Tylko państwa demokratyczne z poczuciem patriotyzmu w narodzie są państwami stabilnymi.
Richard Edgar Pipes
Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej w dniach 17-18 maja 2017 r. gościła przedstawicieli środowisk akademickich oraz praktyków – specjalistów służb mundurowych – na pierwszej międzynarodowej konferencji naukowej „Bezpieczeństwo Polski w drugiej dekadzie XXI wieku. Szanse, wyzwania, ryzyka i zagrożenia”. Organizatorem konferencji była WSB w Dąbrowie Górniczej, a przedsięwzięcie zrealizowano przy wsparciu Akademii Marynarki Wojennej, Wojskowej Akademii Technicznej, Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej, Bałtyckiej Akademii Obrony w Tartu (Estonia), Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie oraz Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
Tematem przewodnim konferencji było omówienie bezpieczeństwa przez pryzmat wyzwań globalizacyjnych i wielokulturowości współczesnego świata. Nie ma wątpliwości, że pojęcie bezpieczeństwa państwa ewoluowało przez wieki, a w ostatniej dekadzie XXI wieku nabrało szczególnego dynamizmu. Zmiany środowiska międzynarodowego, mające miejsce pod koniec ubiegłego wieku, spowodowały przede wszystkim zmianę podejścia do postrzegania zagrożeń. Większego znaczenia zaczęły nabierać problemy bezpieczeństwa pozamilitarnego oraz zagadnienia ochrony ludności. Wyłoniły się więc nowe zagadnienia w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie, jak bezpieczeństwo ekologiczne, ekonomiczne, energetyczne, informacyjne, socjalne i wiele innych obszarów bezpieczeństwa, np. bezpieczeństwo humanitarne.
Początek naszego wieku to dalsza ewolucja nauk o bezpieczeństwie. W naukach o bezpieczeństwie wszystko, co może mieć jakikolwiek związek z zagrożeniem państwa i jego społeczeństwa, ma ogromne, indywidualne i niepowtarzalne znaczenie dla bezpieczeństwa. W tym znaczeniu, w perspektywicznych uwarunkowaniach bezpieczeństwa Polski, istotną rolę będą odgrywać związki kulturowe, patriotyzm, tradycje oraz dziedzictwo narodu. Wielkim wyzwaniem może więc okazać się edukacja dla bezpieczeństwa, w której powinny się znaleźć problemy wielokulturowości, mieszania się kultur i tradycji oraz współpracy ponadnarodowej dla bezpieczeństwa. Nie jest to jednak takie proste, bo z jednej strony postępuje atrofia „ideologii multikulti” w kręgach zachodniego świata, z drugiej zaś rośnie świadomość nieuchronności życia obok siebie różnych narodów i kultur. Powstaje więc problem niedoinformowania, czy może kompletnej porażki koncepcji integracji wielokulturowej. Może jest ona możliwa tylko w odniesieniu do zbliżonych kręgów cywilizacyjnych? Tych dylematów było więcej.
Debatując o szerokim zagadnieniu, jakim jest bezpieczeństwo, należy wyszczególnić dwa zasadnicze obszary tematyczne: po pierwsze – zmieniające się uwarunkowania bezpieczeństwa Polski w istniejącej sytuacji geopolitycznej; po drugie – szanse, wyzwania oraz zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski w kontekście realizacji polityki bezpieczeństwa narodowego w różnych jej obszarach. Przetrwanie państwa, jako niezależnej jednostki politycznej oraz narodu, jako wyróżnionej grupy etnicznej, jest naczelną wartością, dla której każde państwo, także Polska jest gotowa poświęcić każde inne wartości. Stąd potrzeba nowego podejścia do przygotowań obronnych państwa, doprecyzowania w Konstytucji zapisów prawnych w dziedzinie obronności, wynikających z dualistycznej władzy wykonawczej, w której rola Prezydenta RP powinna być dominująca, jako że organ ten ma najwyższy mandat społeczny, pochodzący z wyborów powszechnych, konieczna jest kodyfikacja prawa w dziedzinie obronności, w tym rozważenie możliwości ustawowego uregulowania funkcjonowania Sił Zbrojnych RP, dotychczas bowiem siły zbrojne, jako jedyna służba mundurowa, nie działają w oparciu o własną ustawę. Konieczne jest szersze angażowanie się Sojuszu w operacje reagowania kryzysowego, zwłaszcza w odniesieniu do kryzysów militarnych, nie pozostaje to bez znaczenia dla bezpieczeństwa Polski, biorąc pod uwagę konflikt rosyjsko-ukraiński, czy zagrożenie wschodniej flanki NATO. Zmienia to perspektywę widzenia zagrożenia zewnętrznego Polski, a w konsekwencji podejście do potencjału militarnego Sojuszu oraz kierunków rozwoju i planów modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na szeroko zakrojone operacje informacyjne Federacji Rosyjskiej wymierzone w Stany Zjednoczone oraz w szeroko rozumiany świat zachodni, którym, jak na razie, ani NATO, ani tym bardziej Polska nie są wstanie się skutecznie przeciwstawić. Nie ma też spójnej zachodniej polityki w tym obszarze.
