Prof. Yuri Oganessian, uznany w środowisku międzynarodowym fizyk, lider badań nad jądrami superciężkimi, został doktorem honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Uroczystość nadania tytułu odbyła się 21 października.
Najwyższą godność akademicką przyznano rosyjskiemu uczonemu za jego wybitne osiągnięcia naukowe prowadzące do odkrycia nowych superciężkich pierwiastków chemicznych i ich izotopów oraz za owocną, trwającą blisko półó wieku, współpracę z Instytutem Fizyki UMCS.
Prof. Yuri Oganessian zajmuje się syntezą i badaniem właściwości jąder atomowych. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół mechanizmu reakcji jądrowych oraz procesu rozszczepienia jąder atomowych, reakcji
i właściwości jąder dalekich od stabilności, fizyki i techniki akceleratorów ciężkich jonów. Jest autorem i współautorem ponad 550 publikacji, które dotyczą odkryć naukowych, nowatorskich idei w eksperymentalnej fizyce jądrowej i jej zastosowaniach.
Od 1958 r. jest pracownikiem Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej koło Moskwy. Stoi na czele Laboratorium Reakcji Jądrowych im. Flerowa. Pod jego kierownictwem w Dubnej dokonano m.in. syntezy jąder pięciu najcięższych pierwiastków o liczbie atomowej powyżej 114: flerowa, moskowa, liwermoru, tenesu i oganesonu. Ten ostatni, najcięższy znany obecnie pierwiastek o liczbie atomowej 118, nazwano na cześć prof. Oganessiana. To drugi taki przypadek w historii (po seaborgu), że pierwiastek został nazwany imieniem żyjącego fizyka. Badania poświęcone możliwościom dalszego rozszerzenia układu okresowego nadal trwają.
Prof. Yuri Oganessian jest członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk, członkiem zagranicznym: Armeńskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Serbskiej Akademii Nauk, członkiem honorowym Rumuńskiej Akademii Nauk i Królewskiego Towarzystwa Chemicznego w Wielkiej Brytanii. Należy do Amerykańskiego Towarzystwa Naukowego oraz Kolegium Św. Katarzyny (Cambridge). Otrzymał tytuł doktor honoris causa: Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie (Niemcy), Uniwersytetu w Mesynie (Włochy), Moskiewskiego Uniwersytetu Fizyki Inżynieryjnej (Rosja), Rosyjskiego Uniwersytetu Technologii Chemicznych im. Mendelejewa, Państwowego Uniwersytetu w Erewaniu (Armenia).
Jest laureatem m.in. Nagrody Państwowej Federacji Rosyjskiej, Nagrody Aleksandra von Humboldta, Nagrody Europejskiego Towarzystwa Fizycznego im. Lise Meitner.
Prace nad poszukiwaniem kolejnych pierwiastków prowadzone są w laboratoriach w RIKEN w Tokio, GANIL w Caen, GSI w Darmstadt i w Dubnej, gdzie w ubiegłym roku oddano do użytku nowy cyklotron dedykowany badaniom jąder pierwiastków superciężkich. W Polsce również realizowane są badania nad fizyką jąder superciężkich. Już w latach sześćdziesiątych prof. Adam Sobiczewski z Instytutu Badań Jądrowych w Świerku (również doktor honoris causa UMCS) jako pierwszy przewidział istnienie takich jąder. Obecnie prace naukowe poświęcone teoretycznemu opisowi jąder superciężkich prowadzone są w ośrodkach w Warszawie (Narodowe Centrum Badań Jądrowych i Uniwersytet Warszawski) oraz w Lublinie (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej). Prowadzone są także badania nad możliwościami syntezy jąder oraz przewidywanymi kanałami ich rozpadu poprzez rozszczepienie i emisję cząstki alfa. Cztery lata temu w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą zostało zorganizowane sympozjum naukowe, które zgromadziło ponad stu fizyków i chemików z całego świata zajmujących się badaniami jąder superciężkich. Polscy naukowcy pracujący również w wielu laboratoriach na całym świecie (np. ORNL w Oak Ridge, GANIL w Caen), mają istotny wkład w tworzenie nowych pierwiastków i badania właściwości jąder superciężkich.
Naukowy charakter uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa UMCS dopełnia konferencja naukowa 27th Nuclear Physics Workshop. Jej organizatorem jest Katedra Fizyki Teoretycznej UMCS w Lublinie przy współudziale Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Warszawie, Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie i Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej. Podczas obrad goście zaprezentują ok. 30 wykładów przedstawiających swoje najnowsze osiągnięcia. Program konferencji: http://kft.umcs.lublin.pl/wfj/
Odbywające się corocznie Warsztaty Fizyki Jądrowej cieszą się uznaną renomą w społeczności fizyków jądrowych. W tym roku tematyka zostanie w całości poświęcona fizyce jąder superciężkich – specjalności prof. Yurija Oganessiana. Na konferencji przedstawione zostaną najnowsze wyniki badań teoretycznych i doświadczalnych dotyczące jąder najcięższych pierwiastków znanych ludzkości – o liczbach atomowych od 100 do 118. Stworzenie tych jąder jest niezwykle trudne, gdyż są to obiekty mało stabilne. Większość z nich rozpada się po ułamku sekundy. Opis teoretyczny właściwości i reakcji takich jąder wymaga natomiast zastosowania mechaniki kwantowej do opisu oddziaływań kilkuset nukleonów. Odkrycia naukowe w tej dziedzinie prowadzą do poszerzenia układu okresowego pierwiastków.
MK, źródło: UMCS