W listopadowym numerze „Forum Akademickiego” (11/2017) kontynuujemy dyskusję wokół projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, zaprezentowanego przez ministra Jarosława Gowina we wrześniu na Narodowym Kongresie Nauki w Krakowie.
„Moim zdaniem dobrym (i koniecznym!) punktem wyjścia do rzeczowej dyskusji o jakości przeprowadzanych w Polsce awansów w dziedzinach naukowych i w dziedzinie sztuki jest stworzenie nowej klasyfikacji dziedzin i dyscyplin. (…) Niepotrzebnie obowiązujący podział na dziedziny i dyscypliny został podporządkowany pierwotnemu podziałowi na „obszary wiedzy”. Wystarczy tradycyjna, dwustopniowa klasyfikacja. Zaś arbitralne przypisanie przez ministra dyscyplin naukowych do wyróżnionych obszarów i dziedzin jest niekiedy niezrozumiałe. (…) dobrze, że ta polska klasyfikacja nie będzie kopią tej zaproponowanej przez OECD, która będzie jedynie „brana pod uwagę”. (…) przez wiele lat to przewodniczący CK ogłaszał wykaz dziedzin i dyscyplin. Dopiero od kilku lat jest to domena ministra. A może warto podzielić się „władzą”, chociażby w imię pluralizmu dróg dojścia do celu i okazania zaufania kompetentnemu zespołowi fachowców, którzy tworzą rzeczoną komisję? Jak znam życie, to każda próba skrócenia tej monstrualnie wydłużonej listy napotka opór poszczególnych zainteresowanych środowisk. Potrzebne zatem będzie i dobre uzasadnienie merytoryczne nowej propozycji, i takież poprowadzenie konsultacji” – pisze prof. Jerzy Brzeziński z UAM w artykule Nowe szaty króla. Nowa klasyfikacja dyscyplin naukowych jest tylko jednym z wielu wątków, jakimi zajmuje się poznański uczony. Nie tak już aprobatywnie wypowiada się m.in. na temat projektowanej Rady Doskonałości Naukowej i przypisanych jej kompetencji. Liczne uwagi formułuje też w kwestii modelu awansu naukowego, proponowanego w projekcie ustawy.
Ciekawy punkt widzenia w dyskusji prezentuje prof. Wiktor Jędrzejec, prorektor ds. nauki i rozwoju warszawskiej ASP. W artykule Obraz tworzony wspólnie przygląda się projektowi ustawy z perspektywy uczelni artystycznych. „Każda ustawa do tej pory pomijała owe peryferie statystyczne, jakimi są uczelnie artystyczne w naszym kraju: 19 małych uczelni, 16 tys. studentów, ponad 3 tys. nauczycieli akademickich – to około 1% całej populacji akademickiej w Polsce. Nie mamy złudzeń, że nas nie dostrzega statystyka i traktuje zazwyczaj jako nieistotny margines błędu, bo w końcu trudno dostrzec słowika z perspektywy słonia. Ale jeśli odrzucimy cyfry (…) to może okazać się, że niektóre założenia ustawy zostały w uczelniach artystycznych już dawno osiągnięte. Świetnym przykładem jest tu umiędzynarodowienie i bardzo wysoka pozycja, według rankingu najlepszych pism filmowych, łódzkiej Filmówki, plasująca ją w pierwszej trójce szkół filmowych świata, czy też trzynaste miejsce warszawskiego Wydziału Wzornictwa w konkursie Red Dot Award w 2013 roku, które jest wielkim osiągnięciem polskiego wzornictwa” – czytamy.
Prof. Jerzy Woźnicki, przewodniczący Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w tekście Kolejne propozycje poprawek w ustawie relacjonuje kolejny etap prac Komisji ds. Strategicznych Problemów Szkolnictwa Wyższego KRASP nad projektem ustawy, którego efekty znalazły wyraz w Raporcie nr 4 Komisji. „Raport niniejszy, stanowiący Część I propozycji przygotowywanych przez komisję KRASP, obejmuje następujące fragmenty projektu ustawy: Dział I. Przepisy ogólne; Dział II. Szkolnictwo wyższe. Rozdział 1 Uczelnie; Dział VIII. Instytucje przedstawicielskie środowiska szkolnictwa wyższego i nauki oraz organy pomocnicze ministra; Dział XII. Nadzór nad systemem szkolnictwa wyższego i nauki.
Zagadnienia te, z perspektywy komisji, dotyczą regulacji o charakterze fundamentalnym dla działania systemu szkolnictwa wyższego. Zdaniem KRASP i RGNiSW powinny one zostać przedyskutowane w pierwszej kolejności, z naszą intencją wprowadzenia przez MNiSW konkretnych poprawek w projekcie ustawy” – pisze autor, a następnie wymienia najważniejsze poprawki zaproponowane przez komisję w wyszczególnionych działach projektu. Artykuł daje wgląd w samą merytorykę prac komisji KRASP.
