Nowa forma ewaluacji jakości kształcenia językowego w szkolnictwie wyższym

W 2011 roku prof. Regis Ritz, występując na międzynarodowej konferencji w Warszawie „O językach w kształceniu uniwersyteckim w Europie”, zwrócił uwagę na akronim nazwy polityki językowej w szkolnictwie wyższym w angielskiej wersji językowej – Higher Education Language Policy – HELP (POMOCY!) i zauważył, że znakomicie odzwierciedla on sytuację europejskich języków obcych, które są w niebezpieczeństwie i potrzebna jest szybka i konstruktywna pomoc.

Czy po 10 latach sytuacja zmieniła się na lepsze? W nauczaniu języków obcych w polskim szkolnictwie wyższym zdecydowanie tak! W tym okresie odbyła się projakościowa reorientacja akademickich ośrodków językowych (AOJ), które istnieją prawie w każdej uczelni publicznej oraz w większości wyższych szkół niepublicznych. Wiele z nich nie tylko utworzyło wewnętrzne systemy zapewniania jakości kształcenia językowego, często jedne z lepszych na uczelniach, ale również stało się wielozadaniowymi organizacjami o nowoczesnych strukturach zarządzania i wysoko rozwiniętej kulturze jakości.

Inicjatywa stowarzyszenia SERMO

Istniejące od 2006 roku Stowarzyszenie Akademickich Ośrodków Nauczania Języków Obcych SERMO współtworzy politykę językową w Polsce, wyznacza standardy jakości w nauczaniu i uczeniu się języków obcych w szkołach wyższych, promuje dobre praktyki dydaktyczne oraz projekty językowe, realizowane zarówno przez członkowskie ośrodki językowe, jak i przez inne jednostki nie należące do SERMO. Jako członek Europejskiej Konfederacji Akademickich Ośrodków Językowych CERCLES, składającej się z niezależnych narodowych stowarzyszeń z 22 krajów Europy, SERMO przyczynia się do ujednolicenia standardów jakości kształcenia językowego w Europie.

Akademickie ośrodki językowe jako ogólnouczelniane lub międzywydziałowe jednostki uczelni nie są akredytowane przez Polską Komisję Akredytacyjną oraz inne środowiskowe komisje akredytacyjne. Nie ma również środowiskowej komisji akredytacyjnej, która zajmowałaby się oceną procesu kształcenia językowego w szkolnictwie wyższym. W związku z powyższym SERMO wykazało się inicjatywą wypełnienia luki istniejącej w systemie akredytacyjnym w szkolnictwie wyższym w Polsce i we wrześniu 2020 roku powołało środowiskową komisję akredytacyjną (KAS) pierwszej kadencji (2020–2024) w składzie: dr Irina Modrzycka, prof. uczelni (Politechnika Wrocławska), dr Magdalena Nowacka (Uniwersytet Łódzki), mgr Lucyna Skwarko (Politechnika Warszawska), mgr Anna Krukiewicz-Gacek (Akademia Górniczo-Hutnicza) oraz mgr Joanna Patan (Politechnika Koszalińska).

Od momentu powołania komisja opracowała pakiet podstawowych dokumentów wspierających pracę komisji, dokumenty dla AOJ wykorzystywane przy ubieganiu się o akredytację SERMO oraz cały szereg dokumentów wewnętrznych potrzebnych do przeprowadzenia postępowania oceniającego. Od stycznia do kwietnia 2021 roku członkowie komisji przeprowadzili cykl szkoleń dla kandydatów na ekspertów Komisji Akredytacyjnej SERMO – doświadczonych nauczycieli akademickich, specjalistów o wysokich kwalifikacjach zawodowych, których zgłosiły ośrodki językowe stowarzyszone w SERMO. W kwietniu 2021 roku został powołany Zespół Ekspertów KAS składający się z przedstawicieli różnych typów szkół wyższych.

Akredytacja SERMO

Środowiskowa akredytacja SERMO jest systemem zewnętrznej oceny jakości kształcenia zbudowanym na zasadach dobrowolności i bezstronności, systemem jednolitej oceny jakości kształcenia w akademickich ośrodkach językowych opartym na przyjętych przez SERMO kryteriach i standardach projakościowych. Istotą akredytacji jest ewaluacja jakości kształcenia i formalne potwierdzenie, że AOJ spełnia wymagania progowe – ustalone i zaakceptowane przez SERMO kryteria i standardy jakości.

