W ramach dwóch realizowanych przez Uniwersytet Rzeszowski projektów udostępniono w internecie dwie wystawy biograficzne dotyczące polskich wynalazców oraz pisarek emigracyjnych z lat 1939–1989.
Wystawa „„Polscy bohaterowie. Innowatorzy, modernizatorzy, wynalazcy” jest efektem prac podjętych przez Uniwersytet Rzeszowski w ramach programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki” i składa się z pięćdziesięciu plansz poświęconych wybranym postaciom – ważnym dla różnych aspektów polskiej modernizacji. Prezentacja bohaterów została podzielona na sześć części wyodrębnionych na podstawie kryterium chronologiczno-merytorycznego.
W części I dotyczącej ziem polskich pod zaborami przedstawiono dziewięciu wynalazców, naukowców, przedsiębiorców i działaczy społecznych aktywnych we wszystkich zaborach w XIX i na początku XX wieku. Część II, obejmująca analogiczne ramy czasowe, poświęcona jest dziesięciu postaciom polskich emigrantów (lub dzieci emigrantów) znacząco wpływających na procesy modernizacji zachodzące na świecie bądź w ich nowych ojczyznach. W kolejnej części zaprezentowano dwanaście sylwetek bohaterów modernizacji gospodarczej i społecznej oraz wynalazców działających w niepodległej Rzeczypospolitej (od Władysława Grabskiego poprzez Stefana Manczarskiego po Zofię Moraczewską), zaś w części IV ukazano dorobek sześciu polskich (albo wywodzących się z ziem polskich) wynalazców i przedsiębiorców, którzy aktywność rozwinęli przede wszystkim w dwudziestoleciu międzywojennym, ale dużą część swego życia spędzili za granicą. W części V wystawy zaprezentowano ośmiu wybranych bohaterów modernizacji z czasów zimnej wojny, aktywnych w kraju, jak i za granicą, często w tym ostatnim przypadku będących przedstawicielami nowej, powojennej emigracji. Część ostatnia zawiera pięć sylwetek współczesnych polskich wybitnych naukowców, wynalazców i lekarzy wyznaczających trendy w światowej nauce i medycynie.
Każdą część wystawy otwiera plansza z postacią szczególnie ważną z punktu widzenia danego przedziału czasowego i obszaru – stanowiącą swego rodzaju symbol polskiej innowacyjności i wkładu w rozwój ówczesnych społeczeństw. Autorem koncepcji merytorycznej wystawy są prof. Paweł Grata i dr Jarosław Kinal, za warstwę wizualną odpowiadali dr hab. Jarosław Sankowski, dr hab. Dorota Sankowska oraz mgr Aneta Suslinnikow.
Celem wystawy jest zaprezentowanie polskiej myśli modernizacyjnej szerokiemu spektrum odbiorców. Pomysłodawcy mają nadzieję, że wystawa będzie cennym materiałem pomocniczym dla nauczycieli historii w szkołach i ciekawym materiałem źródłowym dla wszystkich zainteresowanych historią gospodarczą i społeczną Polski. Wystawa jest do pobrania ze strony www.polscy-bohaterowie.pl.
„Znane i nieznane. Polskie pisarki emigracyjne 1939–1989”
Kolejna wystawa to okazja, by poznać losy i twórczość polskich poetek oraz prozaiczek, które zmuszone były opuścić ojczyznę na skutek wojny lub represji komunistycznych. Kuratorem wystawy jest zespół w składzie: prof. Jolanta Pasterska, dr Krystyna Gielarek-Gorczyca, dr hab. Anna Jamrozek-Sowa, dr hab. Agata Paliwoda, dr hab. Anna Wal i doktorantka Erwina Dybisz – nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Budowlanych w Bydgoszczy), a prezentacja przybliża sylwetki 19 autorek, które miały istotny wpływ na literaturę zarówno polską, jak i światową, mimo życia na emigracji.
Wystawa skupia się na kobietach, które musiały rozpocząć nowe życie poza granicami Polski. Ich doświadczenia ukształtowały bogatą i w dużej mierze nieopracowaną spuściznę literacką – wskazuje prof. Jolanta Pasterska.
Wśród prezentowanych pisarek znajdują się takie postaci, jak Ludwika Amber, Halina Birenbaum, Róża Nowotarska czy Anna Frajlich, które zostaną uhonorowane w tym naukowym i pamiątkowym projekcie. Wystawa nie ogranicza się jedynie do prezentacji biogramów. Każdy z nich wzbogacony jest o bibliografię twórczości oraz fotografie, które nadają postaciom bardziej osobisty charakter.
Ich życiorysy pozwalają spojrzeć na naszą historię z kobiecej perspektywy, przez pryzmat żołnierzy, więźniów, zesłańców, matek i autorek, które często pozostawały w cieniu sławnych mężów, ale ich wkład w kulturę literacką jest niezaprzeczalny – podkreśla prof. Pasterska.
Jednym z ważnych założeń wystawy jest także jej wersja wirtualna, która zapewnia łatwy i szeroki dostęp do niej, bez względu na lokalizację odbiorcy. Dzięki temu autorzy wystawy mogą z jej treścią dotrzeć do setek ośrodków polonijnych na całym świecie, także tam, gdzie żyły prezentowane bohaterki.
Ekspozycja ma na celu nie tylko przybliżenie postaci pisarek emigracyjnych, ale także wprowadzenie nowych ścieżek badawczych nad polskim dziedzictwem kulturowym.
Głównym efektem, jaki chciałyśmy osiągnąć, jest przypomnienie o dokonaniach literackich polskich pisarek emigracyjnych oraz upowszechnienie wiedzy o emigracyjnym okresie w historii literatury polskiej XX wieku – wyjaśnia prof. Jolanta Pasterska.
Wystawa jest jednym z rezultatów prac projektowych podjętych w ramach grantu „Słownik biograficzny polskich pisarek emigracyjnych 1939–1989” realizowanego przez Uniwersytet Rzeszowski w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Dostępna jest na stronie www.polskiepisarkiemigracyjne.pl.
MK