiec z Lublina.
Areopag Uniwersytetów to przedsięwzięcie zainicjowane przez ks. prof. Mirosława Kalinowskiego, rektora KUL. Główna idea, jaka przyświeca pomysłowi, opiera się na debacie publicznej dotyczącej wyzwań współczesności w przestrzeni uniwersyteckiej. Podczas niej rektorzy, eksperci, naukowcy oraz studenci rozmawiają o świecie w dobie koronawirusa. W spotkaniach mogą uczestniczyć wszyscy zainteresowani omawianym zagadnieniem. Propozycję współtworzenia cyklu podjęli rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tematem pierwszej debaty, zorganizowanej w październiku na KUL, były wartości w dobie COVID-u. Kolejne spotkania odbędą się 6 grudnia na UAM w Poznaniu („Nauki humanistyczno-społeczne, relacje społeczne”) i 10 stycznia 2022 r. na Uniwersytecie Warszawskim („Ekonomia, gospodarka, finanse, zarządzanie”).
Patronat Honorowy nad cyklem sprawuje Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
źródło: UJ