Wymiana wiedzy i doświadczeń w obszarze bezpieczeństwa Polski w aktualnej sytuacji geopolitycznej przez różne instytucje oraz środowiska akademickie zaproszone do udziału w konferencji nie pozostawiają wątpliwości, że bezpieczeństwo w wymiarze globalnym lokowane jest w wielu obszarach zależnych od siebie i wzajemnie wpływających na siebie. Zmiany w jednym z nich powodują reperkusje w innych, wywołując kryzysy, które mają znaczenie dla międzynarodowego wymiaru bezpieczeństwa. Powszechnie uznaje się, że konflikty zbrojne oraz międzynarodowy terroryzm są współcześnie tymi domenami, które najsilniej oddziałują na globalne bezpieczeństwo. Jednak można wyróżnić także inne obszary, które będą na nie wpływać. Są to: światowa gospodarka, przemiany społeczne i polityczne następujące w różnych częściach świata czy zmiany klimatyczne. Środowiska akademickie uczestniczące w konferencji nie miały wątpliwości, że nie jest to katalog zamknięty.
Wśród wielu uwarunkowań bezpieczeństwa Polski w drugiej dekadzie XXI wieku na plan pierwszy, niezmiennie od lat, wysuwa się integralność terytorialna, która w potocznym rozumieniu nadal uważana jest za główny korelat bezpieczeństwa. Co więcej, integralność terytorialna łączona jest z niezależnością polityczną, rozumianą w sensie ustrojowym, jako samowładność oraz swobody afiliacji swojej polityki, wyboru partnerów, koalicji i sojuszy. W postrzeganiu bezpieczeństwa Polski uczestnicy konferencji wysoko lokowali jakość życia, na którą składają się takie wartości jak standard życia, szczebel rozwoju społeczno-gospodarczego, zakres praw i swobód obywatelskich, system kulturowy, narodowy styl życia, stan środowiska naturalnego, możliwości i perspektywy samorealizacji i rozwoju. Bezpieczeństwo bowiem jest naczelną potrzebą człowieka, jak i grup społecznych, jest także podstawową potrzebą państw i systemów międzynarodowych; jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Człowiek, grupa społeczna, państwo, organizacja międzynarodowa starają się oddziaływać na swoje otoczenie zewnętrzne i sferę wewnętrzną, by usuwać, a przynajmniej oddalać zagrożenia, eliminując własny lęk, obawy, niepokój i niepewność.
Konferencja, mimo że zakończyła się sukcesem, nie wyczerpała wszystkich problemów bezpieczeństwa, nie przyniosła też końcowych rozwiązań, była jedynie przyczynkiem do dalszych badań, a planowana do wydania monografia, stanowiąca jej końcowy rezultat, będzie dobrze służyć dydaktyce i nauce. Konferencja będzie kontynuowana w kolejnym roku. Jej przedmiotem będą ponownie zagadnienia związane z zagrożeniami oraz uwarunkowaniami bezpieczeństwa Polski. Kontynuowane będą rozważania na temat bezpieczeństwa militarnego oraz roli i zdań instytucji państwa w kształtowaniu bezpieczeństwa narodowego Polski. Ma to duże znaczenie w świetle utrzymującej się neoimperialnej polityki Federacji Rosyjskiej.
Przeprowadzone przedsięwzięcie naukowe miało duże, inspirujące i motywujące znaczenie dla prowadzonych badań nad bezpieczeństwem w środowisku akademickim WSB. Środowisko naszej Uczelni twórczo implementuje interdyscyplinarność badań naukowych w naukach o bezpieczeństwie. Prowadzenie badań nad bezpieczeństwem w powiązaniu z rozwojem nauk ekonomicznych, społecznych oraz technicznych, zapewnia aktywizowanie młodzieży akademickiej, która uczestniczyła w obradach, wykazując duże zainteresowanie oraz aktywność w plenarnych i kuluarowych dyskusjach akademickich.
Krzysztof Załęski