„Archiwum Żydów Poznania i Wielkopolski” powstaje w Bibliotece Uniwersyteckiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W kolekcji gromadzone będą materiały w postaci dokumentów, wspomnień, listów, kart pocztowych, fotografii, nagrań dźwiękowych i filmowych.
Celem „Archiwum” jest pozyskiwanie – we współpracy z Fundacją Tu żyli Żydzi – materiałów archiwalnych od potomków Żydów poznańskich i wielkopolskich, opracowanie ich, digitalizacja oraz udostępnianie dla celów naukowych i popularnonaukowych. W kolekcji znajdą się dokumenty, wspomnienia, listy, karty pocztowe, fotografie, nagrania dźwiękowe i filmowe oraz inne pamiątki, stanowiące ślady przeszłości Żydów mieszkających w Poznaniu i na terenie Wielkopolski.
Jako pierwszą do „Archiwum”, działającego w ramach Pracowni Rękopisów, pozyskano spuściznę Noacha Lasmana (1924–2018), poznaniaka, geologa i pisarza. Lasman, urodzony w Kaliszu, od 1927 r. wraz z rodziną zamieszkał w Poznaniu, kształcił się tu w Gimnazjum im. Bergera. Podczas okupacji przebywał na Podlasiu, był więźniem obozu pracy w Siedlcach, ukrywał się w lesie w okolicach Łosic, a w sierpniu 1944 r. wstąpił do II Armii Ludowego Wojska Polskiego. W latach 1948–1957 mieszkał w Poznaniu, studiował geologię i pracował jako geolog w przemyśle materiałów budowlanych. W 1957 r. wyemigrował z rodziną do Izraela. Jako geolog pracował m.in. w Izraelu, na Madagaskarze, Etiopii, Kolumbii i Nikaragui. Po przejściu na emeryturę, na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, poświęcił się zbieraniu materiałów dotyczących losów poznańskich Żydów w czasie i po II wojnie światowej. Prowadził korespondencję z ludźmi z całego świata, pisał wspomnienia i powieści oparte na swoich doświadczeniach (część z nich opublikowano, np. „Pięćdziesiąt kilometrów od Treblinki”, „Szosa”, „Wspomnienia z Polski: 1 sierpnia 1944 – 30 kwietnia 1957”), organizował spotkania poznańskich Żydów. W 2019 r. ukazała się książka „Wspomnienia z trzech światów”, zbierająca różne publikowane i niepublikowane teksty wspomnieniowe Lasmana, w opracowaniu Andrzeja Niziołka.
źródło: UAM