Wymuszone okolicznościami zewnętrznymi nauczanie zdalne stawia przed społecznością akademicką wiele wyzwań dydaktycznych. Jednym z nich jest weryfikacja efektów uczenia się.
Nauczanie stacjonarne pozwala na skuteczne egzekwowanie samodzielności pracy na kolokwiach i egzaminach poprzez osobisty dozór nauczyciela i uniemożliwienie studentom wykorzystywania dodatkowych pomocy, takich jak tradycyjne ,,ściągi” oraz szeroko rozumiane narzędzia elektroniczne: kalkulatory, smartfony, nowoczesne zegarki, a także połączenia poprzez słuchawki (lub bez) z osobami z zewnątrz. Nauczanie zdalne wymusza na nas znalezienie innych sposobów weryfikacji samodzielności pracy studenta. Student przebywa najczęściej w swoim środowisku domowym, siedząc przed komputerem, tabletem bądź telefonem z dostępem do internetu i ma praktycznie nieograniczone możliwości komunikacji ze światem i poszukiwania informacji. Do dyspozycji ma np. pomoc kolegów, którzy emailem mogą wysłać gotowe rozwiązania, ale także programy i aplikacje, które nie tylko podają wynik jakiegoś działania (np. liczą granice ciągów, funkcji, rozwiązują równania i nierówności, obliczają całki i pochodne) ale także pokazują tzw. przejścia pośrednie. Studentowi wystarczy tylko przepisać wszystko do swojego kolokwium i oddać bezbłędną pracę.
W nakreślonych powyżej okolicznościach, konieczne stało się zmodyfikowanie tradycyjnych form weryfikacji efektów uczenia się w taki sposób, aby maksymalnie zindywidualizować pracę każdego studenta i umożliwić w miarę obiektywną i sprawiedliwą ocenę stanu jego wiedzy. Chciałybyśmy podzielić się naszymi doświadczeniami, które zdobyłyśmy w semestrze letnim roku 2019/2020 oraz jak wykorzystałyśmy je już w obecnym semestrze zimowym roku 2020/2021. Przedstawimy pokrótce sposoby, które stosujemy w trakcie wymuszonego kształcenia zdalnego w Politechnice Łódzkiej na wydziałach: Biotechnologii i Nauk o Żywności (BiNoŻ) oraz Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów (TMiWT).
Przedmioty matematyczne na wymienionych wydziałach podzielone są na dwie jednostki: Matematyka 1 i Matematyka 2, realizowane w pierwszym i drugim semestrze studiów pierwszego stopnia w różnym wymiarze godzinowym. W zależności od wydziału i kierunku, stacjonarna forma weryfikacji efektów uczenia się to trzy lub cztery kolokwia rachunkowe i egzamin dla przedmiotu Matematyka 1 oraz dwa lub trzy kolokwia rachunkowe i (na wybranych kierunkach) egzamin dla przedmiotu Matematyka 2. W nauczaniu zdalnym postanowiłyśmy utrzymać tę samą ilość kolokwiów, aby umożliwić studentom sprawną organizację pracy własnej w ciągu całego semestru nauki poprzez skupienie się na kolejnych realizowanych modułach.
Część pisemna:
W zależności od wydziału dalszy sposób postępowania jest inny. Na Wydziale BiNoŻ prowadzący sprawdza część pisemną (przesłane pliki) i udostępnia wyniki studentom. Osoby, które uzyskały co najmniej połowę możliwej ilości punktów, są dopuszczone do części ustnej, która polega na indywidualnej rozmowie nauczyciela z każdym studentem. W trakcie części ustnej student jest proszony o wyjaśnienie elementów bądź całości swoich rozwiązań oraz o rozwiązanie zadań analogicznych do zadań z kolokwium. Pozytywny wynik tej rozmowy stanowi potwierdzenie zaliczenia kolokwium, natomiast w przypadku wyniku negatywnego wynik kolokwium jest unieważniany, a student kierowany jest na poprawę. Na wydziale TMIWT rozmowa ze studentami jest przeprowadzana przed udostępnieniem wyników kolokwium i dotyczy wybranych rozwiązań zadań. Dopiero po rozmowie student informowany jest o przyznanej punktacji i zaliczeniu lub unieważnieniu kolokwium
Egzamin z przedmiotów: Matematyka 1 i Matematyka 2 przebiega w analogiczny sposób i składa się również z dwóch części, ustnej i pisemnej. Ocena z przedmiotu oraz, w konsekwencji, stosowna ilość punktów ECTS, przyznawana jest po zaliczeniu wszystkich kolokwiów oraz po zdaniu egzaminu.
Doświadczenia zgromadzone przez nas w toku trwania semestru letniego roku 2019/2020 oraz semestru zimowego 2020/2021 pokazują, że rozbicie kolokwiów i egzaminów na dwie części, ustną i pisemną, oraz wymuszenie samodzielności pracy poprzez indywidualną rozmowę z każdym studentem, znacznie dyscyplinują studentów i umożliwiają obiektywną ocenę stopnia osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się.
Zdajemy sobie sprawę, że ustna wypowiedź, która może decydować o zaliczeniu kolokwium, jest dla studentów stresująca, ale z drugiej strony podczas tej krótkiej rozmowy mamy też szansę bliżej ich poznać. Wierzymy, że nasze doświadczenie pomaga nam zmniejszyć ich stres i zwiększyć odczucie sprawiedliwości co do ocen otrzymanych w trakcie zdalnej weryfikacji efektów uczenia się. Oczywiście wymaga to sporo czasu, ale uważamy, że warto go poświęcić.
dr inż. Katarzyna Dems-Rudnicka, dr inż. Izabela Jóźwik, dr inż. Małgorzata Terepeta
Centrum Nauczania Matematyki i Fizyki Politechnika Łódzka