Przy opracowaniu własnego systemu akredytacji KAS opierała się na wieloletnich doświadczeniach i osiągnięciach PKA oraz innych komisji środowiskowych, dopasowując je do specyfiki funkcjonowania AOJ. Akredytacja SERMO bazuje na 8 kryteriach oceny jakości kształcenia składających się z 22 standardów, które są kompatybilne z kryteriami oceny PKA oraz innych środowiskowych komisji akredytacyjnych. To system opracowany na podstawie koncepcji S.M.A.R.T:

S = specific (skonkretyzowany) – akredytacja opiera się na konkretnych, jednoznacznie sformułowanych kryteriach i standardach;

M = measurable (mierzalny) – ocena spełnienia kryteriów i standardów bazuje na opracowanych miernikach liczbowych pozwalających na określenie stopnia spełnienia standardów i kryteriów oraz zapewnia wymierną obiektywność i „sprawiedliwość” oceny;

A = achievable (osiągalny) / ambitious (ambitny) – uzyskanie akredytacji przez AOJ jest ambitnym celem stosunkowo trudnym do zrealizowania, ale możliwym do osiągnięcia;

R = relevant (istotny) – przystąpienie do postępowania akredytacyjnego ma istotne znaczenie dla dalszego rozwoju jednostki, a otrzymany certyfikat jako dowód wysokiej jakości kształcenia stanowi wymierną wartość AOJ;

T = timebound (określony w czasie) – proces akredytacyjny ma dokładnie określone ramy czasowe dla pracy KAS, ekspertów oraz dla AOJ, a biorąc pod uwagę fakt, że jakość nie jest wartością stałą, akredytacja SERMO nie jest jednorazową akcją i jest przyznawana na ustalony okres, po którym AOJ będzie mógł poddać się ponownej ocenie.

Korzyści wynikające z uzyskania akredytacji SERMO

Akredytacja niesie ze sobą liczne i istotne korzyści dla wszystkich uczestników procesu kształcenia językowego w szkołach wyższych.

Korzyści dla akademickiego ośrodka językowego:

usprawnienie systemu zarządzania jakością we wszystkich obszarach działalności AOJ;
wzbogacenie oferty lektoratów i kursów językowych, dostosowanie do aktualnych trendów w nauczaniu języków obcych, wprowadzenie nowych metod i technik nauczania, w tym nauczania zdalnego;
zaplanowanie rozwoju zawodowego pracowników zgodnego ze strategią rozwoju jednostki oraz indywidualnymi potrzebami pracowników, co skutkuje podnoszeniem kwalifikacji zawodowych kadry dydaktycznej;
usprawnienie komunikacji wewnętrznej, integracja pracowników, wzmocnienie pracy zespołowej, mobilizacja do wspólnego działania oraz poczucie solidarności zawodowej, co kształtuje nowoczesny etos pracy, którego mottem jest „Dawna praca to dziś współpraca”;
zwrócenia uwagi władz uczelni na rolę AOJ w strukturze uczelni, znaczenie kompetencji językowych dla studentów i absolwentów oraz uświadomienie, że kształcenie językowe jest ważną częścią edukacji uniwersyteckiej oraz wspólną sprawą całej społeczności akademickiej uczelni.

Korzyści dla studentów:

korzystanie z wysokiego poziomu kształcenia językowego;
rozwój i doskonalenie kompetencji interkulturowej, dzięki której zwiększają się szanse studiowania na uczelniach zagranicznych oraz zatrudnienia na rynku pracy w firmach międzynarodowych i wielokulturowych;
wzmocnienie autonomii w procesie uczenia się oraz wspieranie indywidualizacji procesu kształcenia opartego na większej samodzielności studentów;
możliwość zdawania wystandaryzowanego egzaminu certyfikującego i otrzymania certyfikatu ACERT SERMO potwierdzającego kompetencje językowe i uznawanego w Polsce i w Europie (np. przez CercleS i NULTE).

Korzyści dla uczelni:

zapewnia interesariuszom wewnętrznym i zewnętrznym wysoką jakość nauczania języków obcych oraz odpowiednie efekty kształcenia i kompetencje językowe absolwentów;
umożliwia wydziałom uczelni, w przypadku akredytacji krajowych (przez PKA oraz komisje środowiskowe) i zagranicznych, podkreślenie w swoim raporcie samooceny, że lektoraty na uczelni są prowadzone przez akredytowany AOJ;
dla kandydatów na studia, również z zagranicy, stanowi dodatkową zachętę przy wyborze uczelni.

