Prof. Wojciech Żurek, wybitny specjalista w dziedzinie fizyki kwantowej z Los Alamos National Laboratory, został doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Najwyższa godność akademicka został przyznany uczonemu, którego liczne osiągnięcia mają fundamentalne znaczenie dla fizyki kwantowej i statystycznej oraz astrofizyki. Doceniono go m.in. za: fundamentalne badania nad zjawiskami dekoherencji i wyjaśnienie, jak własności klasyczne obserwowanego świata wyłaniają się w wyniku oddziaływań i korelacji układu kwantowego z innymi układami otoczenia; za udowodnienie niemożności replikowania („klonowania”) nieznanych stanów kwantowych, co stanowi współcześnie podstawę kwantowej kryptografii i kwantowego przekazu informacji; za rozwinięcie teorii dynamicznych przejść fazowych i podanie mechanizmu (Kibble’a – Żurka) pojawiania się w nich defektów topologicznych oraz za wieloletnie pielęgnowanie związków z polskim środowiskiem naukowym, w tym opiekę nad młodymi badaczami z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Od 1981 roku prof. Żurek zajmuje się fundamentalnymi problemami fizyki kwantowej, m.in. dekoherencją, kwestią reguły Borna i teorią pomiarów na układach kwantowych. Uzyskane przez niego w tej dziedzinie wyniki mają nie tylko ogromne znaczenie poznawcze, ale też stanowią teoretyczne podstawy dla konstrukcji komputerów kwantowych. Uczony jest również wiodącym badaczem w dziedzinie przejść fazowych, specjalizującym się w tzw. dynamicznych przejściach fazowych.
Zajmowanie się „interpretacją mechaniki kwantowej” 40 lat temu uchodziło w najlepszym razie za niegroźne dziwactwo, niekoniecznie ułatwiające młodemu adeptowi nauki dalszą karierę akademicką. Jednak Wojciech Żurek różnił się od większości „interpretatorów” utrzymując, że mechanika kwantowa sama potrafi dostarczyć swojej interpretacji. Przełomu dokonały wówczas dwa wydarzenia – zaproponowana przez Richarda Feynmana koncepcja komputerów kwantowych, jak i opublikowanie przez Johna Archibalda Wheelera i Wojciecha Żurka w formie książkowej zbioru artykułów dotyczących fundamentalnych aspektów mechaniki kwantowej. Polski naukowiec, rozwijając zapoczątkowaną przez Zeha teorię dekoherencji, przez szereg lat konsekwentnej pracy pokazał, jak świat klasyczny wynika z mechaniki kwantowej i rozwinął współczesną teorię pomiaru, wykraczając poza mało satysfakcjonujący, standardowy obraz „kolapsu funkcji falowej” – przypomniał w laudacji prof. Jakub Zakrzewski.
Prof. Wojciech Żurek jest nie tylko znanym i cenionym fizykiem, ale także znakomitym, porywającym wykładowcą. Od wielu lat inicjuje i angażuje się w aktywną współpracę fizyków Uniwersytetu Jagiellońskiego i Los Alamos National Laboratory. Przyczynił się do rozwoju naukowego wielu studentów UJ, którzy m.in. dzięki stażom podoktorskim w jego grupie mieli i mają możliwość realizacji swoich ambicji naukowych w międzynarodowych warunkach. Prof. Żurek prowadzi wspólne badania z grupą prof. Jacka Dziarmagi z Instytutu Fizyki UJ. Z grupą krakowską opublikował ponad 30 wysoko cytowanych artykułów naukowych. Jest częstym gościem konferencji naukowych organizowanych przez Instytut Fizyki UJ – w tym Szkoły Fizyki Teoretycznej i Marian Smoluchowski Symposium on Statistical Physics.
Mariusz Kopiejka, źródło: UJ