Linia badawcza małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego powstanie w nowej hali Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS w Krakowie. Pierwsi naukowcy będą mogli z niej skorzystać w drugiej połowie 2026 roku. Środki na budowę nowej linii eksperymentalnej zapewni Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Linia pomiarowa do badań z użyciem małokątowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego będzie pierwszą w Europie Środkowo-Wschodniej aparaturą ukierunkowaną na badania cząsteczek biologicznych, polimerów i ich kompozytów, surfaktantów, nośników leków, nanomateriów oraz nowych materiałów funkcjonalnych. Jak informuje NCPS SOLARIS, badania prowadzone na linii SAXS znajdą zastosowanie m.in. w naukach biologicznych, medycynie (projektowaniu leków), chemii i naukach materiałowych. Stacja końcowa umożliwi m.in. analizy struktury białek, wirusów, kwasów nukleinowych i polimerów. Badania te dostarczą wiedzy o molekularnych podstawach funkcjonowania organizmów żywych oraz o architekturze makrocząsteczek.
Nowa linia badawcza koordynowana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uzupełni spektrum możliwości badawczych oferowanych przez SOLARIS i specyficznie obejmie obszar badań strukturalnych. Dzięki temu centrum będzie miało w swojej ofercie badawczej wszystkie trzy metody pozwalające na badania strukturalne w układać biologicznych i medycznych. W tym zakresie myślę o kriomikroskopii elektronowej, która już prężnie działa w SOLARIS, budowanej linii krystalograficznej i linii dedykowanej do małokątowego rozpraszania promieniowania synchrotronowego – podkreśla dr hab. Jakub Szlachetko, p.o. dyrektor NCPS SOLARIS.
Projekt nowej linii został przygotowany przez prof. Macieja Kozaka z Zakładu Fizyki Biomedycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz jego współpracowników z Wydziału Fizyki UAM i NCPS SOLARIS. Budowa potrwa około 3 lata i składać się będzie z montażu urządzeń we front-endzie, konstrukcji optyki oraz instalacji stacji końcowej. Pierwsi naukowcy przeprowadzą swoje eksperymenty na linii SAXS już w drugiej połowie 2026 roku. Środki na inwestycję w wysokości 35 mln złotych zapewni Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Łukasz Wspaniały, źródło: UJ