W najbliższą niedzielę, 19 lutego, w Toruniu rozpocznie się Światowy Kongres Kopernikański. Wydarzenie będzie miało dwojaki charakter: z jednej strony to inicjatywa państwowa, usankcjonowana ustawą o utworzeniu Akademii Kopernikańskiej, z drugiej – przedsięwzięcie trzech uniwersytetów działających w miastach, z którymi związany był Mikołaj Kopernik.
Dla uczczenia 550 rocznicy urodzin wielkiego astronoma Senat RP ustanowił go patronem tego roku. Kopernik urodził się w 1473 roku (zmarł w 1543, zatem w tym roku przypada także 480 rocznica jego śmierci). Był człowiekiem renesansu, zajmował się studiami klasycznymi, prawem, medycyną, astronomią i astrologią, matematyką, ekonomią, strategią wojskową i kartografią. Studiował w Akademii Krakowskiej (nauki matematyczno-przyrodnicze), Bolonii (prawo kanoniczne) i Padwie (medycyna), a na uniwersytecie w Ferrarze w 1503 roku uzyskał doktorat z prawa kanonicznego.
Przez 40 lat pracował na Warmii jako sekretarz biskupa warmińskiego i medyk oraz kanonik przy katedrze we Fromborku, gdzie w przeprowadził swoje najważniejsze obserwacja astronomiczne. Ich wyniki zawarł w dziele De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich), które zostało wydrukowane w 1542 roku, tuż przed jego śmiercią. Zaprezentował w nim heliocentryczny model Układu Słonecznego. Dziś znaczenie tego dzieła określamy mianem przewrotu kopernikańskiego w nauce, a kosmologiczno-filozoficzny postulat odrzucenia geocentryzmu i antropocentryzmu – zasadą kopernikańską. Kopernik był też autorem projektu reformy walutowej, formułując prawo, zgodnie z którym pieniądz gorszy wypiera lepszy.
Wiele instytucji naukowych i muzealnych organizuje tego roku wydarzenia poświęcone jubileuszowi kopernikańskiemu. Jednym z pierwszych była otwarta w styczniu wystawa zorganizowana przez Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Niewątpliwie najważniejszym będzie Światowy Kongres Kopernikański. Mamy tu do czynienia z jednej strony z inicjatywą państwową, usankcjonowaną ustawą o utworzeniu Akademii Kopernikańskiej, z drugiej – z przedsięwzięciem trzech uniwersytetów działających w miastach, z którymi związany był Mikołaj Kopernik: Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, miejscu jego urodzenia, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, regionie, gdzie pracował oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował. Ta inicjatywa też uzyskała wsparcie Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Uroczystości rozpoczną się 19 lutego, w dniu urodzin Kopernika, a zarazem dniu Święta UMK. Uczestnicy spotkają się na mszy świętej w Bazylice Katedralnej św. Janów, po której w Kaplicy Kopernikowskiej odsłonięta zostanie pamiątkowa tablica. Po nabożeństwie akademicy złożą kwiaty pod pomnikiem Mikołaja Kopernika na toruńskim Rynku Staromiejskim. Potem ceremonia przeniesie się do Auli UMK, gdzie głos zabiorą m.in. minister edukacji i nauki dr hab. Przemysław Czarnek i profesorowie: Andrzej Sokala (rektor UMK), Jacek Popiel (rektor UJ), Jerzy Przyborowski (rektor UWM) oraz Krzysztof Mikulski (dyrektor Centrum Badań Kopernikańskich UMK). Wykład inauguracyjny wygłosi prof. Phillip James Edwin Peebles, kanadyjski astronom i kosmolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2019 roku.
W drugiej części obrad zostaną wręczone Nagrody Kopernikańskie i nominacje dla członków Akademii Kopernikańskiej i jej sekretarza generalnego. Następnie podczas Gali Nauki Polskiej zostaną przyznane Nagrody Ministra Edukacji i Nauki. W kolejnych dniach odbędą się spotkania poszczególnych izb Akademii Kopernikańskiej i wykłady z obszarów i zagadnień, którymi zajmował się Kopernik.
Kongres będzie miał kolejne trzy odsłony we wspomnianych uniwersytetach. W maju w Krakowie obrady poświęcone będą filozofii nauki (Sekcja „Dziedzictwo kopernikańskie”) i ekonomii (sekcja „Wokół pieniądza”). Uczestnicy olsztyńskiej części obradować będą w czerwcu w dwóch sekcjach. Pierwsza nosi tytuł „Mikołaj Kopernik – życie i działalność”. Druga zostanie poświęcona zagadnieniom muzealno-konserwatorskim. Część wrześniowa kongresu, znów w Toruniu na UMK, podzielona zostanie na sześć sekcji: historii astronomii, kulturoznawczą, historii medycyny, lekarską, nauczycielską i młodzieżową. Będzie jej towarzyszył XLI Zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, które w tym roku obchodzi stulecie powstania.
PK