O dyskusji środowiska akademickiego wokół projektu ustawy piszemy także w dziale informacji, relacjonując posiedzenia KRASP (Ferment twórczy), KRPUT (W Kazimierzu Dolnym…), KRUP (Ekspercka uznaniowość?) i KRePSZ (Zdefiniować publiczne uczelnie zawodowe).
Okładkowy temat numeru to kategoryzacja jednostek naukowych przeprowadzona przez KEJN w bieżącym roku. W artykule Ostatnia parametryzacja? Piotr Kieraciński zwraca uwagę na różnice między wynikami obecnej a poprzedniej kategoryzacji z 2013 roku, podkreślając m.in. wzrost liczby jednostek, które otrzymały najwyższą kategorię A+; przytłaczającą przewagę instytutów PAN nad innymi jednostkami w kategoriach A+ i A; generalnie gorszy wynik uniwersytetów i niejaką poprawę sytuacji uczelni technicznych.
Z kolei prof. Jan Cieśliński w artykule Nowa parametryzacja a nowy algorytm prognozuje wpływ wyników tegorocznej parametryzacji na nowy algorytm podziału dotacji podstawowej dla szkół wyższych. Wobec przyznania dodatkowych pieniędzy z rezerwy budżetowej dla uczelni, których średnia kategoria naukowa wzrosła w porównaniu z poprzednią kategoryzacją, przewiduje, jakie korzyści w wymiernych kwotach te uczelnie mogą odnieść w algorytmie.
Wyniki parametryzacji dla swych uczelni komentują w dziele informacji rektorzy dwóch największych uniwersytetów: prof. Wojciech Nowak z UJ (Nie można się obrażać) i prof. Marcin Pałys z UW (Zrozumieć i poprawić), a także prof. Maciej Zabel, szef KEJN, w tekście wystąpienia na posiedzeniu KRUP (Dyscypliny, nie wydziały).
Polecamy także interesującą rozmowę Piotra Kieracińskiego z rektorem Politechniki Lubelskiej, prof. Piotrem Kacejką i dziekanem Wydziału Mechanicznego PL, prof. Zbigniewem Paterem na temat patentów (Patentujemy nie tylko dla punktów). Lubelska uczelnia techniczna zajmuje wysoką pozycję w Polsce pod względem liczby zgłoszeń patentowych i uzyskanych patentów, profesorowie tłumaczą zatem, jakie działania doprowadziły do takiej sytuacji i jakie korzyści uczelnia dzięki temu odnosi.
Oprócz tego w numerze m.in.: Oszuści z wyrokiem – artykuł Izabeli Wlazłowskiej o zakończonej wyrokiem skazującym aferze w ryckiej Wyższej Szkole Umiejętności Pedagogicznych i Zarządzania; Warunki eksploatacji utworów osieroconych – pierwszy z cyklu tekstów prof. Grzegorza Tylca z KUL o ochronie praw własności intelektualnej w uczelniach; druga część biograficznego artykułu prof. Bogdana Skwarca o naszej wybitnej uczonej i Noblistce – Maria Skłodowska-Curie (1867-1934); Leki przeciwbakteryjne w nanonośnikach – popularnonaukowy artykuł Joanny Kosmalskiej o poszukiwaniach nowych skutecznych leków na uodparniające się na antybiotyki chorobotwórcze bakterie; a także stałe cykle dr. Marka Wrońskiego o nierzetelności naukowej (Wyroków sądów i pogody nie przewidzisz), red. Magdaleny Bajer o rodach uczonych (Gajlowie. Cz. II), prof. Piotra Hübnera o dziejach polskich instytucji i obyczajów akademickich i naukowych (Na własność narodową) oraz felietony i recenzje książek popularnonaukowych i akademickich.
Zapraszamy do lektury w wydaniu elektronicznym i drukowanym!
Tylko prenumerata zapewnia pełny dostęp do aktualnych numerów „Forum Akademickiego”. Zamówienia na prenumeratę wersji drukowanej FA przyjmujemy pod adresem prenumerata@forumakad.pl:
– prenumerata roczna dla instytucji 219 zł
– prenumerata roczna dla osób indywidualnych 160, 00 zł.
Prenumeratę można też wykupić na dowolny okres.
Prenumerata elektroniczna wyłącznie na naszym portalu https://forumakademickie.pl/prenumerata/
Zapraszamy na naszą stronę internetową http://www.forumakademickie.pl/
Redakcja