Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie jest liderem międzynarodowego projektu, który ma na celu stworzenie sieci uniwersyteckich żywych laboratoriów działających na rzecz zielonej transformacji uczelni.
Zdaniem autorów raportu World Economic and Social Outlook, działania podejmowane w celu ograniczenia średniego wzrostu temperatury poniżej 2 st. Celsjusza do końca tego wieku oraz osiągnięcia neutralności węglowej do połowy stulecia, stworzą 18 milionów miejsc pracy netto (chodzi o nowo utworzone miejsca pracy minus miejsca pracy utracone w danym okresie).
Będą to miejsca pracy wymagające nowych, zielonych kompetencji – poczynając od proekologicznych postaw, poprzez inicjowanie działań na rzecz środowiska naturalnego, a kończąc na konkretnych umiejętnościach zawodowych umożliwiających opracowywanie i wdrażanie eko-innowacji – wskazują dr Justyna Berniak-Woźny i dr Małgorzata Rataj, specjalizujące się w problematyce zrównoważonego rozwoju.
Przytaczają też dane z raportu LinkedIn Global Green Skills Report 2022, z których wynika, że w ciągu ostatnich pięciu lat oferty pracy wymagające zielonych umiejętności rosły o 8% rocznie, natomiast udział zielonych talentów rósł tylko o 6% rocznie. Zdaniem badaczek, mamy do czynienia z deficytem zielonych kompetencji. W jego zniwelowaniu szczególną rolę mają do odegrania uczelnie, kształcące nowe pokolenia pracowników. Aby ta nauka była skuteczna, musi odpowiadać na potrzeby pracodawców oraz oczekiwania studentów. Ci ostatni w przeważającej większości deklarują zainteresowanie ideą zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie, aż 94% żaków – według QS World University Rankings (2019) – uważa, że uniwersytety „mogą zrobić więcej, aby być przyjaznym dla środowiska”.
Dążenie do zrównoważonego rozwoju i ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne wymusiło proces zazieleniania uczelni. Chociaż termin „zielona uczelnia” został po raz pierwszy oficjalnie użyty w 1972 roku w Deklaracji Sztokholmskiej, to do szkolnictwa wyższego na poziomie instytucjonalnym został on wprowadzony na początku lat dziewięćdziesiątych – przypomina dr Justyna Berniak-Woźny z Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
Jak dodaje, zielone uczelnie to instytucje szkolnictwa wyższego zaangażowane w zrównoważony rozwój i realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ we wszystkich obszarach działalności (ramy instytucjonalne, działalność kampusu, nauczanie, badania, zaangażowanie społeczności, odpowiedzialność i raportowanie, itp.) ze szczególnym uwzględnieniem aspektów środowiskowych. Z jednej strony uczelnie kształtują kompetencje, postawy i wartości społeczeństwa oraz przewodzą badaniom naukowym będącym kołem zamachowym zrównoważonych innowacji, a z drugiej – są dużymi organizacjami, które pozostawiają swój ślad węglowy i przyczyniają się do zmian klimatu. Dość powiedzieć, że szacunkowe określenie globalnych emisji związanych tylko z międzynarodową mobilnością studentów wynosi od 14,01 megaton ekwiwalentu CO2 rocznie (w przybliżeniu – poziom krajowych emisji Łotwy) do 38,54 megaton (podobnie jak w Tunezji). Wyzwanie stanowi zatem zielona transformacja uczelni, która jednocześnie będzie wspierać rozwój zielonych talentów i liderów oraz prowadzenie badań i wdrażanie eko-innowacji.
Aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju uczelni, warto zastosować podejście oddolne i wykorzystać w tym celu żywe laboratoria, czyli interdyscyplinarne zespoły pracowników/studentów/klientów i konsumentów, tworzące innowacyjne rozwiązania – od diagnozy i analizy potrzeb użytkowników, przez projekty produktów i usług odpowiadających na te potrzeby, aż po testy wypracowanych rozwiązań – w specjalnie do tego przygotowanej kreatywnej przestrzeni. Zastosowanie idei żywego laboratorium już udowodniło swoją skuteczność w środowisku przemysłowym – wskazuje dr Małgorzata Rataj.
Europejska Sieć Żywych Laboratoriów (ENoLL) to organizacja zrzeszająca skoncentrowane na użytkowniku, otwarte ekosystemy innowacji oparte na systematycznym podejściu do współtworzenia, integrujące procesy badawcze i innowacyjne w rzeczywistych społecznościach i kontekstach. Wykorzystują one energię i wiedzę studentów do rzeczywistych wyzwań związanych ze zrównoważonym rozwojem.
To praca z młodym pokoleniem, które rozumie potrzeby, widzi problemy i potrafi je rozwiązywać w sposób zrównoważony i kreatywny, a tym samym przełamać status quo. Kluczowym elementem jest tutaj budowanie partnerstwa między studentami a organizacjami na rzecz zrównoważonego rozwoju. Podejmowane inicjatywy i cele badawczo-rozwojowe muszą być wstępnie zatwierdzone przez użytkowników oraz współtworzone i testowane przez wszystkich zdefiniowanych wcześniej interesariuszy – tłumaczą badaczki z WSIiZ w Rzeszowie.
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania wraz z partnerami z Węgier, Słowacji i Czech postanowiła wykorzystać potencjał, kreatywność i zaangażowanie studentów i stworzyć sieć uniwersyteckich żywych laboratoriów działających na rzecz zielonej transformacji uczelni. Projekt „Visegrad Sustainable Living Labs Network 4 Youth of Universities” (VSLLN4YOU) umożliwi współtworzenie i testowanie innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań, istotnych dla uniwersytetów regionu wyszehradzkiego, we współpracy z partnerami z sektora prywatnego, publicznego i obywatelskiego.
W wyniku projektu zbudujemy fundament wiedzy, stworzymy przestrzeń współpracy i ścieżkę rozwoju zielonych kompetencji studentów. Żywe laboratoria umożliwią im zdobycie praktycznego doświadczenia poprzez pracę nad projektami z zakresu zrównoważonego rozwoju oraz przygotują ich do roli agentów zmian w życiu osobistym i zawodowym – przekonuje dr Justyna Berniak-Woźny, koordynatorka projektu.
W inicjatywę włączyły się: Czech University of Life Sciences, University of Pécs i Comenius University in Bratislava. Rzeszowska WSIiZ jest liderem przedsięwzięcia, które jest finansowane kwotą w wysokości prawie 45 tys. euro z Funduszu Wyszehradzkiego.
źródło: WSIiZ