W akredytacji SERMO istotnym czynnikiem są także korzyści wspólne dla całego językowego środowiska akademickiego, które będą wynikać z przeprowadzenia coraz większej liczby akredytacji:

tworzenie przez Komisję Akredytacyjną SERMO bazy akredytowanych ośrodków, promocja najlepszych polskich ośrodków językowych oraz dobrych praktyk dydaktycznych;
ustalenie mocnych i słabych stron kształcenia językowego w szkołach wyższych;
wykrycie przyczyn ewentualnego niespełnienia kryteriów jakości oraz pomoc w doskonaleniu procesu kształcenia na podstawie konkretnych rekomendacji;
możliwość nawiązania i utrzymywania profesjonalnych kontaktów z kolegami ze środowiska akademickiego w kraju i za granicą oraz instytucjami prowadzącymi wzmożoną projakościową politykę językową (np. SERMO i CercleS), którzy w swojej pracy opierają się na tych samych lub podobnych kryteriach i standardach jakości kształcenia językowego;
zwiększona konkurencyjność akredytowanych akademickich ośrodków językowych, przygotowanych do prowadzenia lektoratów w formie tradycyjnej, hybrydowej oraz zdalnej wobec licznych firm/szkół językowych stosujących platformy elearningowe o różnym stopniu dostosowania do wymogów szkolnictwa wyższego.

Dlaczego warto uzyskać akredytację SERMO?

Uzyskanie akredytacji i posiadanie Certyfikatu Akredytacji SERMO to wiele wartości dodanych dla AOJ:

uzyskanie przewagi wizerunkowej nad innymi AOJ w obszarze polskich szkół wyższych dzięki potwierdzeniu wysokiej jakości kształcenia językowego;
świadectwo tego, że AOJ dba o pozycję swojej jednostki we wspólnocie akademickiej, spełniając analogiczne kryteria i standardy jakości jak podstawowe jednostki uczelni podlegające systematycznej obowiązkowej akredytacji PKA, co powoduje wzrost zaufania środowiska akademickiego uczelni do AOJ i wzrost jego prestiżu, a także możliwości współpracy z przedstawicielami innych dyscyplin naukowych podczas realizacji innowacyjnych projektów na poziomie uczelni;
ważne narzędzie marketingowe pozwalające AOJ konkurować na rynku usług komercyjnych (kursy językowe, tłumaczenia), dodatkowe godziny pracy oraz dodatkowe zarobki dla lektorów oraz możliwość nawiązania współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym regionu;
możliwość pozyskiwania dodatkowych środków finansowych z uczelni w ramach działań projakościowych oraz poprzez udział w projektach krajowych i międzynarodowych;
kluczowy argument np. w staraniu się AOJ o zwiększenie liczby godzin przewidzianych na naukę języków obcych, szczególnie na II stopniu studiów;
ważny pozytywny sygnał dla władz uczelni, że nauczyciele języków nie działają w odosobnieniu, szczególnie w przypadku przynależności do stowarzyszeń branżowych;
funkcjonowanie w stabilnym otoczeniu, w którym pracownicy identyfikują się z miejscem zatrudnienia, współtworzą środowisko pracy i przestrzegają wspólnych zasad działania opartych na kulturze jakości.

Kto może uzyskać akredytację SERMO?

O akredytację SERMO mogą się starać akademickie ośrodki językowe zajmujące się nauczaniem języków obcych w wyższych szkołach publicznych i niepublicznych wszystkich typów (w uniwersytetach, uczelniach technicznych, rolniczych, ekonomicznych, pedagogicznych, morskich, uniwersytetach medycznych, akademiach wychowania fizycznego, wyższych szkołach zawodowych i innych) zainteresowane uzyskaniem potwierdzenia wysokiej jakości oferowanych przez siebie usług edukacyjnych.

dr Irina Modrzycka, Politechnika Wrocławska (przewodnicząca KAS)

dr Magdalena Nowacka, Uniwersytet Łódzki, Head of International Hub (członek KAS)

Dyskusja (0 komentarzy)